سیدمهدی سیدقطبی | شهرآرانیوز؛ تاریخ مطبوعات نشانگر ورزشی‌نویسی در نخستین نشریات ایران است. مطالب مربوط به اسب‌سواری، تیراندازی، شکار و کوهنوردی اولین موضوعات ورزشی هستند که در دوران ناصرالدین‌شاه و در روزنامه «وقایع اتفاقیه» چاپ شدند.
اما ورزشی‌نویسی به‌طور حرفه‌ای از اواخر دوره قاجار در مطبوعات پدید آمد. در‌واقع «تأسیس نخستین باشگاه ورزشی» ایران برای آموزش ژیمناستیک و وزنه‌برداری در سال۱۲۹۶خورشیدی باعث شد اولین خبر تخصصی ورزش ایران در‌همین‌خصوص در نشریات آن زمان منتشر شود.
چندی بعد خبر «تشکیل مجمع فوتبال ایران» در سال۱۲۹۹خورشیدی در نشریات نشر یافت و ازآن‌پس اخبار ورزشی بیشتر در جراید دیده شدند تا اینکه «قانون ورزش اجباری در مدارس جدیده» در ۱۴شهریور۱۳۰۶خورشیدی در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. هم‌زمان با اجباری شدن ورزش در همه مدارس جدیده، اولین مجله ورزشی ایران نیز به نام «پیش‌آهنگی ایران» در تهران منتشر شد.
فرارسیدن هفته تربیت‌بدنی، بهانه‌ای شد تا به این نشریه بپردازیم که پیشاهنگ نشریات ورزشی ایران است.
توضیح: از نشریه «پیش‌آهنگی ایران» تاکنون چند‌شماره پیدا شده است که شماره‌های ۲ (آذر۱۳۰۶) و ۳ (دی۱۳۰۶) آن در بایگانی آستان‌قدس‌رضوی نگهداری می‌شود و این مقاله بر‌اساس همین دو شماره و دو شماره دیگر نوشته شده است.
مجله «پیش‌آهنگی ایران» به صاحب‌امتیازی احمد امین‌زاده و مدیرمسئولی احمد آرام در تهران تأسیس و شماره دوم آن نیز در آذرماه۱۳۰۶شمسی چاپ و منتشر شده است. محل اداره این نشریه که مصور بوده و در اکثر شماره‌ها بیست صفحه داشته، در تهران، خیابان پست‌خانه و محل فروش تک‌شماره آن در کتابخانه‌های گنج دانش، شرق و معرفت بوده است.
وجه اشتراک سالیانه‌اش، دوازده قران بوده است، اما پیشاهنگان می‌توانسته‌اند مجله را با تخفیف ۵۰درصدی و به نصف قیمت بخرند. به‌همین‌نسبت هزینه اشتراک شش‌ماهه مجله، شش قران و قیمت تک‌شماره‌اش یک قران بوده است. شماره دوم مجله پیش‌آهنگی به قطع خشتی در چاپخانه خاور تهران و شماره سومش در شرکت مطبعه برق با چاپ سربی چاپ شده است.
درباره هدف نشریه بر روی جلد شماره سوم آمده است: «پیش‌آهنگی ایران مجله‌ای است تربیتی و اجتماعی که در تکمیل روحیات محصلین و تقویت حیات پیش‌آهنگی ایران می‌کوشد»؛ همچنین شعار مجله به استناد جلد شماره دوم «ادبوا اولادکم بغیر ادابکم لانهم خلقو الزمان غیرزمانکم» بوده که بالای عنوان نشریه در روی جلد درج شده است.
درباره تغییرات نشریه می‌توان به اضافه شدن نام مجله به فرانسه گفت که از شماره دوم روی جلد مجله چاپ شده است؛ همچنین از شماره سوم، «محمدصادق‌حسینی» مدیر مجله معرفی شده و از شماره مشترک چهارم و پنجم نیز شعار مجله به «آماده باش» تغییر یافته است.
