فکر خودکشی را جدی بگیرید| بررسی علل و نشانه‌های خودکشی

به گزارش شهرآرانیوز؛ «دیگه هیچ چیز برام مهم نیست!»، «هیچ راهی برای بهتر شدن شرایط وجود نداره!»، «حس می‌کنم اینجا دیگه جای من نیست!»، «تحمل این شرایط ازعهده من خارجه!» و «هیچ‌کس منو درکم نمی‌کنه!» به‌نظر فقط یک گلایه ساده می‌آیند ولی گاهی نشانه‌ای از یک ذهن آشفته‌اند‌ که به‌ظاهر به انتهای راه رسیده‌است و به‌جای حل مسئله به‌ پاک کردن صورت مسئله فکر می‌کند.

افکاری که ممکن است به سراغ هرکدام از ما بیاید و در برهه‌ای از زندگی زمین‌گیرمان کند؛ وقتی که احساس می‌کنیم غم و اندوهمان پایانی ندارد و قرار نیست تغییری در شرایط ایجاد شود. اگرچه خیلی‌وقت‌ها به‌سلامت از این گذرگاه عبور می‌کنیم، گاهی هم پیش می‌آید که درهمان نقطه متوقف شویم. شرایطی که حتما به کمک فرد دیگری نیاز داریم و ما امروز می‌خواهیم با همراهی و مشاوره دکتر محمدرضا مظلوم‌زاده، روان‌شناس سلامت قدری درباره این شرایط و اقداماتی که باید انجام دهیم، باهم صحبت کنیم.

١٢٣ و ١٤٨٠

دو سامانه تلفنی ۱۲۳ و ۱۴۸۰ بهزیستی برای موقعیت‌های بحرانی (مانند اقدام به خودکشی) درنظر گرفته‌شده‌اند که فرد نیاز فوری به مشاوره دارد.

۲۰+ برابر

اقدام به خودکشی تا ۲۰ برابر بیشتر از خود خودکشی اتفاق می‌افتد.

خودکشی ویژه افراد خاصی نیست

متأسفانه یک باور اشتباه وجود دارد و آن هم اینکه افراد خاصی هستند که امکان دارد دست به خودکشی بزنند، برای همین گاهی مرگ برخی افراد واقعا شوکه‌مان می‌کند. ازاین‌رو باید بپذیریم که فکر خودکشی ممکن است سراغ همه برود. فردی که مشکلات زیادی را پشت‌سر گذاشته‌است و حالا دیگر توان ادامه و رویارویی با مشکل جدید را ندارد یا فردی که در برخورد با نخستین چالش جدی زندگی‌اش احساس می‌کند پایانی برای آن مشکل و خلاصی از آن وجود ندارد.

اقدام به خودکشی علت‌‌ زیادی دارد

اینکه فردی به نقطه صفر زندگی‌اش می‌رسد و افکار خودکشی به سراغش می‌آید می‌تواند علت‌های زیادی داشته‌باشد که ما از آن به عوامل و موقعیت‌های پرخطر یاد می‌کنیم، یعنی در چنین بزنگاه‌هایی بیشتر باید مراقب خودمان و اطرافیانمان باشیم.

