اعجاز‌های «بِسْمِ‌الله الرَّحْمَنِ‌الرَّحِیمِ» | زیر چتر حمایت‌گر رحمت خداوند

آمنه مستقیمی‌ | شهرآرانیوز؛ فراوان از افراد باتجربه و بزرگ‌تر‌ها شنیده‌ایم که هر کاری راهی دارد و هر قفلی را کلیدی است، پس اگر می‌خواهیم به مقصود برسیم و در‌های بسته‌ای که در موقعیت‌های مختلف زندگی با آنها مواجه می‌شویم، با کمترین زحمت و بهترین اثر به روی ما باز شود، باید راه و کلید را پیدا کنیم و خدا چه حکیمانه و گشاده‌دستانه با علم به این خواسته فطری، شاه‌کلید گشودن قفل‌های امور و کار‌ها و دست حمایتگر خود در زندگی را با ذکر «بِسْمِ‌ا... الرَّحْمَنِ‌الرَّحِیمِ» دراختیارمان قرار داده است تا زیر سایه آن به مراد و مطلوب برسیم. با هم آثار و برکات بی‌نظیر این آیه پررمزوراز را مرور می‌کنیم.

به هر کار برکت می‌دهد

یکی از اذکاری که فضیلت فوق‌العاده، فواید بسیار زیاد و خواص شگفت‌انگیز برای آن بیان شده است، ذکر مقدس «بِسْمِ‌ا...

الرَّحْمَنِ‌الرَّحِیمِ» است. به‌دلیل اهمیت کم‌نظیر و برکتی که این ذکر در آغاز، به هرکاری می‌دهد، بر گفتن آن تأکید بسیار شده است. تمام سوره‌های قرآن، جز سوره توبه و همه دعا‌ها با این ذکر عظیم‌الشأن آغاز می‌شود. این ذکر که دو صفت مهم «رحمن» و «رحیم» خدا را در خود جای داده است، چنان معنویت، برکت و آثاری دارد که در آموزه‌های دینی از آن به کلید رحمت الهی، مایه آرامش و اطمینا‌ن، عامل دفع شیطان و رمز استجابت دعا تعبیر شده است.

نزدیک به اسم اعظم الهی است

«بِسْمِ‌ا... الرَّحْمَنِ‌الرَّحِیمِ» درمیان آیات قرآن، موقعیت ویژه و جایگاهی خاص دارد و در آغاز تمام سوره‌ها به غیر از «توبه»، به کار رفته و در سوره «نمل» نیز دو بار آمده است.

همچنین در سوره «هود» یک‌بار در آغاز سوره به‌طور کامل و یک‌بار در آیه۴۱ به‌صورت «بسم‌ا...» و بدون وصف «الرحمن‌الرحیم» آمده است.

در روایات ائمه (ع) به قدری به این آیه از قرآن اهمیت داده شده است که آن را هم‌ردیف «اسم اعظم الهی» معرفی کرده‌اند. امام‌رضا (ع) در اهمیت این آیه می‌فرمایند: «بِسْمِ‌ا... الرَّحْمَنِ‌الرَّحِیمِ، به اسم اعظم خدا، نزدیک‌تر از سیاهی چشم است به سفیدی آن.» (کافی، ج ۶، ص ۲۹۵)

عصاره قرآن است

منابع تفسیری شیعه و اهل‌سنت، روایاتی را در بیان فضیلت بسمله بیان کرده‌اند. قُرطُبی در تفسیرش از امیر‌المؤمنین علی (ع) نقل می‌کند که فرمودند: «بسمله شفای هر بیماری و یاری‌کننده هر دارویی است.» (الجامع‌الاحکام‌القرآن، ج یک، ص۱۰۷)

همچنین، از امام‌رضا (ع) نقل شده است که: «این آیه باکرامت‌ترین و بزرگ‌ترین آیه قرآن است.» (تفسیرالعیاشی، ج یک، ص۲۱) در برخی روایات، کتابت زیبای آن برای تعظیم خداوند، موجب غفران و بخشش، و قرائت آن رهایی و نجات از آتش دوزخ است.

در برخی روایات هم آمده است: «اسرار همه کتاب‌های آسمانی در قرآن جمع است و همه آنچه در قرآن است، در سوره فاتحه و همه آنچه در سوره فاتحه است، در بسمله آن جمع شده است.» (ینابیع‌الموده، ج یک، ۲۱۳)

خدا به بندگانش راه نشان داده است

مفسران می‌گویند «بسم‌ا... الرحمن‌الرحیم» در آغاز کارها، برای آنکه با نام و یاد خدا همراه باشد، گفته می‌شود. به‌گفته علامه‌طباطبایی در المیزان، خدا قرآن را با نام خود که عزیزترین نام‌هاست، آغاز کرده است تا کلامش نشانه و یاد او را داشته باشد.

