لیلة الرغائب، شبی برای روآوری مشتاقانه به‌سوی حضرت جانان | بار عام در شب اسرار آمیز

به گزارش شهرآرانیوز؛ ماه رجب از ماه‌هایی است که بیشتر ما را به سمت خدا فرا می‌خواند و در این ماه باز شب‌هایی اسرارآمیز وجود دارد. یکی از این شب‌ها «لیله‌الرغائب» نام دارد، اما این نام به چه معناست؟ عظمت این شب تا چه حد است و چه چیزی باید از خدا در این شب خواست؟ نظر برخی علما و بزرگان را در این مجال کوتاه در پاسخ به این سؤالات آورده‌ایم.

آیت‌ا... العظمی جوادی‌آملی

آیت‌ا... العظمی جوادی‌آملی در یکی از جلسات درس اخلاق خود، لیله‌الرغائب را شب رغبت‌ها خواند و بیان کرد: امیدواریم که در لیله‌الرغائب، رغبت ما با رهبت ما هماهنگ باشد. هم از قهر و جلال خدا راهب باشیم، هم به مِهر و جمال خدا راغب باشیم؛ رغبت یعنی میل نه آرزو.

وی ادامه داد: لیله‌الرغائب به معنای شب آرزو‌ها نیست، بلکه شب رغبت‌ها و گرایش‌ها و مجذوب شدن‌هاست، لذا آن انجذاب و گرایش و میل و شوق را می‌گویند رغبت، دربرابر رهبت. خدای سبحان، جناتی دارد که ما را به آنها ترغیب کرده است و برای روح ما هم بهشتی دارد که ما را به آن هم ترغیب کرده است.

آیت‌ا... فاطمی‌نیا (ره)

اولین شب جمعه ماه رجب را لیله‌الرغائب گویند. رغائب جمع «رغیبه» است. «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل باشد و همچنین به معنای بخشش فراوان است، بنابراین معنای اول «لیله‌الرغائب» شبی است که میل و توجه به عبادت، در آن بسیار است و بندگان خدا در این شب، گرایش زیادی به رفتن به در خانه خدا و ارتباط و انس با او دارند. بهترین جمع‌بندی که می‌شود کرد، این است که خداوند در این شب، عنایت خاص به بندگان خود دارد و خوب است که انسان از خدا بخواهد هرآنچه بندگان صالح و اوج طبیعت در این شب به آن رغبت دارند، به ما هم عنایت کند.

استاد انصاری: شبی برای روآوری مشتاقانه به‌سوی حضرت جانان

شب رغبت، شبی است برای روآوری مشتاقانه به‌سوی حضرت جانان و طلب رحمت الهی، نه شب آرزو‌های عوامانه. هنگامی که انسان به خداوند نگاه می‌کند و جمال، لطف، رحمت، عظمت، بزرگی، کبریایی و الطاف الهی را می‌بیند، بی‌اختیار دامن از دست می‌دهد، مشتاقانه به‌سوی حضرت او حرکت می‌کند و محو و مست صفات الهی می‌شود.

آن‌گاه بااشتیاق او را می‌خواند. اما هنگامی که انسان به خودش نگاه می‌کند، کاستی‌ها، ضعف‌ها، کوتاهی‌ها و قامت ناساز خود را می‌بیند، خوف و دل‌نگرانی به او دست می‌دهد: «آیا با این حال اجازه می‌دهد؟ من چگونه می‌توانم بر آن خاطر عاطر گذرم؟ لطف‌ها می‌کنی بر خاکی، چون من؟ چگونه خدا را به آن حالت اول بخوانم؟»

به حالت اول، رهبت می‌گویند و به حالت دوم، رغبت. بزرگان هر دو را در خواندن خود داشتند؛ هم به خودشان نگاه می‌کردند و خوف از آنجا برمی‌خاست، هم به خداوند می‌نگریستند و با اشتیاق و امید او را می‌خواندند. حالا نام امشب چه شبی است؟ آنچه معروف است، لیله‌الرغائب است.

کلمه «رغائب» جمع «رغیبه» است و از ماده «رغبت»؛ نقطه مقابل «رهبت». این نام هیچ ارتباطی با آرزو ندارد؛ به‌غلط و اشتباه، نام «شب آرزوها» بر آن نهادند که عوامانه است. بلکه امشب، شب رغبت است؛ یعنی شب اشتیاق و امید. امشب شبی است که هر آلوده‌دامنی، باید اولیای خدا را الگوی خود قرار دهد؛ بیاید و مشتاقانه و با تمام انگیزه و میل و رغبت به‌سوی حضرت جانان روآورد و امیدوار باشد که خداوند امشب بار عام داده و در را یکسان برای همه بندگانش گشوده است.

استاد شجاعی: عشق، لیلا، رغبت و شب آرزو‌ها

عشق، کوه را از سر راه برمی‌دارد؛ اگر صادقانه باشد، به وجود انسان نفوذ می‌کند. به کرمانشاه بروید و نظاره کنید که فرهاد چگونه به عشق شیرین و لیلایش، آن کوه‌ها را شکافت. عشق، کوه را می‌شکافد. برای برخی، لیلایشان این است که هنرپیشه شوند یا ورزشکار. این لیلاست که به انسان ارزش می‌بخشد. این رغبت است که شخصیت انسان را معین می‌کند و هویت او را رقم می‌زند. انسان‌ها با لیلایشان مشهور می‌شوند.

انسان زیرک از رنج و اذیت فرار نمی‌کند؛ از تحقیر، توهین و قدرناشناسی، گریزان نیست. اینها خوراک اوست. این شخص فردا می‌خواهد به حضرت زهرا (س) بگوید: «خانم! من به‌خاطر شما این‌قدر اذیت شدم.» اگر کسی تو را اذیت نکند، فردا چه می‌گویی؟ اکسیر اعظم، اذیت است که انسان را تراش می‌دهد و به شباهت خدا می‌رساند. شما در شب لیله‌الرغائب، سه دعا دارید که باید در رغبت‌هایتان باشد؛ وگرنه اصلا رغبتی ندارید:

اللهم اجعلنی من جندک: خدایا! رغبت من این است که در قیامت، سرم را بلند کنم و بگویم سرباز خدا بوده‌ام. اللهم اجعلنی من حزبک: گاهی کسی سرباز است، گاهی تئوریسین و گاهی متفکری تمدنی. او شبانگاه نقشه می‌ریزد، نه برای کار خیر و ثواب، بلکه برای آنکه کارش را چنان انجام دهد که تمدن‌ساز باشد، ظهور محقق شود و تمدن مهدوی حاکم شود.

اما این کافی نیست: «اللهم اجعلنی من اولیائک: خدایا! من را از دوستان خاص و اولیای خودت قرار بده.» اگر ممکن نبود، اجازه نمی‌دادند ما این دعا‌ها را بخوانیم. قربانشان بروم که اجازه دادند و این کلمات را بر زبان ما نهادند.

امام‌علی (ع) در نهج‌البلاغه فرمودند: «من اوتی الدعا فقط اوتی الاجابه: هرکه را دعا عطا کنند، اجابت را نیز عطا می‌کنند.» اگر کسی جگر داشته باشد و راست بگوید، دعایش مستجاب می‌شود. دعای صادقانه‌ها چنین است. اگر کسی جگرش را داشته باشد و راست به خدا بگوید: «خدایا! می‌خواستم ولی ا... شوم»، پس این نکته بسیار مهم است که در شب آرزوها، انسان لیلایش را جست‌و‌جو کند و بیابد.