ازدست دادن شغل

تجربه‌های آسیب‌زا مانند سوءاستفاده جسمی و جنسی

ابتلابه اختلالات روانی مانند افسردگی و اسکیزوفرنی

سوءمصرف مواد و الکل

تجربه سوگ یک عزیز

احساس بی‌ارزشی یا ناامیدی کردن

ابتلابه بیماری‌های صعب‌العلاج و دردهای مزمن

درمعرض خودکشی دیگران بودن

رویارویی با رویدادهای مخرب و خشن مانند جنگ یا بلایای طبیعی

نداشتن مهارت‌های مقابله‌ای مانند حل مسئله

نشانه‌هایی که می‌گوید فرد در خطر است

وقتی توان فرد برای مدیریت زیستی‌ کنونی‌اش کم می‌شود و نمی‌تواند با موقعیتی که دارد سازگار شود، به فکر خودکشی می‌‌افتد. معمولا از حالت‌ها و رفتارهایی که دارد می‌توان به وضعیت ناپایدار او پی‌برد. البته ناگفته نماند که برخی خیلی خوب ظاهر زندگی‌شان را حفظ می‌کنند و به‌یک‌باره در زمانی که هیچ‌کس انتظارش را ندارد، دست به اقدام می‌زنند. اما همه این افراد یک نقطه مشترک دارند؛ اینکه در روابط بین‌فردی‌شان به مشکل برخورده‌ و از سوی اطرافیان مهم زندگی‌شان پذیرفته نشده‌اند. همچنین در بیشتر این افراد می‌توان نشانه‌های افسردگی را آشکارا دید، مانند:

فکر کردن به مرگ

احساس ناراحتی، پوچی و درماندگی

کندی در حرکت، تفکر یا صحبت

اختلال در تمرکز، یادآوری و تصمیم‌‌گیری

اضطراب، پرخاشگری و احساس بی‌قراری

کج‌‌خلقی، فوران خشم و پایین آمدن آستانه‌‌ تحمل

اختلال درخواب مانند بی‌‌خوابی یا پرخوابی

خستگی و پایین بودن سطح انرژی و طاقت‌فرسا بودن کارها از نظر فرد

بی‌‌میلی به انجام فعالیت‌‌های لذت‌بخش مانند ورزش و رابطه جنسی

دردهای جسمی بدون علت مانند سردرد و کمردرد

اختلال در اشتها مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری

احساس بی‌‌ارزشی، عذاب وجدان و تمرکز روی شکست‌‌های گذشته و سرزنش خود

احساس پوچی و درماندگی

این چند توصیه مهم را جدی بگیرید

وسایل تحریک‌کننده‌ای که شما را یاد خودکشی می‌اندازد از خودتان دور کنید، مانند سم، دارو و طناب .

شماره روان‌درمانگر یا یکی از نزدیکان مورد اعتمادتان را همیشه همراه داشته‌باشید.

وقتی احساس‌ یا افکار ناخوشایند به‌سراغتان می‌آید حتما با یک فرد نزدیک تماس بگیرید یا دیدار چهره به چهره داشته‌باشید.

هیچ‌گاه برای فرار از مشکلات یا آرام‌گرفتن به موادمخدر و الکل پناه نبرید.

در زمان هجوم افکار آزاردهنده هیچ تصمیمی نگیرید و بدون درنگ با یکی از شماره تلفن‌های مدیریت بحران بهزیستی یا روان‌درمانگرتان تماس بگیرید.

سعی کنید کمتر وقتتان را به تنهایی بگذرانید.

هرروز ورزش کنید و دست‌کم نیم‌ساعتی را در مقابل نورخورشید قرار بگیرید.

برای انجام کارهایی که از آن‌ها لذت می‌برید وقت بگذارید، مانند نقاشی کردن یا آشپزی. درعوض از انجام کارهایی که احساس بدی به شما ‌داشته می‌دهد مانند گوش‌دادن به موسیقی‌های غم‌انگیز بپرهیزید.

برای خودتان هدف و برنامه‌ای مشخص داشته باشید و سعی کنید از آن غافل نشوید.

در سبک زندگی‌تان تغییرات اساسی ایجاد کنید و مراقب خودتان باشید، مانند پیروی از یک رژیم‌غذایی خوب و داشتن خواب کافی.

موقعیت‌ها، افراد یا اشیای تحریک‌کننده مانند عکس‌های قدیمی را شناسایی کنید و از آن‌ها فاصله بگیرید.

مهارت‌های مقابله‌ای را یاد بگیرید و خود را برای برخورد با موقعیت‌های استرس‌زا یا ناراحت‌کننده قوی کنید. همچنین مهارت‌هایی مانند حل‌مسئله و مراقبه رافرابگیرید.

