بعد از طرح بهاره، که به گفته بسیاری از اهالی کتاب و نشر، فصل کم‌فروغ اجرای طرح تخفیف کتاب در سال‌های اخیر بود، طرح تابستانه فروش فصلی کتاب از ۱۸ مرداد آغاز و تا سی‌ام همین ماه ادامه خواهد داشت.
غلامرضا زوزنی | شهرآرانیوز؛ بعد از طرح بهاره، که به گفته بسیاری از اهالی کتاب و نشر، فصل کم‌فروغ اجرای طرح تخفیف کتاب در سال‌های اخیر بود، طرح تابستانه فروش فصلی کتاب از ۱۸ مرداد آغاز و تا سی‌ام همین ماه ادامه خواهد داشت. در این طرح ۶۳ کتابفروشی مشهد کتاب‌های خود را با تخفیف ۲۰ درصد به اهالی کتاب عرضه می‌کنند.
بنا به گفته افشین تحفه‌گر، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی، ۲میلیارد و ۴۲۷ میلیون ریال، به این طرح یارانه اختصاص یافته است و کتاب‌فروشی‌های مشهد با بیش از ۱۱ هزار و ۵۰۰ نسخه کتاب در این طرح حضور دارند.
پایان اعتبار یارانه کتاب‌فروشی‌ها در طرح تابستانه کتاب که نشان از استقبال علاقه‌مندان مشهدی و خراسانی به کتاب داشت موجب افزایش اعتبار اختصاص یافته به این طرح برای استان خراسان شد. تحفه‌گر گفته که معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با درخواست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی به افزایش مبلغ یارانه کتاب‌فروشی‌ها موافقت و آن را به سرانه کتاب‌فروشی‌های استان اضافه کرده است.
به گفته او در چهار روز نخست طرح، تعداد ۱۶ هزارو ۴۹۶ جلد کتاب در استان خراسان رضوی به فروش رفته که این روند رو‌به‌رشد کتابخوانی در استان را نشان می‌دهد: از کل یارانه اختصاص یافته به استان تا امروز مبلغ یک میلیاردو ۳۵ میلیون و ۳۳۹ هزارو ۵۰۴ ریال آن مصرف شده، که بیشترین فروش را کتابفروشی آبان در مشهد داشته است.
با اینکه بسیاری از کتاب‌فروشی‌های مشهدی در این طرح شرکت کرده‌اند، اما نام کتاب‌فروشی‌های معتبر مشهدی همانند پردیس کتاب مشهد در فهرست متقاضیان طرح تابستانه کتاب به چشم نمی‌خورد.
کرونا و شرایط اقتصادی پسا‌کرونایی که خود را به جامعه قالب کرده باعث شده است صنعت نشر و فرهنگ آسیب‌پذیر مطالعه بیشتر از هر چیزی ضربه خورد.
امید می‌رود استمرار در اجرای طرح‌هایی از این دست حداقل کتابخوان‌ها را راضی و دیگران را به کتاب متوجه کند. بر اساس این طرح که تا ساعت ۲۴ روز پنجشنبه، ۳۰ مرداد ادامه خواهد داشت هر خریدار می‌تواند حداکثر ۱۵۰ هزار تومان کتاب خریداری کند و در مجموع حداکثر از ۳۰ هزار تومان تخفیف برخوردار شود.
این طرح فصلی ارائه کتاب که در سال‌های متمادی اجرا می‌شود سال به سال رضایت کتاب‌فروش‌ها را بیشتر از پیش جلب می‌کند، اما نواقصی در اجرای آن وجود دارد که به قوت خود باقی است و کتاب‌فروش‌ها از آن دل خوشی ندارد.
در ادامه با سه کتاب‌فروش مشهدی که در طرح تابستانه فروش کتاب شرکت داشته‌اند گپ‌و‌گفتی داشته‌ایم و نظرشان را درباره این فصل از اجرای طرح کتاب جویا شده‌ایم.
تخفیف مشارکتی
روی میز و صندلی‌های داخل محوطه کافه کتاب آفتاب افرادی نشسته‌اند و مشغول بحث گفتگو هستند. جلوِ قفسههای کتاب، اما خلوت است. یکی دونفری هم جلوی صندوق ایستاده‌اند و هزینه کتاب‌هایی که انتخاب کرده‌اند را می‌پردازند. عابس قدسی، مدیر انتشارات سپیده باوران و مدیر کافه کتاب آفتاب، روی صندلی نشسته و سرش توی کتاب است.
چند دقیقه‌ای درباره طرح تابستانه کتاب با او هم‌کلام می‌شویم. از میان صحبتهایش معلوم می‌شود که تنها سه‌چهار روز از آغاز طرح، یارانه تخصیص داده شده به کتاب‌فروشی‌اش تمام شده و چند روز باقی‌مانده تا پایان طرح را باید در ارائه تخفیف به مشتریان، با ارشاد مشارکت کنداو می‌گوید: حالا که بودجه‌مان تمام شده باید به صورت مشارکتی با اداره ارشاد به کتابخوان‌ها تخفیف دهیم. به این ترتیب که نیمی از تخفیف را ارشاد و نیم دیگر را کتابفروشی تقبل می‌کند. در نتیجه ما مجبور هستیم بخشی از سود فروشمان در طرح را صرف مشارکت کنیم که حاشیه سود ما را کاهش می‌دهد. بودجه کتابفروشی ما در سال‌های متمادی افزایش نیافته و هر سال همان مقدار گذشته را به ما اختصاص می‌دهند ونمی‌دانم بر چه اساسی این بودجه‌بندی صورت می‌گیرد.
