رضا زوزنی | شهرآرانیوز - «سینمای دینی» ترکیب واژگانی پرطمطراق است، اما از زمانی که این اصطلاح میان اهالی هنر رایج شد، چندان پیشرفت نداشته است. با افزودن پسوند «دین» به «سینما» امکان به وجود آوردن دستاورد در سینمای دینی میسر نمی‌شود.
به نظر برخی کارشناسان دستیابی به سینمای دینی با تمرکز روی ارکان دین ممکن خواهد شد. ارکانی همانند سیره و زندگی امامان معصوم (ع)، بهترین راه دستیابی به سینمای دینی و جذابیت‌های آن است. حجت‌الاسلام مسعود زارعیان، طلبه مستندساز مشهدی، که با ما در‌این‌باره گفتگو کرده است باور دارد بارگاه منور امام رضا (ع) و فضای معرفتی که این جایگاه برای شهر و کشور ما به وجود آورده می‌تواند بهترین دست‌آویز برای دستیابی به سینمای دینی باشد. سینمایی که به رشد فرهنگی و معنوی جامعه کمک ارزنده‌ای می‌کند.
زارعیان که سال‌هاست در زمینه تولید فیلم مستند فعالیت دارد، دبیر نخستین دوره جشنواره فیلم «بهشت» نیز بوده که دو سال پیش به همت مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی برگزار شد. این جشنواره با توجه به آثار با محوریت فرهنگ رضوی، توانست به صورت کارگاهی، با حضور ده‌ها تن از مستندسازان جوان نزدیک به چهل فیلم مستند در حرم مطهر رضوی تولید کند.
زارعیان باور دارد برای دستیابی به سینمای دینی باید ذهن هنرمند را آماده کرد تا اثری دینی خلق کند و این آمادگی با قرار گرفتن هنرمند در موقعیت رقم می‌خورد. در ادامه با او درباره سینمایی که می‌تواند فرهنگ رضوی را گسترش دهد گفتگو کرده‌ایم.
چه موقعیتی عمیق‌تر و وسیع‌تر از حرم مطهر حضرت علی‌ابن موسی‌الرضا (ع) که فیلم‌ساز در آن قرار بگیرد. این شد که جشنواره «بهشت» در همان یک دوره‌ای که برگزار شد به جشنواره‌ای تخصصی برای فیلم‌های مستند تولید شده در حرم مطهر رضوی تبدیل شد.
ما در واقعیت می‌بینیم که انبوهی زائر و مجاور برای گذراندن روز‌ها و ساعت‌ها و لحظات مهم زندگی‌شان به حرم مطهر امام رضا (ع) می‌آیند. سینمای مستند است که می‌تواند این وقایع را روایت کند. محل تلاقی همه این راز و نیاز‌ها حرم امام هشتم (ع) است، اما فیلم‌های انگشت‌شماری درباره آن داشته‌ایم.
ما در جشنواره «بهشت» به دنبال این بودیم که همه آن آثار تجمیع بشود و برای فیلم‌سازان فرصتی فراهم شود که در یک مسیر و فرایند آموزشی قرار بگیرند تا آثار متناسب با مضمون جشنواره تولید کنند. وقتی روی یک موضوع به طور خاص تمرکز کنیم و هنرمند و فیلم‌ساز نیز روی آن موضوع متمرکز شوند، شاهد خلق آثار بهتری خواهیم بود. البته دستیابی به نتیجه زمان‌بر است.
با وجود همه بودجه‌هایی که صرف برگزاری جشنواره‌ها و رویداد‌های مختلف شده و همه تلاش‌هایی که در همه این سال‌ها صورت پذیرفته، اما ما هنوز هم ضعف داریم. چرا باید این‌طور باشد؟ این همه سازمان فرهنگی در این شهر وجود دارد، اما کار شایسته‌ای برای معرفی فرهنگ رضوی به صورت تخصصی انجام نشده است.
راه‌اندازی جشنواره تخصصی برای فیلم در مشهد مقدس به دلیل وجود پیکر مطهر امام رضا (ع) در این شهر ضروری است. سینمای دینی سینمای گیشه نیست، سینمای اندیشه است. ما با مضجع پیشوایی روبه‌رو هستیم که منبع عظیم معرفت و محبت است. امام رضا (ع) چه در زمان حیات مبارکشان و چه پس از آن محل رجوع اقشار مختلف مردم با ملیت‌ها و مذهب‌های مختلف بودند. ما واقعا برای این منبع عظیم معرفت هیچ کار شایسته‌ای چه در حوزه سینمای مستند و چه در حوزه سینمای داستانی انجام نداده‌ایم. بخشی از این کاستی‌ها به خود فیلم‌ساز‌ها بر می‌گردد. اغلب توانایی و دانش کافی در تبدیل کردن معارف رضوی به فیلم را ندارند و یا نگاه سطحی دارند.
ضعف دانشی و معرفتی در فیلم‌ساز‌ها را نمی‌توان انکار کرد؛ در کنار این، نبود ارتباط میان متولیان دین با هنرمندان را هم باید در نظر گرفت. این ضعف به دلیل فضایی که دستگاه‌های فرهنگی و جشنواره‌های جریان‌ساز برای تقویت فیلم‌ساز‌ها ایجاد نکرده‌اند به وجود آمده است. در کشور‌های خارجی و غربی در کنار هر مرکز دینی مانند کلیسا و ... یک دانشگاه و مرکز فیلم‌سازی قرار دارد. اما در کشور و شهر ما این ضعف‌ها ریشه‌ای است. برای دیگر رشته‌های هنری هزینه صرف کرده‌اند، اما برای فیلم‌سازی و مستندسازی هزینه بسیار محدودی شده است.
از طرف دیگر متونی که در قالب کتاب تألیف می‌شود صرفا یک متن علمی یا ادبی نیست. آن متون امکان تبدیل شدن به فیلم را دارند. در واقع عالمان، دانشمندان، نویسندگان و محققان این وظیفه را دارند تا اثری ادبی، مذهبی، علمی و .. را به متنی که بشود از روی آن فیلم ساخت تبدیل کنند. خود فیلم‌ساز به تنهایی متن یا کتاب و مقاله‌ای را برای تبدیل کردن به فیلم بر نمی‌گزیند.
در کشور ما نیز مراکز آموزشی و پژوهشی که کارشان تبدیل کردن کتاب‌ها و مقالات برای تولید فیلم است وجود دارد، اما خروجی ندارند. دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، مراکز علمی و ... حق نعمت رضوی در کشور را ادا نکرده‌اند.