تحولات شتابان دنیای امروز، آموزشوپرورش را با چالشها و فرصتهایی تازه روبهرو کرده است. دیگر نمیتوان با نسخههای سنتی گذشته کلاسهای امروز را اداره کرد. فناوری، شکل یادگیری را تغییر داده و نقش معلم و دانشآموز را بازتعریف کرده است. بهموجب چرخشهای تحولی سند تحول بنیادین آموزشوپرورش، معلم باید از انتقالدهنده صرف دانش، به تسهیلگر، راهنما و الهامبخش یادگیری عمیق تبدیل شود و دانشآموز از شنوندهای منفعل به یادگیرندهای فعال، خلاق و پرسشگر بدل گردد. آموزش ترکیبی، ترکیبی از کلاس حضوری و فضای آنلاین، نه یک تهدید بلکه بستری کارآمد برای تحقق این تحول است که با انعطافپذیری، تنوع و گسترش شیوههای یادگیری، فرصتهای تازهای را پیشروی معلمان و دانشآموزان میگذارد.
بااینحال، استفاده مؤثر از این بستر نیازمند مهارتهایی تازه در کنار شایستگیهای سنتی تدریس است. نخستین گام، تسلط بر سواد دیجیتال است. آشنایی با نرمافزارهای مدیریت یادگیری، آزمونهای آنلاین، ابزارهای تعاملی و شبکههای اجتماعی آموزشی، همانند دانستن الفبا برای تدریس در قرن بیستویکم ضروری است و بدون آن نمیتوان کلاس پرنشاط و کارآمدی ساخت.
گام مهم دیگر، طراحی انعطافپذیر محتواست. در آموزش ترکیبی نسخه واحد برای همه دانشآموزان کارساز نیست و لازم است محتوای آموزشی، هم در محیط حضوری و هم در فضای آنلاین قابل استفاده باشد؛ از ویدئوهای کوتاه و پادکستها گرفته تا متون درسی و فعالیتهای گروهی مجازی.
دراینبین، مهارت مدیریت کلاس نیز اهمیتی دوچندان مییابد. در فضای حضوری، زبان بدن و حضور فیزیکی ابزار کنترل هستند، اما در آموزش آنلاین، مدیریت زمان، وضع قوانین مشارکت و ایجاد انگیزه، جایگزین آن میشود. همچنین بخشی از ارتباط انسانی در آموزش مجازی کاهش مییابد و معلم باید با پیامهای شخصی، گفتوگوی آزاد و بازخورد دقیق، این فاصله را جبران کند. او بیش از یک مدرس، باید همراه و مشاور یادگیری باشد.
در ارزیابی نیز دیگر نمیتوان تنها به آزمونهای سنتی اکتفا کرد و لازم است پروژههای گروهی، تکالیف خلاقانه، فعالیتهای مشارکتی آنلاین و آزمونهای برخط برای ترسیم تصویر واقعیتر از فرایند یادگیری به کار برود. مهمتر از همه، معلم باید روحیه یادگیری مادامالعمر را در خود پرورش دهد، زیرا فناوری و روشهای آموزشی بهسرعت تغییر میکنند و ماندن در مسیر یادگیری نه فقط شرط موفقیت حرفهای، بلکه الگویی الهامبخش برای دانشآموزان است.
آموزش ترکیبی فرصتی بیبدیل برای نزدیکترشدن به دنیای دانشآموزان و بهرهگیری از فناوری در خدمت آموزش ماندگار است و اگر معلمان این مهارتها را در خود تقویت کنند، رسالت تعلیم و تربیت را در مسیر سند تحول بنیادین با موفقیت ادامه خواهند داد و آموزش در هر قالبی، حضوری یا آنلاین، همچنان مأموریتی ارزشمند و الهامبخش باقی خواهد ماند.