به گفته مدیر انتشارات سپیدباوران، کتاب نسبت به کالا‌های دیگر گران نشده و اتفاقا کتاب و نشریات آخرین کالا‌هایی اند که گران می‌شوند: اگر احساس می‌شود کتاب گران است به دلیل این است که قدرت خرید مردم کم شده است و این ارتباطی با قیمت کتاب ندارد.
فرصتی برای کتابخوان‌هاست
یک کتابفروشی همانند «آبان» هم که در نقطه پرتردد شهر، حاشیه میدان شریعتی، قرار دارد همانند هر فصل در این طرح شرکت کرده است. با این حال رفت و آمد به این کتابفروشی در روز‌های برگزاری طرح و روز‌هایی غیر از آن تفاوتی نداشته است امید خواجوی، مدیر این کتابفروشی، می‌گوید که کمتر از ده درصد مشتریان تازه پایشان به کتاب‌فروشی‌ها در روز‌های اجرای طرح باز می‌شود: اغلب آن‌هایی که از طرح تخفیف استفاده می‌کنند مشتریان ثابت ما هستند. به نظرم این طرح برای افراد کتابخوان مفید است و نمی‌شود آن را برای کتابخوان کردن مردم مفید دانست. طرح‌های فصلی کتاب فرصتی برای اهالی کتاب به وجود می‌آورد تا آن‌ها بتوانند کتاب‌های مورد نیازشان را با قیمتی مناسب‌تر به دست آورند.
«مشتریان طرح به طرح» عنوانی است که مدیر انتشارات شمشاد به مشتریان این دست از طرح‌ها می‌دهد و می‌گوید: مشتریان ثابت کتاب‌فروشی‌مان صبر می‌کنند تا کتاب‌هایشان را در طرح‌های فصلی خریداری کنند و از همین رو از مراجعه به کتابفروشی در دیگر روز‌ها اجتناب می‌کنند. با اجرای چند روز تخفیف به کتاب در سال نمی‌توان مردم را کتابخوان کرد. این‌طرح‌ها باید مستمر باشد.
اوضاع تخصیص یارانه به کتابفروشی آبان بهتر از دیگران نیست بنا به آنچه که خواجوی گفته این یارانه در همان سه روز نخست طرح تمام شده است: به دلیل اینکه مشتری‌ها راضی بمانند باید همان بیست درصد مقرر را به مشتریان ارائه کنیم. در واقع تخفیف روز‌های دیگر طرح را باید از جیبمان بگذاریم.
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که کتاب‌فروش‌ها تنها موظف شده‌اند تا زمان پایان اعتبار یارانه اختصاص یافته به آن، طرح را ادامه دهند. اما کتاب‌فروش‌ها برای رونق چند روزه کتاب‌فروشی‌شان به ارائه آن حتی از جیب خود ادامه می‌دهند.
به نظر خواجوی، سابقه کتابفروشی، متراژ فروشگاه، اسم و رسم و تعداد مشتریان آن تعیین می‌کند که کتاب‌فروش چه میزان یارانه می‌تواند برای طرح از ارشاد دریافت کند.
در پرداخت یارانه‌ها تسریع شود
یکنواختی در اجرای طرح کتاب باعث شده محسن خوافی، مدیر انتشارات ترانه، به دلیل شرایط کرونایی کار مشتریان طرح را به صورت اینترنتی و تلفنی راه بیندازد. همین اقدام موجب شده کتاب‌فروشی‌اش نیز خلوت باشداو می‌گوید: این روز‌ها خیلی سرمان شلوغ نیست و مشتری‌هایمان اینترنتی و تلفنی سفارشاتشان را ثبت می‌کنند و ما هم کتاب‌ها را با پیک برایشان ارسال می‌کنیم.
پرداخت یارانه‌ها بعد از پایان طرح به کتاب‌فروشی‌ها از سوی ارشاد موضوعی است که خوافی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید این مسئله قدری آن‌ها را آزرده خاطر کرده است: گاهی یکی دوماه بعد از پایان طرح یارانه‌ها به کتاب‌فروش‌ها پرداخت می‌شود که در سال‌های پیش شرایط بهتر شد، اما با توجه به نواسانات اقتصادی باید در پرداخت هزینه کتاب‌فروشی‌ها تسریع شود.
با این حال ارشاد گفته است که حداکثر یک ماه بعد از پایان طرح تمام مطالبات کتاب‌فروشی‌های شرکت کننده در این طرح را به آن‌ها می‌پردازد.
دعوت مدیرکل ارشاد استان از مردم برای خرید کتاب
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز روز گذشته از مردم خراسان رضوی دعوت کرد با خرید کتاب در طرح تابستانه کتاب، به رونق در حوزه کتاب کمک کنند.
به گفته جعفر مروارید از ۱۸ مرداد که این طرح آغاز شده است در بخش پرفروش‌ترین استان از نظر کتاب رتبه دوم و در بخش پرفروش‌ترین استان از نظر فروش رتبه سوم را دارد. همچنین مبلغ کل فروش در استان خراسان رضوی بیش از ۹ میلیارد ریال تا امروز است.
مرواید همچنین ابراز امیدواری می‌کند که با افزایش استقبال، استان رتبه اول را کسب کند. او با بیان اینکه برای تقدیر از تلاش‌های مدافعان سلامت، «کتاب بخوانیم، ایمن بمانیم» به‌عنوان شعار تابستانه کتاب ۹۹ انتخاب شده است یادآور می‌شود: در این روز‌ها شاهد شیوع بیشتر بیماری کرونا هستیم و شعار این است که در خانه بمانیم. این در خانه ماندن فرصت مغتنمی برای خواندن کتاب و افزایش آگاهی است.