آشنایی با نحوه عملکرد صفحه کلاچ؛ گران‌ترین قطعه مصرفی خودرو

به گزارش شهرآرانیوز، امروزه اکثر وسایل مکانیکی اطرافتان، از دستگاه دریل گرفته تا اره زنجیری، از نوعی مکانیزم کلاچ استفاده می‎کنند.

مسئله اینجاست تا زمانی که کلاچ این دستگاه‎ها یا خودرویتان خراب نشده و احتیاج به تعمیر پیدا نکرده باشد، خیلی به مکانیزم عملکرد این بخش از سیستم انتقال نیرو فکر نخواهید کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا با عملکرد این بخش مهم از خودرویتان آشنا شوید.

دو دیسک را در دو طرف یک میله تصور کنید. یکی از آن‌ها می‎تواند یک پولی چرخان و یا موتور خودرو باشد؛ سمت دیگر نیز به قطعه دیگری نظیر جعبه دنده متصل است. هنگامی که یکی از این دیسک‎ها و شفت‎ مربوطه شروع به چرخش می‎کند، سیستم کلاچ خودرو اجازه خواهد داد که این دو دیسک در هم قفل شده و با سرعت نوسانی یکسان شروع به چرخش نمایند.



زمانی که نیاز به چرخش یکی از آن دو دیسک نباشد، کلاچ خودرو می‌تواند انتقال نیرو را متوقف نموده و در نتیجه دیسک دیگر از حرکت باز ایستد؛ در واقع زمانی که کلاچ درگیر باشد، دو مجموعه در هم قفل شده و با سرعت یکسان شروع به چرخش می‎نماید، اما اگر کلاچ در حالت خلاص قرار داشته باشد، وضعیت به گونه‌ای خواهد شد که به عنوان مثال موتور دستگاه دریل روشن است، اما مته حرکتی از خود نشان نمی‌دهد.



در خودرو نیز وضعیت به همین منوال است. یک سمت کلاچ به پیشرانه که با بالا و پایین رفتن پیستون‎ها و حرکت دورانی میل لنگ کار می‎کند، متصل بوده و قسمت دیگر آن نیز به گیربکس متصل است و بدین ترتیب به انرژی چرخ انرژی حرکت موتور از طریق کلاچ به جعبه دنده منتقل شده و از آنجا به سوی چرخ‎ها روانه می‌شود.



همچنین هنگام تعویض دنده‎ها لازم است انتقال نیروی موتور به جعبه دنده متوقف گردد تا عمل تعویض دنده قابلیت انجام داشته باشد؛ بنابراین با فشردن پدال کلاچ، اتصال میان جعبه‎دنده و موتور قطع شده و تعویض دنده در حالی که هنوز موتور خودرو روشن بوده و میل لنگ به حرکت دورانی خود ادامه می‌دهد، امکان‌پذیر خواهد شد.

نکته بسیار مهم در این بین، وجود اصطکاک کافی بین سطوح انتقال‎دهنده نیروست که باید به میزان لازم و کافی وجود داشته باشد وگرنه این مکانیزم کارایی خود را از دست خواهد داد. در واقع اساس کار کلاچ خودرو بر وجود نیروی اصطکاک بین سطوح انتقال نیرو استوار است.

در اینجا با چهار جزء اصلی سر و کار داریم: دیسک کلاچ که خود شامل دو بخش کاور و صفحه فشاری است، به علاوه صفحه‌کلاچ و بلبرینگ کلاچ.

تا زمانی که فشاری بر پدال کلاچ وارد نیاید، فنر‌های موجود در دیسک کلاچ، صفحه فشاری را همراه با صفحه کلاچ به فلایویل چسبانده و اجازه لغزش آزاد را به صفحه کلاچ نمی‎دهند؛ بدین ترتیب نیروی موتور به واسطه دیسک کلاچ و صفحه فشاری آن که روی فلایویل نصب شده و به همراه آن می‎چرخند، به واسطه صفحه کلاچ که با شفت گیربکس از طریق دندانه‌های میانی خود ارتباط دارد، منتقل شده و بدین ترتیب شفت گیربکس نیروی موتور را دریافت می‌کند.

