بازخوانی انگیزه‌های سفر عباس عراقچی به باکو و جزئیات طرح ابتکاری تهران برای حل بحران قره‌باغ
به گزارش شهرآرانیوز؛ سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان، به‌عنوان فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران، درراستای پیشبرد ابتکار ایران برای حل مناقشه قره‌باغ و درگیری‌های به‌وقوع‌پیوسته بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در رأس یک هیئت و در‌قالب سفری منطقه‌ای به‌منظور دیدار و گفتگو با مقامات جمهوری آذربایجان، به باکو رفت. عراقچی پس از دیدار و گفتگو‌ها در باکو بلافاصله به مسکو، ایروان و در ادامه به آنکارا سفر خواهد کرد تا به تبیین طرح ابتکاری پیشنهادی کشورمان برای حل مناقشه قره‌باغ بپردازد.
او درباره هدف سفر خود به آذربایجان گفت: «این سفر در چارچوب یک سفر دوره‌ای به آن دسته از کشور‌های منطقه که در پایان‌دادن به درگیری‌های اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان تأثیرگذار هستند، صورت می‌گیرد و هدف اصلی سفر، ارائه ابتکار پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران برای حل‌و‌فصل این مخاصمه و رسیدن به صلح پایدار دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان و به تبع آن منطقه است. چارچوب این طرح ابتکاری آماده شده است و در این سفر با مقامات جمهوری آذربایجان به مشورت گذاشته می‌شود. این طرح در چند مرحله می‌تواند اوضاع را به یک صلح پایدار برساند و به اختلافات موجود و البته به اشغال جمهوری آذربایجان پایان دهد.» عراقچی درباره محور‌های طرح ابتکاری ایران نیز گفت: «پایان‌دادن به اشغال اراضی جمهوری آذربایجان، حقوق اقلیت‌ها و حقوق بشردوستانه، ترک مخاصمه و شروع گفتگو‌ها با کمک کشور‌های اثرگذار، کمک‌کننده و تضمین‌کننده صلح، از عناصر مهم طرح ابتکاری ایران است.»
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان، نیز عصر روز سه‌شنبه در حاشیه حضور در مجلس در جمع خبرنگاران با تأکید بر اینکه ایران در موضوع قره‌باغ، دیپلماسی فعالی را با تأکید بر حفظ تمامیت ارضی آذربایجان، حل‌و‌فصل مناقشه از طریق صلح‌آمیز و تغییرناپذیری مرز‌های بین‌المللی، پیگیری می‌کند، گفت: «نگرانی‌هایی از حضور تروریست‌های تکفیری در منطقه و احتمالا تروریست‌های دیگر وجود دارد که ما مواضع خود را در این‌زمینه شفاف مطرح و تأکید کرده‌ایم که این موضوع برای جمهوری اسلامی ایران غیرقابل تحمل است.» نظر به اهمیت موضوع و برای بررسی بیشتر آن، سراغ حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌المللی، رفته‌ایم.
لزوم تأمین نظر توأمان آذربایجان و ارمنستان
بهشتی‌پور در پاسخ به این پرسش شهرآرا که دو محور پیشنهادی طرح ابتکاری ایران یعنی تأکید بر حفظ تمامیت ارضی آذربایجان و رعایت حقوق بشر چگونه می‌تواند تأمین‌کننده نظر هر دو کشور درگیر آذربایجان و ارمنستان باشد، گفت: «هر طرح صلحی که درباره بحران قره‌باغ ارائه شود، باید بتواند از یک سو تمامیت ارضی آذربایجان را تضمین کند که خواست این کشور و همچنین مطابق قطعنامه‌های شورای امنیت است و از سوی دیگر باید خواست اکثریت ارامنه منطقه قره‌باغ را مورد‌توجه قرار دهد؛ چون آن‌ها نیز حق تعیین سرنوشت دارند.