احمد امین‌زاده پایه‌گذار سامانه و سازمان پیشاهنگی در ایران بود. اگرچه پیشاهنگی در ایران در سال۱۲۹۸خورشیدی از سوی سفیر اسپانیا شناسانده شد، ولی اندیشه «تشکیل نهضت پیشاهنگی» را احمد امین‌زاده در اواخر نخست‌وزیری رضاخان مطرح کرد، وزارت معارف نیز در ۱۲آذر۱۳۰۴ و آخرین روز‌های نفس‌کشیدن سلطنت قاجار‌ها طرح او را پذیرفت و امین‌زاده را به ریاست این سازمان برگزید.
سازمان پیشاهنگی می‌کوشید نوجوانان ایرانی را با مهارت‌های گوناگون آشنا کند، از جمله نحوه اردوزدن، نکات بهداشتی، قوانین راهنمایی‌ورانندگی، کاردستی، بازی و نقاشی، حرکات ورزشی، کمک‌های اولیه، سرود و آداب معاشرت، شعر، دانستن درباره طناب، قدرت طناب، انواع گره‌ها، بستن دو چوب، ساخت مهار، قایق، پل، عرابه و ساختن برج و ماکت برای کسب نشان لیاقت.
بر‌همین‌اساس مندرجات مجله‌ای که امین‌زاده تأسیس کرد نیز بیشتر امور مربوط به پیشاهنگی و مقررات آن بود.
همان‌طور‌که پیش‌تر گفته شد، مندرجات مجله بیشتر امور مربوط به پیشاهنگی و مقررات آن بود، اما در بین آنها به نکات ورزشی نیز پرداخته شده است که البته در بیشتر مطالب از این نکات با عنوان «تربیت» یاد شده است.
مطالبی، چون تربیت و تعلیم اجباری به قلم احمد امین (امین‌زاده سابق)، تاریخچه تشکیلات پیشاهنگی ایران به قلم خلیل ثقفی از وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه، کار‌های نیک پیشاهنگی که در یک ماه می‌توان انجام داد و چگونه پیشاهنگی اطفال را عملی تربیت می‌کند از شماره دوم به تاریخ آذر۱۳۰۶ و علم اصلاح نژاد، پیشاهنگی بالاترین تربیت‌هاست به قلم محمد امین، تاریخچه تشکیلات پیشاهنگی ایران و پیشاهنگی در ایران است یا در آلاسکا؟ به قلم لطفی از شماره سوم به تاریخ دی۱۳۰۶ و قسمت جوانی، فلسفه‌بازی، کار‌های پیشاهنگی، چگونه پیشاهنگی اطفال را عملی بار می‌آورد، تیم، برج و هرم، باسکت‌بال و مسابقه از شماره۴و۵ در ذیل اطلاعات خود، به موضوعات ورزشی نیز پرداخته است.
اگرچه مجله پیش‌آهنگی ایران نقش مؤثری در آشنایی دانش‌آموزان و معلمان ایرانی با ورزش‌های روز جهان داشت، این مجله پس از انتشار شماره۶ در فروردین۱۳۰۷خورشیدی، بدون هر‌گونه اطلاعی برای همیشه متوقف شد.
بسی مایه خوشوقتی است که از دیر‌زمانی در زبان توده تعلیم اجباری با تأکیدی متداول گشته و هرکس عقیده‌اش بر این است که باسواد نمودن جامعه بهترین وسیله برای پیشرفت و سعادت حقیقی است.
تاریخ، فن تربیت و علم اجتماع به عامل تربیت در پیشرفت جامعه اهمیت مخصوصی داده و تربیت را بر تعلیم مقدم دانسته است و البته مقصود توده از تعلیم فقط علم بی‌اخلاق، علم بی‌تربیت نیست؛ توده به‌وسیله کلمه تعلیم تربیت را نیز قصد نموده و زمامداران امور باید تربیت اجباری را به‌اندازه تعلیم اجباری اهمیت دهند و بهتر این است که به‌جای تعلیم‌وتربیت اجباری «تربیت و تعلیم اجباری» بگوییم.
جامعه مقصودی جز ترقی ندارد و اختیار خود را به دست متفکرین و فضلای خود سپرده که آنها نتیجه تتبعات و تعمقات خود را به‌موقع عمل بگذارند و آن را از نزدیک‌ترین راه به جاده ترقی و تمدن برسانند.
برگرفته از شماره دوم مجله «پیش‌آهنگی ایران»
تصاویر روزنامه از:
سازمان کتابخانه ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی