آلزایمر؛ قاتل آرام خاطرات شیرین | گزارشی درباره «فراموشی» و راهکار‌های پیشگیری از آن

به گزارش شهرآرانیوز، برای همه ما پیش آمده چهره‌ای آشنا ببینیم و یادمان نیاید او را کجا دیده‌ایم. شاید این تجربه‌ها با یک احوالپرسی گرم برایمان ختم به تجدیدآشنایی می‌شود، اما وقتی این فراموشی‌ها به حال مستمر هر روز و شبمان تبدیل شود، وضع فرق می‌کند. آلزایمر، همان قاتل خاموش خاطرات ماست که آرام پیشروی می‌کند و زمانی می‌رسد که حتی هویت یک خانواده را به خطر می‌اندازد. اکنون فرارسیدن ۲۱ سپتامبر و روز جهانی آلزایمر، بهانه‌ای برای ماست تا لحظه‌ای درنگ کنیم و درباره دشمن عزیزترین خاطراتمان بیشتر بدانیم.

چه‌کار کنیم مبتلا آلزایمر نشویم؟

دو تا سه دهه قبل، آلزایمر یک بیماری خاص بود که تعداد بسیار محدودی از سالمندان آن‌هم در سنین بالا به آن مبتلا می‌شدند، اما مطالعات علمی نشان می‌دهد که با افزایش سه‌برابری نرخ ابتلا، آلزایمر اکنون به یک بیماری فراگیر در میان اکثر سالمندان تبدیل شده است. اگرچه ژنتیک و عوامل وراثتی تأثیر مستقیم بر افزایش حدود ۱۴۸ درصدی ابتلای سالمندان جهان به آلزایمر دارد، اما رشد نگران‌کننده آمار مبتلایان، دلایل دیگری هم دارد که به سبک زندگی وابسته است.

دکتر محسن صدقی تخصص مغز و اعصاب و فلوشیپ آلزایمر در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز می‌گوید: آلزایمر یک بیماری پیچیده است و نیاز به یک رویکرد چندتخصصی دارد؛ به همین دلیل علاوه بر همکاران ما، متخصصان اعصاب و روان، روانشناسان و متخصصان طب سالمندی هم در این حوزه دخیل هستند، اما به‌طور کلی، آلزایمر به مجموعه‌ای از تغییرات مغزی اطلاق می‌شود که ذیل یک مفهوم کلی به نام زوال عقل به تدریج حافظه، عملکرد شناختی و حتی زندگی روزمره افراد سالمند را مختل می‌کند.

وی می‌افزاید: همچون خیلی از بیماری‌های دیگر، برای آلزایمر هم می‌گوییم اگر به نشانه‌های اولیه آن توجه شود و بیمار زودهنگام به پزشک متخصص مراجعه کند، می‌توان تا حد زیادی از دامنه آسیب‌های آن جلوگیری کرد. عوامل متعددی هم برای ابتلا به آزایمر وجود دارد که اگر از ژنتیک و عامل وراثت عبور کنیم، سن، بیماری‌های قلبی و عروقی، آسیب به سر و سبک زندگی، چهار عامل اصلی برای آن محسوب می‌شود.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب، اگرچه عامل وراثت فراتر از اراده انسان است، اما اگر افراد مراقب تغذیه خود باشند، مطالعه روزانه داشته باشند، از سبک زندگی کم‌تحرک پرهیز کنند، به‌صورت مستمر با نزدیکان و دوستان و آشنایان ارتباط بگیرند و فعالیت‌های نیازمند تفکر در زندگی آنها استمرار داشته باشد، حتی عامل ژنتیک هم نمی‌تواند آنها را گرفتار فراموشی کند.

تیغ آلزایمر بر گلوی جامعه سالمندان ایران

چرا آلزایمر الان برایمان خیلی مهم شده است؟ چون آمار‌های میدانی حکایت از آن دارد که جامعه ایران با سرعت سرسام‌آوری به سمت پیری می‌رود و تا سال ۱۴۳۰، حدود یک‌سوم جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند. وقتی هم که جمعیت سالمند باشد، آمار ابتلا به فراموشی و زوال عقل از الان هم بیشتر خواهد شد و به‌تبع آن، هزینه‌های مراقبت از هر بیمار نیز کمر نظام سلامت را بیشتر خم خواهد کرد.

با اشاره به این موضوع، دکتر محمد احمدیان معاون جوانی جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز بیان می‌کند: با پیری جمعیت ایران و رشد سهم سالمندان، بار آلزایمر به‌عنوان شایع‌ترین نوع از بیماری‌های دمانس رو به افزایش است؛ بنابراین شناخت عوامل خطر و استفاده از آمار قابل استناد برای برنامه‌ریزی خدمات بهداشتی و توانبخشی ضروری است.

وی می‌افزاید: این یکی از چالش‌هایی است که امروزه وجود دارد و برنامه‌ریزی جدی برای تهیه یک بانک جامع اطلاعاتی از مبتلایان در دستورکار است، اما فارغ از هر عدد و رقم، امروزه از ۵۵۰ سالمندی که تحت مراقبت دانشگاه علوم پزشکی هستند، حدود ۵۴ سالمند به‌عنوان بیمار آلزایمری شناخته می‌شوند.

معاون جوانی جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد این را هم گفت که دوره‌های مراقبتی ویژه بیماران مبتلا به آلزایمر در دو سطح بیمار و همراهان بازتعریف شده است تا بر این اساس، همزمان که با برنامه منظم و منسجم فعالیت‌های ذهنی از تشدید بیماری جلوگیری می‌شود، همراهان و کارشناسان مراکز مراقبت از سالمندان نیز آموزش می‌بینند که ابتلای کلام، بیمار را به نام او صدا بزنند، از رو‌به‌رو با او صحبت کنند، حتماً تماس چشمی برقرار شود و با صدای بلند سخن بگویند.

ختم کلام در این گزارش فقط همین است که اگرچه باید مراقب فراموشی باشیم، اما دلیلی هم ندارد از آن بترسیم. متخصصان تصریح دارند که بسیاری از عوامل ابتلا با تغییر سبک زندگی قابل‌کنترل است؛ مثل اینکه مراقب تغذیه‌هایمان باشیم، فعالیت بدنی انجام بدهیم، ذهنمان را همیشه با یادگیری درگیر کنیم و اجازه ندهیم میان ما و جمع‌های دوستانه و خانوادگی فاصله بیفتد. شاید نتوان جلوی همه‌چیز را گرفت، اما حداقل می‌توانیم تلاشمان را بکنیم تا در سالمندی، هزار خاطره شیرین از یک زندگی سالم، مهمان ذهن‌هایمان و مایه آرامش قلب‌هایمان باشد.