این افکار را ساده‌انگارانه نگیرید

وقتی کسی درباره خودکشی حرف می‌زند یا افکار این‌چنینی به ذهنش خطور می‌کند، نباید ساده از کنار آن عبور کرد، حتی اگر این افکار خیلی جدی به‌نظر نرسند. برای همین نیاز است که فرد پیش از هرکاری اطرافیانش را درجریان قرار دهد مانند اعضای خانواده یا یک دوست نزدیک تا هم مراقبش باشند و هم بتواند از حمایت‌های عاطفی آن‌ها برخوردار شود. سپس برای درمان اقدام کند. بسته به اینکه فرد در چه مرحله‌ای از اقدام به خودکشی باشد به روان‌درمانی و دارودرمانی برای تثبیت خلق وخو و خلاصی از شر این افکار نیاز پیدا می‌کند.

روان‌درمانی >>> روان‌شناس بالینی

دارودرمانی >>> روان‌پزشک

با توکل، امیدوارانه‌تر زندگی کنید

پژوهش‌های حوزه دین نشان می‌دهد بین ایمان به‌خدا و معاد و خودکشی، رابطه معکوسی وجود دارد؛ تاآن‌اندازه‌که حتی فکر خودکشی هم در نزد انسان مؤمن، واکنشی بسیار ناشایست به مشکلات و سختی‌های زندگی است. برای همین یکی از توصیه‌های خوبی که می‌توان به افراد ضعیف کرد، این است که رابطه خودشان با خدا را از طریق انس با قرآن و ادعیه و مطالعه کتاب‌های دینی قدرتمندتر کنند. برای نمونه منابع دینی سرشار از داستان زندگی بزرگانی است که با پشت‌سرگذاشتن مصائب و مشکلات به درجه‌های والایی در زندگی دنیوی و اخروی رسیده‌اند؛ مانند حضرت یوسف(ع) و حضرت ایوب(ع). همچنین دین نگاه انسان به مرگ را بسیار متفاوت می‌کند و با درجه‌دادن به آن، برای سبک زندگی ارزش بیشتری قائل می‌شود، مانند سیره و سبک زندگی ائمه‌اطهار(ع)، به‌ویژه امام‌حسین(ع). مقوله دیگری که دین نسبت به آن بسیار تأکید دارد و آن را باید جزو جدایی‌ناپذیر آموزه‌های دینی دانست، این است که ناامیدی جزو گناهان بزرگ محسوب می‌شود و چون خودکشی حاصل ناامیدی است، مرتکب‌شونده آن به بدترین شکل عقوبت خواهد شد. ناگفته نماند که این موضوع فقط مختص دین اسلام نیست و نگاه دیگر‌ادیان الهی هم به مقوله خودکشی به‌همین‌اندازه سخت‌گیرانه است و این مسئله به‌خودی‌خود یک ابزار نهی قدرتمند برای پیشگیری خودکشی محسوب می‌شود. ازاین‌رو به شما توصیه می‌کنیم:

خود را به خواندن نمازهای واجبتان مکلف کنید.

نسبت به انجام تکالیف دینی‌تان مانند گرفتن روزه و پرداخت خمس و زکات حساس‌تر شوید.

به‌جای روخوانی صرف قرآن و ادعیه و زیارت‌نامه‌ها، معنای فارسی آن‌ها را با دقت بیشتری بخوانید.

در محافل و مجالس معنوی بیشتر شرکت کنید و خودتان بانی این برنامه‌ها باشید.

داستان زندگی اولیا و بزرگان دین و افراد سرشناس در این حوزه را بیشتر مطالعه کنید.

بخشی از وقت خودتان را وقف امور خیر کنید.

از ظرفیت عظیم زیارت امام‌رضا(ع) در شهرمان غافل نشوید.