تبیین صبر جمیل زینبی در مکتب رضوی

مرتضی انفرادی در گفت‌وگو با شهرآرانیوز، با تأکید بر نقش محوری دو فضیلت صبر و ایستادگی در مکتب اهل‌بیت(ع)، این مفاهیم را از ارکان بنیادین اندیشه اسلامی و از شاخص‌ترین آموزه‌های مکتب رضوی دانست که می‌تواند مسیر رشد و تعالی انسان را در عرصه‌های فردی و اجتماعی هموار کند.

وی با بیان اینکه این دو واژه، در همه فرهنگ‌ها و نظام‌های فکری جهان برای آزاداندیشان، مبارزان و حق‌طلبان از جایگاهی والا برخوردارند، افزود: هر مکتب و ایدئولوژی، متناسب با مبانی ارزشی خود، تعریفی از صبر و پایداری ارائه می‌دهد؛ اما در بینش اسلامی، صبر نه‌تنها یک حالت روحی یا واکنشی اخلاقی نیست، بلکه راهبردی عمیق و مستمر در مسیر ایمان، تکامل و بندگی است.

به گفته وی، امتداد این دو مفهوم در اندیشه شیعی، هویت‌بخش مکتب اهل‌بیت(ع) است و انسان مؤمن را در تمام مراحل زندگی، از عرصه فردی تا اجتماعی، به سوی کمال و آرامش معنوی هدایت می‌کند.

صبر در سیره اهل‌بیت(ع)؛ جلوه‌ای از ایمان و معرفت

انفرادی با اشاره به جایگاه صبر در سیره عملی معصومان (ع) گفت: در گفتار و رفتار اهل‌بیت(ع)، صبر و ایستادگی نه‌تنها توصیه‌ای اخلاقی بلکه راهی برای تربیت درونی و رشد معرفتی انسان است. به همین دلیل، در تاریخ اسلام، هرگاه نام یکی از معصومان (ع) می‌آید، جلوه‌ای از صبر و بردباری در برابر سختی‌ها و مصائب نیز در کنار آن یاد می‌شود.

وی در ادامه افزود: امام‌رضا(ع) در آموزه‌های خود، صبر و مقاومت را بخشی از حقیقت ایمان دانسته و در روایات مختلف بر اهمیت آن در پایداری مؤمن در برابر بلا‌ها تأکید کرده‌اند. آن حضرت در بیانی شریف فرموده‌اند «الصبر علی الرزایا من ایمان المؤمن»؛ یعنی صبر در برابر سختی‌ها نشانه ایمان است. این تعبیر، نشان‌دهنده آن است که در نگاه رضوی، ایمان بدون صبر، ناقص و بی‌ریشه است، چراکه پایداری در برابر دشواری‌ها، انسان را از وابستگی‌های سطحی رها می‌کند و به عمق ایمان و معرفت الهی می‌رساند.

صبر و ایستادگی در نگاه رضوی؛ راهبردی برای زیست مؤمنانه

عضو هیئت‌علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی با اشاره به اینکه امام‌رضا(ع) صبر را نه‌فقط در عرصه مصائب فردی بلکه در مواجهه با ناملایمات اجتماعی و فرهنگی توصیه کرده‌اند، گفت: صبر در این معنا، نوعی بینش فعال و هوشمندانه است که مؤمن را به پایداری در مسیر حق وادار می‌کند بدون آنکه از فشار‌ها و موانع، دچار انفعال یا ناامیدی شود. به همین دلیل است که امام‌رضا(ع) صبر را «سلاح مؤمن» در برابر مشکلات و انحرافات زمانه معرفی می‌کنند.

وی افزود: از منظر رضوی، ایستادگی تنها به‌معنای مقاومت فیزیکی یا ظاهری نیست، بلکه به‌معنای ثبات قدم در مسیر حق و حفظ ایمان در برابر امواج تردید، ترس و تبلیغات دشمن است. این نوع ایستادگی، زمانی ارزشمند است که با صبر درونی، آرامش قلبی و اعتماد به وعده الهی همراه شود.

حضرت زینب (س)؛ تجلی صبر جمیل و ایستادگی ماندگار

انفرادی در بخش دیگری از سخنان خود، حضرت زینب کبری (س) را برجسته‌ترین مصداق صبر و ایستادگی در تاریخ اسلام معرفی کرد و گفت: اگر بخواهیم الگویی زنده از آموزه‌های رضوی و سیره اهل‌بیت(ع) در این زمینه بیابیم، بی‌تردید شخصیت حضرت زینب (س) تجسم عینی این دو فضیلت است. ایشان با صبری الهی و ایستادگی شکوهمند، پیام عاشورا را از زیر آوار خون و اندوه به قله تاریخ رساندند و چراغ بیداری را در دل قرون برافروختند.

به گفته این پژوهشگر دینی، صبر جمیل حضرت زینب (س) در برابر فاجعه عظیم کربلا، نه از جنس سکوت و انفعال، بلکه از سنخ معرفت و بصیرتی الهی بود که موجب شد ایشان در برابر یزید زمان، نه با اشک، بلکه با خطابه‌ای پرصلابت حقیقت را فریاد کنند. چنین صبری، که همراه با روشنگری و اقدام است، همان معنایی است که قرآن کریم در آیه شریفه «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ» به آن اشاره دارد.

بازخوانی آموزه‌های رضوی؛ نیاز امروز جامعه

انفرادی با تأکید بر ضرورت احیای مفاهیم رضوی در جامعه امروز گفت: بازخوانی و تبیین آموزه‌های امام‌رضا(ع) و دیگر معصومان (ع) درباره صبر و ایستادگی، می‌تواند جامعه ایمانی را در برابر تهدید‌های فرهنگی، اجتماعی و فکری روزگار ما مقاوم سازد.

وی تصریح کرد: در دنیای پرشتاب امروز که اضطراب، ناامیدی و فشار‌های روانی بخشی از زندگی انسان شده است، بازگشت به معارف رضوی و سیره زینبی، انسان را به آرامش، امید و پایداری در مسیر حقیقت فرا می‌خواند. این تعالیم، بیش از آنکه متعلق به گذشته باشند، راهنمای انسان معاصر برای زیست مؤمنانه، متعهد و آگاهانه‌اند.