چالش ها و موانع صادرات خدمات فنی و مهندسی خراسان رضوی | بانک و بیمه سد راه صادرات خدمات فنی

به گزارش شهرآرانیوز؛ استان خراسان رضوی به دلیل داشتن مرز‌های مشترک با کشور‌هایی که زیرساخت‌های فنی و مهندسی را در اختیار ندارند، دارای مزیت صادراتی بسیاری در این حوزه است. ظرفیتی که در سال‌های اخیر به دلیل چالش‌های متعدد به درستی از آن استفاده نشده و در برخی موارد صادرات این حوزه حتی در کشور‌های مقصد مانند ترکمنستان نزدیک به صفر شده است.

از سوی دیگر اگرچه ۹۵ درصد صادرات کالای استان مربوط به بخش خصوصی است، اما خراسان رضوی از مزایای صندوق ضمانت توسعه صادرات کالا همچنان بی بهره است. چالش‌هایی نظیر ضمانت‌های صادراتی، عدم حمایت‌های بیمه‌ای و عدم ثبات در روابط دیپلماسی با کشور‌های مقاصد صادراتی از جمله موانع مطرح شده در زمینه توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی در استان خراسان رضوی است.

 برخی فعالان این حوزه بر این باورند که تمرکز بر بازار و بازاریابی، حل مشکلات مالی و اعتباری، تقویت همکاری‌های سیاسی و حمایت‌های بانک مرکزی می‌تواند به عنوان راهکار‌هایی برای برون رفت از این چالش‌ها مطرح باشد.

توسعه صادرات تابع مناسبات سیاسی است

رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و مشاوره‌ای و عمران اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرا تأکید می‌کند که مقوله صادرات هر کشور تابعی از شرایط سیاسی است و موضوع صدور خدمات فنی و مهندسی را نیز از این فرایند مستثنا نمی‌داند و‌ می‌گوید: در پروژه‌های فنی و مهندسی به واسطه مدت زمان طولانی انجام آن و تغییراتی که در تصمیمات سیاسی کشور‌ها چه مقصد و مبدأ اتفاق می‌افتد، چالش بزرگی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی به ویژه در کشور‌های هدف صادراتی مطرح است.

محسن خندان دل با اشاره به اینکه بسیاری از کشور‌های هدف صادراتی دارای ضریب ریسک بالا هستند، اظهار می‌کند: کشور‌هایی که مقصد صادرات خدمات فنی و مهندسی هستند مانند عراق، افغانستان، ترکمنستان و بخشی از پاکستان، بخشی از سوریه و قسمتی در آمریکای جنوبی مانند ونزوئلا و کوبا کشور‌هایی با ریسک بالا هستند که تحت تأثیر مناسبات سیاسی بوده‌اند.

موانع مهم صادرات خدمات فنی و مهندسی

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر ضریب رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشور ما بنا به دلایل متعدد کاهش یافته است، می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین دلایل این است که کشور‌های مقصد به دلیل بالا بودن نرخ ریسک، مشمول بیمه‌ها و ضمانت نامه‌های صادراتی نمی‌شوند و هیچ گاه بانک‌های ایرانی یا جهانی حاضر به صدور ضمانت نامه برای پروژه‌های فنی و مهندسی نبوده‌اند. شرکت‌های بیمه‌ای داخلی هم این کار را انجام نداده‌اند و اساسا به این دلیل که در کشور‌های مقصد شعبه‌هایی از بانک‌های داخلی نداریم، هیچ گاه نتوانسته‌ایم ضمانت نامه دریافت کنیم.

خندان دل در ادامه می‌افزاید: مشوق‌های دولتی که در سال‌های گذشته ارائه می‌شد، می‌توانست در پروسه مناقصات کشور‌های مقصد مؤثر باشد که این حمایت‌های مالی نیز به دلیل شرایط تنگ دستانه دولت دیگر انجام نمی‌شود. همچنین ضعف دستگاه دیپلماسی در رایزن‌های تجاری مشکل مهم دیگری است که یا در مناقصات اطلاعات به موقع به ما نمی‌رسد و یا اسناد مناقصه در بسیاری از موارد در زمان خود به متقاضیان داده نمی‌شود.

