کابوس جیره‌بندی در افق خشک‌سالی مشهد | ٩٨ درصد پهنه شهرستان مشهد در وضعیت خشک‌سالی شدید

به گزارش شهرآرانیوز؛ جیره‌بندی آب حالا دیگر به بیخ گوش مردم مشهد رسیده است. اگرچه زمزمه‌های این اتفاق در تابستان به گوش می‌رسید و امید آن بود که با شروع فصل پاییز از این نگرانی کاسته شود، اما انتشار خبری به نقل از معاون استاندار خراسان رضوی و فرماندار مشهد در روز‌های اخیر که از بررسی طرح جیره‌بندی آب خبر داده بود، این نگرانی را تشدید کرد.

سیدحسن حسینی در جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان، گفت: سال۹۹ حدود ۴۲درصد آب مشهد از چاه‌ها و منابع زیرزمینی و ۵۸درصد از طریق منابع سطحی تأمین می‌شد، اما سال۱۴۰۳ فقط ۲۵درصد از نیاز آبی مشهد از طریق منابع سطحی و بقیه از طریق منابع زیرزمینی تأمین شده است. وی افزود: ٩٨درصد پهنه شهرستان مشهد در وضعیت «خشک‌سالی شدید» و ۶٠درصد از این مساحت در شرایط «خشک‌سالی بسیار شدید» و حجم ذخیره آب در سد‌های مشهد به کمتر از ۸ درصد رسیده است. 

اگرچه کلان‌شهر مشهد تنها شهری نیست که با بحران آبی روبه‌روست، به‌ویژه از تهران نیز خبر‌های خوبی مخابره نمی‌شود. وزیر نیرو به‌تازگی اعلام کرده که در تهران ممکن است شب‌ها فشار آب تا حد صفر کاهش یابد و مردم باید به‌دنبال ذخیره‌سازی آب باشند؛ به نظر می‌رسد این بحران بیش از همیشه در شهر مشهد نیز جدی شده است.

مدنظر قرار دادن استفاده از همه ظرفیت‌ها

استاندار خراسان رضوی در جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان، گفت: کشور به شکل معمول با بحران‌های طبیعی روبه‌روست و این استان نیز به‌دلیل شرایط اقلیمی با ابرچالش خشک‌سالی مواجه است. موضوع کم‌آبی و استفاده از همه ظرفیت‌ها برای عبور از این مسئله باید در حوزه مدیریت بحران مدنظر قرار گیرد، هرچند این موضوع نیاز به کار درازمدت دارد.

غلامحسین مظفری با اشاره به اینکه استان خراسان رضوی سالانه میزبان میلیون‌ها زائر است، تأکید کرد: باید در طرح‌های اضطراری و پیش‌بینی‌های بحران به جمعیت انبوه زائران توجه شود. با توجه به توانمندی ستاد مدیریت بحران استان باید در این حوزه در کشور الگو باشیم. از مجموعه استان انتظار داریم که امکانات، ظرفیت‌ها و توان را به‌ویژه در بحث مدیریت بحران‌ها کنار هم قرار دهیم. دانشگاه‌ها و مراکز علمی نیز باید همکاری کنند تا پایش و رصد هوشمند بحران کامل و گسترده شود. ضروری است که مرکز مدیریت بحران استان بسیار قوی و تمام امکانات و مدیریت هوشمندانه برای استفاده حداکثری بسیج شود.

لزوم تسریع در اتمام پروژه‌های میان‌مدت

معاون استاندار خراسان رضوی و فرماندار مشهد با بیان اینکه نگرانی مهم ما در شهر مشهد در زمینه آب است، بیان کرد: سد‌ها به‌تدریج از مدار در حال خارج‌شدن هستند و با توجه به خشک‌شدن چاه‌ها وضعیت نگران‌کننده است. ما باید اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام و میان‌مدت را تسریع بدهیم که مستلزم تخصیص اعتبار است.

سیدحسن حسینی با تأکید بر اینکه همه اجزای شهرستان دغدغه مدیریت این مسئله را دارند، گفت: پروژه‌های میان‌مدت دو پروژه خاص انتقال آب از یال شمالی هزار مسجد و سد شوریجه است. سد شوریجه با توجه به اینکه در آخرین مرحله است، اگر اعتبارات به‌موقع داده شود، می‌توانیم ۱۵ میلیون مترمکعب برداشت آب داشته باشیم و به خطوط انتقال بیاید.

