هویت ملی مجموعه‌ای از نشانه‌ها و آثار مادی، زیستی، فرهنگی و روانی است که سبب تفاوت جوامع از یکدیگر می‌شود و اصلی‌ترین حلقه ارتباطی بین هویت‌های خاص محلی و هویت‌های عام فراملی است.
عصمت یوسف‌زاده | شهرآرانیوز؛ هویت ملی مجموعه‌ای از نشانه‌ها و آثار مادی، زیستی، فرهنگی و روانی است که سبب تفاوت جوامع از یکدیگر می‌شود و اصلی‌ترین حلقه ارتباطی بین هویت‌های خاص محلی و هویت‌های عام فراملی است. هویت ملی از این نظر اهمیت دارد که بر تمامی حوزه‌ها از جمله فرهنگ، اجتماع و سیاست و ... سایه افکنده و خانواده به سبب الگوگیری فرزندان از والدین، می‌تواند از عوامل مؤثر در این زمینه باشد.
هویت ملی در صورتی شکل می‌گیرد که علاوه بر اینکه از لحاظ فیزیکی و قانونی، عضو یک ملیت هستیم و داخل مرز‌های ملی یک کشور زندگی می‌کنیم، از لحاظ روانی احساس تعلق به آن ملیت داشته باشیم و ما نسبت به ارزش‌های آن تعهداتی داشته باشیم.
هویت شکل‌گرفته هر یک از ما مرجع عمل و مرجع کنترل و ارزیابی دائمی خودمان است. یعنی همه آنچه در زندگی انجام می‌دهیم و قضاوتی که درباره خودمان داریم، به قالب هویتی که داریم مرتبط است. هویتی که به شکل مناسب و مطلوب شکل گرفته باشد، شخصیتی با احساس یکپارچگی و منسجم و قضاوت‌های مناسب از خودمان و توان بسیار در عمل را حاصل می‌کند.
برای رسیدن به هویت مطلوب، فرد کنجکاوی و جست‌وجوگری در پیش می‌گیرد که موفقیت در آن تعهد ایجاد می‌کند و اگر اطلاعات مطلوب دریافت نکند، در این حالت، جست‌وجوی مداوم و گم‌گشتگی و بلاتکلیفی در نهایت بحران هویت باقی می‌ماند: به طور مثال، بلاتکلیفی در انتخاب شغل، داشتن الگو‌های دوستی، شخصیت مذهبی، ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی، و هدفهایی که دنبال می‌کند.
در واقع، محققان در این زمینه، بحران را جست‌وجوی هویت در زمینه‌های اجتماعی می‌دانند. در زمینه‌هایی که الگوها، نقش و انتظاراتی وجود دارد، آداب فردی، فرهنگی، اجتماعی و قومی وجود دارد، در زمینه زندگی فرد باید به جست‌وجو پرداخت. آن‌ها معتقدند بحران هویت مختص نوجوانی است، ولی راه حل این بحران قبل از آغاز نوجوانی باید برنامه‌ریزی و آغاز شود، یعنی دوران کودکی.
برای رسیدن به هویت مطلوب در انتهای بحران دوران نوجوانی، اگر به صورت مناسب از تحولات کودکی گذر کند، در نوجوانی به‌درستی اکتشاف و جست‌وجو می‌کند، انتخاب می‌کند، اعمال نظر می‌کند و این بحران را پشت سر می‌گذارند و به هویت مشخص با ثبات نسبتا پایدار دست پیدا می‌کند.
نتایج رضایت‌بخش تحولات روانی کودکی که سبب شکل‌گیری مطلوب هویت می‌شوند مواردی هستند از این قبیل: رفتار مادر با کودک باعث پرورش نگرش اعتماد یا بی‌اعتمادی می‌شود. مادر کمک می‌کند کودک استقلالش را نشان دهد و ناکام نباشد. والدین تمایل کودک به ابتکار را با همدلی، به سمت هدف واقع‌بینانه هدایت کنند. با تحسین رفتار سخت‌کوشی کودک، احساس شایستگی در او به وجود می‌آورند.
وقتی با این نتایج رضایت‌بخش وارد بحران نوجوانی شوند، راحت‌تر به تصوری باثبات و منسجم می‌رسند و با اعتماد و اطمینان، به بزرگ‌سالی وارد می‌شوند و نسبت به اهداف همه نقش‌هایشان در همه اشکال هویتی خود، متعهد خواهند بود. هویتی که به‌درستی شکل گرفته است شامل ارزش‌هایی خواهد بود که همه نیاز‌های فردی و خانوادگی و ... اولویت خواهند داشت. کسی که در خانواده به ارزش‌ها پی برده باشد، در جوانی هویت ملی در او رشد کرده است.