توسعه، نیازمند حمایت‌های سیاسی و اقتصادی

رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و مشاوره‌ای و عمران اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی درباره چشم انداز خراسان رضوی در این حوزه بیان می‌کند: توسعه در این زمینه در سایه حمایت‌ها و تسهیلاتی است که دستگاه دیپلماسی باید فراهم کند. کشور‌های تاجیکستان، قرقیزستان، بخشی از کشور‌های عمان و قطر می‌توانند کشور‌های هدف صادراتی باشند. در چین نیز مهندسی معکوس پروژه داریم که تمامی این فرصت‌ها می‌توانند بازار‌های جدید باشند.

وی با اشاره به دیگر چالش‌های موجود در این زمینه اظهار می‌کند: موانع خرید اسناد مناقصه، بیمه نامه صدور خدمات فنی و مهندسی، ویزای کار و مشکلات تأمین اجتماعی نیروی انسانی فعال در پروژه ها، انتقال ارز و چالش رفع تعهد ارزی از دیگر موارد مطرح است.

همچنین در بسیاری از کشور‌ها خطوط مستقیم پروازی نداریم و دستیابی به حمل ونقل در بحث انتقال تجهیزات و سفر‌های انسانی خود چالشی جدی است. اظهارنامه‌های صدور خدمات فنی و مهندسی و رفتار‌های مالیاتی نیز از دیگر مسائل است.

خندان دل با بیان اینکه شروع هر پروژه منوط به ایجاد اعتماد بین کارفرما و مجری است، می‌گوید: زمانی که دستگاه دیپلماسی اراده اش آرامش در فضای گفت‌و‌گو نباشد، موفق نخواهیم بود. پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی گاهی ماه‌ها و سال‌ها زمان می‌برد که نیازمند آرامش اقتصادی و سیاسی است وگرنه مهاجرت فکر‌ها رقم می‌خورد. در این زمینه حمایت‌های سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی نیاز است. علاوه بر اینکه اصلاح قوانین دستگاه‌های مجری نیز مانند تأمین اجتماعی و مالیاتی یک ضرورت است.

نبود آمار‌های دقیق به دلیل اشکالات سیستمی

رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به ظرفیت‌های بسیاری که دلیل حضور پیشکسوتان این حوزه در استان خراسان رضوی وجود دارد، می‌گوید: بزرگ‌ترین چالش جدی این حوزه برای پروژه‌های بزرگ، تأمین ضمانت نامه‌های بانکی است.

کاظم شیردل درباره ارائه آمار‌های حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی خراسان رضوی اظهار می‌کند:، چون آمار سیستم‌های صادراتی دقیق نیست و پراکندگی در صادرات خدمات فنی و مهندسی داریم، آمار شفافی وجود ندارد.

ضرورت هم افزایی بخش خصوصی و دولتی

وی با اشاره به اهمیت هم افزایی بخش خصوصی و دولتی برای توسعه صادرات در این حوزه، بیان می‌کند: مهم‌ترین حمایت‌ها در این حوزه باید از سوی صندوق حمایت از توسعه صادارت و تأمین ضمانت نامه‌های بانکی باشد. همچنین کنار گذاشتن موازی کاری‌ها در این زمینه مؤثر است.

وی درخصوص چشم انداز پیش روی استان در این زمینه اظهار کرد: با توجه به پیشنهادی که اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی داشته است و همچنین برگزاری نمایشگاه تخصصی برای خدمات فنی و مهندسی در مشهد اگر محقق شود، زمینه ساز رشد و توسعه استان در این زمینه خواهد بود.

عدم همخوانی استاندارد‌های کالا در کشور‌های مبدأ و مقصد

رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به اینکه خیلی از چالش‌ها امروزه بین فعالان اقتصادی مشترک است، می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل، تحریم‌ها و صادرنشدن ضمانت نامه‌های بانکی است که برای همه پروژه‌ها یک ضرورت است. یک قسمت از آن پیش از شرکت در مناقصه و قسمت دیگر بعد از برنده شدن در مناقصه است.

سعید بامشکی افزود: یکی دیگر از مسائل و مشکلات مطرح، استاندارد‌های کشور مبدأ و عدم همخوانی استاندارد‌ها در متریال‌های حوزه‌های صادراتی است. این مسئله در کنار دیگر چالش‌ها نظیر مسائل لجستیک و حمل ونقل، ارز و رفع تعهد ارزی از جمله مهم‌ترین مسائل مطرح در این حوزه است.