محور‌هایی که آقای عراقچی ارائه کرده‌اند، آن‌جایی که بر تمامیت ارضی آذربایجان تأکید دارد، به‌معنای تلاش برای رفع اشغال مناطق هفت‌گانه و حفظ قره‌باغ در‌جهت تأمین نظر آذربایجان است و آن‌جایی که بر رعایت حقوق بشر تأکید دارد، به‌معنای تلاش برای تأمین نظر ارمنستان درراستای اصل تعیین سرنوشت برای اکثریت جمعیت ارامنه منطقه قره‌باغ است؛ چون نمی‌توان ارامنه منطقه را به‌زور واداشت که در چارچوب دولت آذربایجان باقی بمانند. باید منتظر ماند تا جزئیات بیشتری از طرح ابتکاری ایران منتشر شود تا ببینیم می‌تواند نظر طرفین درگیر را تأمین کند یا نه. با کلیتی که تا‌کنون ارائه شده است، به نظر می‌رسد که آذربایجان و ارمنستان باید از این طرح استقبال کنند.»
وی همچنین درباره اظهارات محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، درخصوص حضور برخی گروه‌های تروریستی در شمال کشور درجریان جنگ قره‌باغ و لزوم همکاری میان ایران، روسیه و ترکیه گفت: «در بحران قره‌باغ بعید می‌دانم که بدون مشارکت ایران، ترکیه و ارمنستان، هیچ طرح صلحی به نتیجه برسد. این به معنی مداخله این سه کشور نیست، بلکه مشارکت برای دستیابی به طرحی است که هم منافع ارمنستان و آذربایجان را تأمین کند و هم تهدیدکننده منافع ملی این سه کشور نباشد.
یکی از همین تهدید‌ها حضور گروه‌های تکفیری و داعشی در منطقه است که به‌واسطه پیوستگی سرزمینی می‌تواند برای همه کشور‌ها مشکل‌ساز و تهدیدکننده امنیت ملی باشد. با‌این‌حال می‌توان در سایه گفتگو و همکاری میان ایران، ترکیه و روسیه و نه طرد هر‌یک از آن‌ها، به راه‌حلی برای بحران قره‌باغ رسید. واقعیت تحولات بین‌المللی اکنون این است که مسائل منطقه‌ای با همکاری کشور‌های منطقه حل شود. مسئله سوریه و حضور داعش در این کشور نیز تا‌زمانی‌که ترکیه به ایران و روسیه نپیوست، برطرف نشد.»
مزایای ایران برای پیشبرد روند صلح در قره‌باغ
بهشتی‌پور در پایان درباره چشم‌انداز طرح ابتکاری ایران برای پایان‌دادن به بحران قره‌باغ با‌توجه‌به مزایای ایران گفت: «ایران نه‌تن‌ها با ارمنستان و آذربایجان، بلکه با قره‌باغ و مناطق اشغالی در‌اختیار ارمنستان نیز مرز مشترک دارد. ایران همچنین با نخجوان مرز مشترک دارد و به‌نوعی پل ارتباطی ترکیه با آذربایجان است. در‌نتیجه از همه جهت به‌ویژه از‌نظر ژئوپلتیکی ایران باید در مذاکرات قره‌باغ مشارکت فعالی داشته باشد. نادیده‌انگاشتن ایران در این مسئله کمکی به حل آن نخواهد کرد. همچنین موضع بی‌طرف ایران کمک خواهد کرد تا بتواند نقش میانجیگری را در بحران قره‌باغ ایفا کند.
موضع «بی‌طرفی فعال» ایران به این معنا که از یک سو به حقوق سرزمینی آذربایجان و مناطق اشغال‌شده و از سوی دیگر به حقوق ارامنه منطقه قره‌باغ توجه دارد، به پیشبرد روند صلح کمک خواهد کرد. همچنین ارتباط خوب ایران با هر دو کشور ارمنستان و آذربایجان، منجر به این حسن نظر می‌شود که ایران به‌دنبال صلح و ثبات منطقه است و نه تشدید و تعمیق درگیری‌های نظامی. تأکید ایران برای گفتگو با کشور‌های موثر هم موضعی درست است، چون ایران بدون کمک روسیه و ترکیه نمی‌تواند این بحران را حل کند.»