ماجرای نیم‌روز | روایت دوم آذر ۱۳۵۷، روزی که مشهد در دفاع از امام رئوف (ع) قیام کرد

به گزارش شهرآرانیوز، ظهرِ دومین روز از نهمین ماه سال ۱۳۵۷، درست در همان زمانی که خورشید کم‌فروغ پاییز مشهد از وسط آسمان بر مضجع منور حضرت شمس‌الشموس (ع) می‌تابید، حال و هوای همیشه آرامش‌بخش حرم امام رضا (ع) دگرگونه شد. انبوه جمعیت مردم مشهد که در راهپیمایی علیه رژیم پهلوی حاضر شده و عوامل رژیم تا اطراف حرم مطهر در تعقیب آنان بودند، ناگهان وارد صحن و سرای قدسی امام رئوف (ع) شدند، اما این‌هم مانع از جنایت مزدوران پهلوی کوچک نشد و با یورش عوامل رژیم به حرم مطهر رضوی، صدای رگبار گلوله به‌جای صدای اذان و مناجات در صحن انقلاب پیچید. آن روز فقط یک حادثه تاریخی در مشهد رقم نخورد بلکه در واقع، این دل ملت ایران بود که از جسارت به حرم امام مهربانی‌ها شکست. این گزارش، روایت شهرآرانیوز از ناگفته‌های آن روز خونین و البته فراموش‌نشدنی است.

روز سرخ و سیاه مشهد، روایت یک شاهد عینی

۴۷ سال از آن روز می‌گذرد، اما هر بار که تقویم به دوم آذر می‌رسد، مشهد انگار دوباره همان داغ قدیمی را حس می‌کند. داغی که هنوز در خاطرات جمعی ما مشهدی‌ها زنده است. حجت‌الاسلام سیدمحمد سلطانی رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی خراسان رضوی که خود یکی از شاهدان عینی آن روز سرخ و سیاه است، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز می‌گوید: انقلاب اسلامی در مشهد به‌واقع مثل یک زنجیره بهم‌پیوسته از وقایعی است که هرکدام، زمینه‌ساز تحقق بعدی هستند. شما ببینید در واقع از ۲۱ تیر ۱۳۱۴ که واقعه گوهرشاد در مشهد اتفاق افتاد، مردم مشهد از رژیم پهلوی فاصله گرفتند. در طول سالیان متمادی حوزه علمیه خراسان و دانشکده ادبیات مشهد توانستند این نهال نوپا را به درختی بارور تبدیل کنند و در نهایت از ۲۹ آبان ۱۳۵۷، آخرین مرحله از سرنگونی رژیم پهلوی در مشهد شکل گرفت.

وی می‌افزاید: در واقع ۲۹ آبان آن سال، اجتماع کادر محترم درمان بیمارستان قائم (عج) یا شهناز آن زمان و دستگیری دوتن از پزشکان متخصص و برجسته مشهد باعث شد تا مطالبه‌ای فراگیر برای آزادی آنها شکل بگیرد. همین نارضایتی عمومی تبدیل به جنبش بزرگی شد که حمله وحشیانه عوامل رژیم به حرم مطهر رضوی را درپی داشت.

حجت‌الاسلام سلطانی بیان می‌کند: هنوز همه‌چیز را به یاد دارم. مردمی که در خیابان تهران قدیم یا بالاخیابان در راهپیمایی بودند، توسط عوامل رژیم تحت تعقیب قرار گرفتند و به حرم پناه آوردند. همه در صحن عتیق جمع شده بودند و آن‌جا هم «مرگ بر شاه» می‌گفتند. همین هم باعث شد تا مزدوران پهلوی به داخل حرم یورش بیاورند و به سمت مردم تیراندازی کنند. درگیری‌ها حتی داخل رواق‌ها نیز ادامه پیدا کرد. دقیق یادم می‌آید. همه‌جا چادر و کفش و کلاه ریخته بود. خیلی‌ها را دستگیر کردند و درنهایت معلوم شد ۱۱ نفر هم شهید شدند.

قداستی که پهلوی اهمیتش را نفهمید

واقعه حمله به حرم مطهر رضوی را می‌توان اصلی‌ترین دلیل کشتار وحشیانه مردم مشهد در روز ۱۰ دی ۱۳۵۷ دانست. پس از آن‌روز بود که امام خمینی (ره) و آیات عظام شیرازی، مرعشی، گلپایگانی و شریعتمداری در بیانیه‌ای مشترک، پنجم آذر ۱۳۲۷ را تعطیل عمومی اعلام کردند و در مشهد، سلسله راهپیمایی‌های اتفاق افتاد که ختم به حادثه تاریخی ۱۰ دی شد.

خسرو معتضد استاد دانشگاه، مورخ و پژوهشگر تاریخ در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز می‌گوید: در تاریخ ثبت شده که از دوم آذر به بعد، علاوه بر مشهد در سایر شهر‌های ایران هم مردم شعار می‌دادند «روز همه شیعیان، شام غریبان شده، قبر امام هشتم گلوله‌باران شده». سخنرانان اصلی تجمعات و راهپیمایی‌ها در مشهد نیز همین آقای خامنه‌ای و آقای هاشمی‌نژاد بودند. همین جریانات بود که ۳۸ روز بعد، آن وقایع وحشتناک ۱۰ دی مشهد را رقم زد. در واقع، حمله به حرم مطهر رضوی به‌قدری مردم مشهد و ایران را عصبانی کرد که درعمل می‌توان فرآیند سقوط پهلوی را از همان زمان درنظر گرفت.

وی می‌افزاید: اینها همه در تاریخ ثبت است. پس از واقعه حمله به حرم امام رضا (ع)، پنج نماینده مشهد در مجلس شورای ملی به ارتشبد ازهاری که رئیس مجلس بود، نامه زدند و هم‌صدا با مردم مشهد خواستار مجازات آمران و عاملان هتک‌حرمت حرم شدند. این‌طوری فشار سیاسی هم بر فشار اجتماعی اضافه شد.

این استاد تاریخ بیان می‌کند: ببینید من به نفع هیچ جریانی حرف نمی‌زنم، فقط تاریخ را می‌گویم. تاریخ شهادت می‌دهد که ما ایرانی‌ها امام رضایی (ع) هستیم. اشتباه پهلوی این بود که نتوانست این را درک کند. محمدرضا راه پدرش را رفت و کاری کرد تا مردم، واقعه ۲ آذر ۱۳۵۷ را در امتداد ۲۱ تیر ۱۳۱۴ و حمله گوهرشاد ببینند. دستِ‌آخر پهلوی به‌عنوان حکومتی شناخته شد که برای امام رضا (ع) حرمت و قداستی قائل نیست و همین کافی بود تا مردم، نسخه‌اش را بپیچند.