تولید ۷۵ درصد زعفران ایران در خراسان رضوی | دانشنامه ملی زعفران در مشهد تألیف می‌شود

علی‌محمد شریعتی‌مقدم در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز از تدوین دانشنامه جامع زعفران در خراسان رضوی خبر داد و اظهار کرد: از سال گذشته که با مشارکت سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) و سازمان مالکیت معنوی کشور، جشنواره ملی و دوره تخصصی زعفران در مشهد برگزار شد، مقدمات آماده‌سازی بخش خصوصی برای ثبت برند ملی زعفران تدارک دیده شد که البته هنوز به مرحله اجرا نرسیده، اما این امیدواری به قوت وجود دارد که پایانی بر مشکلات ناشی از محدودیت‌های مالی، تحریم‌ها و مسائل ارزی باشد.

وی افزود: تحقق برند ملی زعفران نیازمند برنامه عملیاتی مشخص، نظام کنترل کیفیت، ردیابی محصول، بسته‌بندی استاندارد، بازاریابی هدفمند و از همه مهم‌تر، اراده جمعی و گذر از منافع فردی به سمت منافع ملی است. دانشنامه هم می‌تواند زمینه‌ساز توسعه علمی، فرهنگی و اقتصادی این محصول باشد، تحقیقات علمی و ثبت اختراعات در حوزه فرآوری زعفران را ثبت و مستند کند و بنیانی مهم برای ایجاد برند ملی و ارتقای جایگاه ایران در بازار جهانی محسوب شود.

۱۴۰ سال، سابقه فعالیت رقبای تجاری زعفران ایران

رئیس کمیسیون کسب‌و‌کار‌های دانش‌بنیان اتاق بازرگانی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: زعفران میراث تمدن کشاورزی ایران و آخرین بازمانده از محصولات بسیار ارزشمند ما در تاریخ است که کشورمان در تولید و صادرات آن مزیت مطلق دارد. ایران خاستگاه زعفران جهان است که به‌دلیل شرایط اقلیمی، نیاز کم آبی و ارزش فوق‌العاده در بازار به‌عنوان ارزشمندترین رستنی جهان شناخته می‌شود. با این حال به نسبت چغندر، گندم، پنبه و زیره، فرآیند تجاری‌سازی زعفران به‌مراتب دیرتر آغاز شد و در واقع نخستین شرکت فعال در حوزه زعفران حوالی سال ۱۳۷۱ ثبت رسمی شده و توانسته بیش از یک داروی گیاهی در سطح عطاری‌ها، زعفران را به یک قلم کالای صادراتی با مشتریان فراوان در بازار جهانی تبدیل کند.

وی ادامه داد: حالا شما سابقه فعالیت ایران را که خاستگاه زعفران جهان است، مقایسه کنید با رقبای اسپانیایی ما که سال تأسیس آنها به ۱۸۸۵ و ۱۹۰۰ میلادی بازمی‌گردد. حتی قبل از آن هم کشت زعفران در انگلیس، فرانسه و ایتالیا مسبوق به سابقه بوده، اما به‌دلیل کشت دستی که ضرورت ذاتی زعفران است، افزایش روزافزون هزینه کارگر باعث شده تا صرفه اقتصادی برای تولید انبوه زعفران کم و کمتر شود.

خراسان رضوی، خاستگاه ۷۵ درصد زعفران ایران

شریعتی‌مقدم تصریح کرد: تولید زراعی ما در سال جاری پیش‌رو حدود ۳۵۰ هزار کیلوگرم برآورد می‌شود که ۲۶۰ هزار کیلوگرم از آن محصول مزارع خراسان رضوی است. از نظر سطح کشت ۱۲۶ هزار هکتاری در سطح کشور نیز بالغ بر ۹۶ هزار هکتار در خراسان رضوی قرار دارد. حالا با درنظر گرفتن میانگین هر کیلوگرم هزار دلار و البته کسر مصرف داخلی، ارزش گردش مالی بازار زعفران ایران به حدود ۴۰۰ میلیون دلار می‌رسد که اگر محصولات جانبی را هم که لحاظ کنیم، به بیش از سه برابر افزایش پیدا می‌کند.

وی تأکید کرد: این یک محصول پاییزه است که برداشت آن اواخر مهر آغاز می‌شود و تا اواسط آذر ادامه پیدا می‌کند، با چالش بی‌آبی که بحران امروز کشور است، تا حد زیادی هماهنگ می‌شود و معیشت بیش از ۱۸۰ هزار خانواده را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تأمین می‌کند. همه این موارد، مؤید یک نکته مهم است؛ اینکه زعفران، صادراتی بسیار سودآور و مبنع درآمدی تضمین‌شده برای کشور است که همه مردم از آن سود می‌برند.

۱۲ میلیارد ریال، سرمایه موردنیاز کشت هر هکتار زعفران

عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره روز ملی زعفران با ابراز نگرانی از کاهش بازدهی تولید زعفران در سال‌های اخیر گفت: اگر قبلاً در هر هکتار حدود ۴.۵ کیلوگرم زعفران کشت می‌شد، امروز این رقم به کمتر از ۳.۵ کیلوگرم کاهش یافته است. با این حال، بازهم ما تولیدکنندگانی داریم که در هر هکتار، حتی ۳۰ کیلوگرم زعفران هم برداشت می‌کنند. این نشان می‌دهد اگر ما بر ارتقای راندمان و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری و کوددهی تمرکز کنیم، هدفی محقق می‌شود که سودآوری این محصول راهبردی را به همین نسبت افزایش دهد.

وی بیان کرد: آینده زعفران به نظر همه ما خیلی روشن و تضمین‌شده است. به طور متوسط برای کشت هر هکتار زعفران در ایده‌آل‌ترین و آرمانی‌ترین شرایط کشت حدود ۱۲ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری نیاز است که برای چشم‌انداز ۵۰ هزار هکتاری، سرمایه موردنیاز را به ۶۰۰ میلیون دلار می‌رساند. البته که این رقم در ظاهر خیلی زیاد است، اما حقیقت این است که بازدهی آن به‌مراتب بیشتر و با سرعتی فوق‌العاده حداکثر تا سال دوم یا سوم محقق خواهد شد.