میزان نیروی کلاچ به عوامل نظیر اصطکاک بین صفحه کلاچ، دیسک و فلایویل و نیز میزان فنریت مورد نیاز برای چسباندن صفحات به یکدیگر بستگی دارد. هنگامی که شما پدال کلاچ را می‌فشارید، نیروی پایتان از طریق یک کابل و یا سیستم هیدرولیک به قطعه‌ای متصل به بلبرینگ کلاچ به نام دوشاخ کلاچ، منتقل شده و باعث می‌شود تا دو شاخ و بلبرینگ متصل به آن فنر‎های دیافراگمی متصل به دیسک کلاچ را به سمت داخل فلایویل و صفحه کلاچ فشار دهند.

در پی این امر پین‎های نصب شده روی دیسک کلاچ، صفحه فشاری را در جهت مخالف به عقب کشیده و آن را از صفحه کلاچ جدا می‎نمایند؛ بنابراین تنها راه انتقال حرکت چرخشی فلایویل به صفحه کلاچ و متعاقب آن شفت گیربکس از بین می‌رود و شما می‎توانید به راحتی دنده مورد نظرتان را انتخاب نمایید.

بیشترین مشکلات ناشی از سیستم کلاچ خودرو به از بین رفتن مواد کامپوزیت یا همان لنت روی صفحه کلاچ مربوط می‎شود که با از بین رفتن آن‌ها اصطکاک کافی برای انتقال نیروی پیشرانه به گیربکس وجود نخواهد داشت؛ بنابراین یا خودرو خیلی به اصطلاح بیحال حرکت می‎کند و یا در موارد حادتر اصلا قادر به حرکت نخواهد بود.

در گذشته (سال‌های ۱۹۵۰ تو ۱۹۷۰) خودرو‌ها معمولا از ۸۰ تا ۱۱۰ هزار کیلومتر را بدون بروز مشکل در سیستم کلاچ طی می‎کردند، اما امروزه خودرو‌ها به راحتی ۱۳۰ هزار کیلومتر یا بیشتر را بدون وجود هیچ خللی در عملکرد سامانه کلاچ خواهند پیمود مگر آنکه از خودرو به درستی استفاده نشود.

از جمله دیگر مشکلات رایج کلاچ می‎توان به خرابی بلبرینگ کلاچ، عدم فنریت کافی فنر‌های دیافراگمی دیسک کلاچ، شل شدن یا در رفتگی فنر‌های متصل به صفحه کلاچ، شکستن فنر‌های دیافراگمی و خرابی مجموعه پدال یا سیستم هیدرولیک انتقال نیروی پدال به دوشاخ کلاچ اشاره نمود.

در جعبه دنده‎های اتوماتیک نیز ما شاهد وجود انواع دیگری از کلاچ هستیم؛ این کلاچ‌ها تعداد زیادی از دنده‌های سیاره‌ای را به واسطه فشار روغن هیدرولیک با یکدیگر درگیر و غیر درگیر می‎نمایند.

کمپرسور کولر خودرو نیز دارای نوعی کلاچ الکترومغناطیسی است که انتقال نیروی موتور به کمپرسور را قطع و وصل می‎نماید. همچنین فن خنک کننده موتور نیز دارای نوعی کلاچ ویسکوز ترموستاتی است که با دمای سیال فعال می‎شود. اره‎های زنجیری نیز دارای کلاچ سانتریفیوژی هستند که ورودی آن به موتور و خروجی آن نیز با شفت متصل به حلقه‌های اره ارتباط دارد.

گفتنی است که طی ماه‌های اخیر، قیمت صفحه کلاچ به عنوان گران‌ترین قطعه مصرفی خودرو به شکل چشمگیری افزایش یافته و در برند‌های اصلی فرانسوی (ّبرای خودرو‌های پژو) از ۳ میلیون تومان نیز فراتر رفته است. از این رو لازم است تا رانندگان توجه ویژه تری نسبت به مراقبت از دیسک و صفحه خودرو خود داشته باشند.

منبع:carbibles