همچنین با این کار، به بندگانش آموخته است که اعمال و گفتارشان را با نام وی آغاز کنند، رفتار و گفتارشان خدایی شود و نشان خدا در آن باشد. در تفسیر عیاشی، روایتی از امام‌صادق (ع) در تفسیر بسم‌ا... نقل شده است که در آن باء در «بسم» را «بهاء‌ا...: روشنی خدا»، سین را «سناء‌ا...: رفعت خدا» و میم را «مجدا...: بزرگواری خدا»، معنا کرده است.

برتر از سرزمین‌های سلیمان نبی (ع)

امام سجاد (ع) درباره آثار بسمله می‌فرمایند: «خداوند با سوره فاتحه، پیامبر اسلام (ص) را بر تمام پیامبران برتری بخشید، به‌گونه‌ای‌که به احدی قبل از ایشان، این سوره را عطا نکرده بود؛ مگر آنچه به سلیمان‌بن‌داوود عطا کرد، پس گفت: "پروردگارا! چه کلمات عالی و شریفی است. این جمله از تمام سرزمین‌هایم که به من بخشیدی، گرامی‌تر است. "

خداوند فرمود:‌ای سلیمان! چگونه چنین نباشد درحالی‌که هیچ مرد و زنی نیست که مرا با این جمله بخواند مگر آنکه هزار برابر ثوابی برای او مقرر می‌کنم که برای کسی که هزار برابر سرزمین‌های تو را صدقه می‌دهد، مقرر می‌کنم.‌ای سلیمان! این جمله یک‌هفتم آن چیزی است که به محمد (ص)، سید پیامبران، بخشیدم که همانا تمام فاتحه‌الکتاب است.» (بحارالانوار، ج‌۲۴، ص‌۳۸۳)

به کودکان «بسمله» را یاد دهید

روایات علاوه‌بر تأکید بر مداومت بر ذکر بسمله، تعلیم و تربیت آن به کودکان را هم توصیه می‌کنند. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «هرگاه معلم به کودک بگوید بگو: بسم‌ا... الرحمن‌الرحیم و کودک آن را بگوید، خداوند برای این کودک و پدر و مادر او و این معلم، برائت [از آتش]خواهد نوشت.» (مستدرک‌الوسائل، ج ۴، ص ۳۸۶ و ۳۸۷) آن حضرت همچنین بسمله را ضمان اجابت دعا‌ها دانسته و فرموده‌اند: «دعای آغازشده با بسم‌ا... الرحمن‌الرحیم رد نمی‌شود.» (مجموعه ورام، ج یک، ص ۳۲)

دفع بلا می‌کند

درکنار صدقه و اعمالی که آموزه‌های دینی برای دور ماندن از بلا به ما توصیه می‌کنند، ذکر شریف بسمله نیز تأثیری شگرف در دفع بلا دارد. امام‌کاظم (ع) دراین‌باره به مفضل‌بن‌عمر فرمودند: «ای مفضل! با «بِسمِ‌ا... الرَّحمنِ‌الرَّحیمْ و با قُلْ هُوَ ا... أَحَد»، خود را از تمام مردم بپوشان. آن را سمت راست و چپ و مقابل و پشت سر و پایین و بالای خودت بخوان و هرگاه بر حاکم ظالمی وارد شدی و نگاهت به او افتاد، آن را سه‌مرتبه بخوان و دست چپ خود را گره بزن، سپس آن را باز نکن تا از نزدش خارج شوی.» (عده‌الداعی، ص ۲۹۳)

خود را با بسمله بیمه کنیم

تصریح به رحمان و رحیم بودن خداوند در این آیه شریف، درکنار همه فضایل و آثاری که بیان شد، آرامش و داشتن تکیه‌گاهی محکم را به آدمی یادآوری می‌کند؛ اینکه وقتی در هر کار و مسیری می‌گوییم «بِسمِ‌ا... الرَّحمنِ‌الرَّحیمْ» خود را زیر چتر حمایتگر خدا آن هم با همه لطف و مهربانی‌اش برده‌ایم، پس دیگر نه هراسی باقی می‌ماند نه اضطراب و دلهره‌ای؛ چون به یاد کسی و دلگرم به کمک اویی هستیم که از پدر و مادر به بنده‌اش مهربان‌تر است و ذره‌ای از پرتوی خورشید محبتش، کافی است تا یخ همه مشکلات و گرفتاری‌ها و ترس‌های ما آب شود.