پروژه‌های آبی در انتظار تزریق ۵ همت اعتبار

فرماندار مشهد در ادامه گفت: پروژه جایگزین‌کردن چاه‌های کشاورزی با پساب نیز مطرح است که برای همه این موارد ۵ همت اعتبار لازم است. در درازمدت در حال رایزنی درباره دیپلماسی آب با وزارت امور خارجه هستیم. ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب پشت سد پاشدان و هرات است اگر برای بخشی از آن رایزنی و سد دوستی تقویت شود، مشکل حل خواهد شد. همه اقدامات را انجام می‌دهیم که به جیره‌بندی نرسیم، اما اگر بارندگی نباشد، این نگرانی مطرح است.

بارندگی مشهد تاکنون در حدود «صفر»

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به وضعیتی که در آن قرار داریم، گفت: در مشهد ۴۰ درصد کاهش بارندگی نسبت به آمار بلندمدت داریم. وضعیت ذخیره سد‌ها به حداقل رسیده است. اکنون هم که یک ماه و نیم از سال آبی گذشته کل بارندگی حوزه مشهد ۴ دهم میلی‌متر بوده است، در حالی‌که سال گذشته که سال کم‌بارشی بود تا همین تاریخ ۵۸ میلی‌متر بارندگی داشتیم و حتی نسبت به دوره آماری بلندمدت که ۱۴ میلی‌متر بارندگی بوده است تاکنون سال بسیار خشکی داشته‌ایم.

حسین اسماعیلیان با بیان اینکه وضعیت سد‌ها به حدود ۳ درصد رسیده است، افزود: حدود ۸۰ درصد کاهش ذخیره آب نسبت به سال گذشته داشته‌ایم. اگرچه در فصل پاییز نسبت به تابستان مصرف آب کمتری داریم، اما به هر حال وضعیت سد‌ها و کاهش بارندگی، شرایط سختی را رقم زده است. سال‌هایی داشته‌ایم که تا ۷۰ درصد آب مشهد از آب‌های سطحی تأمین می‌شد. فرایند خشک‌سالی در طول زمان اتفاق افتاده است.

جیره‌بندی ناگزیر با از دست‌رفتن سد‌ها

اسماعیلیان درخصوص جیره‌بندی آب مشهد، بیان کرد: اگر سد‌ها را از دست بدهیم و اقدامی نشود، همچنین میزان مصرف از میزان توان تولید بیشتر شود، ناچار باید به سمت جیره‌بندی برویم. اما جیره‌بندی راهکار صرفه‌جویی نیست بلکه راهکار در شرایطی است که چاره‌ای نداریم.

وی تأکید کرد: تمام تلاش ما این است که تا دو ماه آینده به جیره‌بندی نرسیم تا شاید شرایط بارندگی جبران‌کننده باشد. پروژه‌های اضطرار نیز در حال پیگیری است. اما مردم هم تصور نکنند، چون از تابستان خارج شده‌ایم، بحران کم‌آبی حل شده است. وی با اشاره به خشک‌شدن و از مدار خارج‌شدن چاه‌ها افزود: دشت مشهد، بحرانی و با افت سطح آب روبه‌روست. در یکی دو سال اخیر سالانه ۱۱ درصد کاهش آب چاه را داشته‌ایم.

اسماعیلیان در ادامه گفت: هر سال تعدادی چاه به دلیل خشک‌شدن یا بهره‌برداری‌نشدن از مدار خارج می‌شوند، ازاین‌رو وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی ما خوب نیست. مردم نباید تصور کنند اگر سد‌ها از دست بروند با حفر چاه مشکل حل می‌شود، چون محدودیت و مسائل فنی دارد. مهم‌ترین راهبرد کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب توسط مردم است.

مشهد در صدر شهر‌های با تنش آبی

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد درخصوص به صفر رساندن فشار آب در مشهد مشابه تهران، اظهار کرد: شرایط تهران با مشهد به لحاظ مسائل فنی و فرهنگی متفاوت است. میزان هدررفت فیزیکی آب در مشهد ۷.۸ درصد و در کل عدد خوبی است. در عین حال ما هم فشار آب را کم می‌کنیم، اما با رعایت حدود و مرزی که در طول تابستان انجام شد. اکنون هم انجام می‌شود، اما مدیریت تا فشار صفر نیست، بلکه حداقلی و تا سقف سوم صورت می‌گیرد. فشار تا حد صفر را انجام نداده‌ایم.

وی افزود:مردم نگران نباشند که هر لحظه آب قطع می‌شود. مردم باید دغدغه داشته باشند که در شرایط خاصی هستیم. اسماعیلیان درخصوص ارزیابی کلان‌شهر مشهد نسبت به دیگر شهر‌ها در بحث خشک‌سالی، گفت: هر شهری نسبت به شرایطی که دارد متفاوت است و نمی‌توان بدون درنظرگرفتن این شرایط در این زمینه صحبت کرد. البته در طی چهارسال اخیر، مشهد در صدر فهرست شهر‌های دارای تنش آبی بوده است.