کالا‌هایی عجیب که با ارز ترجیحی وارد کشور می‌شود | زیپ، پیانو، فندق با پوست!

به گزارش شهرآرانیوز؛ به کدام کالا‌ها ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی تعلق گرفته است؟ چه اقلام عجیبی در این فهرست وجود دارد؟ قرار است این گزارش نگاه دقیق‌تری به وضعیت واردات کالا به کشور و استان در پنج ماه نخست سال داشته باشد.

در نقشه واردات پنج‌ماهه استان، تصویر جالبی پیش روست؛ نقشه‌ای که قرار بود مسیر ورود کالا‌های ضروری و مواد اولیه تولید را نشان دهد، اما حالا در گوشه‌وکنارش ردپای اقلامی پیدا می‌شود که بیشتر به ویترین فروشگاه‌ها می‌مانند تا فهرست اولویت‌های ارزی کشور. بولینگ، مداد‌تراش، لوازم تزیینی و چند قلم دیگر، هرچند سهم ناچیزی از کل واردات دارند، اما نکته همین‌جاست: در شرایطی که بسیاری از تولیدکنندگان هنوز در صف تأمین ارز برای مواد اولیه و ماشین‌آلات مانده‌اند، همین «سهم کوچک» از منابع ارزی هم معنا دارد.

این یعنی رانت، شاید یک نفر برای واردات کالایی مانند پیانو ۱۲۴ هزار دلار ارز ترجیحی دریافت کرده باشد که درمجموع ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار ارز ترجیحی تخصیص‌یافته گم شود، اما چرا باید کسی بتواند برای واردات این اقلام، ارز ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی دریافت کند و بدون هیچ نظارتی و با هر قیمتی در بازار بفروشد و فقط از یک قلم، میلیارد‌ها سود کند. مگر این ارز برای کالا‌های گروه‌یک و اساسی نیست؟

در کنار این‌ها به واردات برخی کالا‌ها با نرخ‌های بالاتر از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان هم نگاهی می‌اندازیم. کالا‌هایی مثل گردو و محصولات کشاورزی که استان و کشور در تولیدشان مزیت نسبی دارد.

این داده‌ها نه فقط نقشه‌ای از جریان واردات، بلکه تصویری از منطق تخصیص منابع ارزی در ماه‌های اخیر است؛ جایی که ضرورت، اولویت و نظارت هنوز در نقطه‌ای مبهم به هم می‌رسند. چنین ترکیبی از واردات، حتی اگر از نظر عددی کوچک به نظر برسد، در مقیاس کلان می‌تواند بر تراز تجاری استان و کشور اثر بگذارد؛ چون هر واحد ارز که صرف کالای غیرضروری می‌شود، از دسترس واردکننده‌ای خارج می‌شود که برای مواد اولیه یا تجهیزات تولید در انتظار است. درنهایت، این انحراف‌های کوچک در سیاست ارزی، درمجموع به فشار بیشتر بر منابع محدود ارزی، افزایش هزینه تمام شده تولید و کاهش رقابت پذیری داخلی منجر می‌شود. حلقه‌ای که اگر اصلاح نشود، می‌تواند مستقیما به تورم و رکود در سطح واقعی اقتصاد پیوند بخورد.

نقشه واردات کشور در ۵ ماه

حدود ۲۳ میلیارد دلار، واردات کشور در پنج ماه نخست امسال بوده که به بیش از ۴ هزار و ۳۰۰ تعرفه تعلق گرفته است. طلای خام رتبه یک واردات را در این مدت داشته است و بعد از آن ذرت دامی، روغن دانه آفتاب گردان و... قرار دارند. از مجموع ارز‌های تخصیص‌یافته به کالا‌های وارداتی بیش از ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار ارز ترجیحی یا همان ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی بوده است؛ یعنی حدود ۲۸ درصد ارز‌های تخصیص یافته. حالا اینکه به چه کالا‌هایی ارز ترجیحی تخصیص یافته نیز با چند کلیک قابل بررسی است.

ذرت دامی با اختلاف، رتبه یک این گروه را دارد که بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ارز ترجیحی دریافت کرده است. این کالا جزو نهاده‌های دامی است همان‌هایی که بار‌ها دامداران با کمبود نهاده دامی با نرخ مصوب در سامانه بازارگاه روبه رو هستند. بعد از آن روغن دانه، دانه سویا، برنج و گندم قرار دارد.

نگاهی گذرا به کالا‌هایی که ارز ترجیحی دریافت کرده‌اند، نشان می‌دهد که تخصیص این ارز به برخی از این کالا‌ها جای سؤال دارد. مثلا توپ بولینگ، اسکی، پیانو، انواع آلات موسیقی، طلای خام، نارگیل رنده شده، زنیان، بادام زمینی، مداد، جوهر خودکار و...، در این فهرست شاید برای واردات برخی توضیحی وجود داشته باشد، اما چرا با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی؟

نقشه واردات خراسان رضوی

ارزش دلاری کالا‌های وارد شده از مرز‌های خراسان رضوی حدود ۲۹۴ میلیون دلار بوده است. چه میزان از این دلار‌های تخصیص یافته به کالا‌های وارداتی از مرز‌های استان با قیمت ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی بوده است؟ ۴۶ میلیون دلار.

پنبه حلاجی نشده با بیش از ۵۶ میلیون دلار رتبه یک ارزش دلاری واردات را دارد. بعد از آن تلفن‌های هوشمند با ۵۵ میلیون دلار، لوبیاچیتی، نخ یک لا و برنج کامل در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.

از  توپ بولینگ تا  مدادتراش

به طور نمونه برخی کالا‌های جالب توجه که از مرز‌های استان وارد شده‌اند، اسانس کولا با ارزش دلاری ۳.۲ میلیون دلار رتبه ۱۵ را از نظر ارزش دلاری دارد. به احتمال زیاد وجود کارخانه‌های نوشابه سازی در خراسان رضوی علت این حجم از واردات در مقایسه با دیگر کالاهاست.

واردات انواع گردو، آن هم از مرز‌های استانی که طبق آخرین آمار رتبه پنجم سطح زیر کشت کشور را دارد، یکی از مواردی است که مورد انتقاد تولیدکنندگان است.

همین یک ماه قبل استاندار خراسان رضوی بر لزوم اجرای سریع سند توسعه پایدار کشت گیاهان دارویی استان تأکید کرد. چرا؟ چون خراسان رضوی ظرفیت زیادی در حوزه گیاهان دارویی دارد، اما نگاه به فهرست واردات از مرز‌های استان نشان می‌دهد که انواع این گیاهان ازجمله زنیان و بابونه وارد می‌شود.

واردات مویز و اسپند از افغانستان نیز جالب توجه است که البته در محافل غیررسمی بیان می‌شود علت این نوع واردات، افزایش مراودات تجاری است.

نکته درخور توجه اینکه برخی از این کالا‌ها هرچند اندک، اما ارز ترجیحی دریافت کرده‌اند. مثلا بخشی از واردات مدادتراش (حدود ۱۸ هزار دلار) با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی بوده است یا حدود ۱۴۹ هزار دلار برای واردات توپ بولینگ تخصیص یافته است.

بخشی از واردات گیاهان دارویی مانند زنیان و بابونه، همچنین مویز و... با همین ارز بوده است.

بیشترین ارز ترجیحی را برنج کامل سفید برای ورود از مرز‌های استان گرفته است. بعد از آن آب پنیر و برنج نیمه سفید شده در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

تخصیص منابع ارزی باید ترکیبی از ضرورت‌های تولید، اولویت‌های مصرف و انتخاب‌های بازارگاهی باشد. وقتی بخشی از ارز ترجیحی صرف کالا‌هایی می‌شود که تولید داخلی در آن‌ها توانمند است یا نقش اساسی در زنجیره تأمین ندارند، این منابع از دسترس تولیدکنندگان واقعی خارج می‌شود و فشار بر سایر بخش‌ها افزایش می‌یابد.

بدیهی است در مقابل ارز ثابت اختصاص یافته برای واردات کالا‌های اساسی باید ریال بیشتری اختصاص داده شود و این افزایش قیمت نرخ تسعیر ارز است که بودجه ریالی دولت را انبساطی و افزایش می‌دهد. گناه مردم در این کارزار چیست که باید تاوان سیاست‌های تورم زایی دولت‌ها را تحمل کنند؟