شان کانری، بازیگر اسکاتلندی، روز شنبه این هفته در سن نودسالگی در اقامتگاه خود واقع در باهاما از دنیا رفت. خبر فوت او به تیتر یک بسیاری از خبرگزاری‌ها تبدیل شد، اما بسیاری از نوجوانان و جوانان امروز احتمالا حتی نام او را هم نشنیده‌اند. به این دلیل که او ۱۷ سال پیش از دنیای بازیگری خداحافظی کرد و در سکوت خبری در باهاما روزگار بازنشستگی‌اش را سپری می‌کرد.
دستقیچی | شهرآرانیوز - شان کانری که سال ۱۹۳۰ در ادینبورگ اسکاتلند زاده شده بود و نام کاملش توماس شان کانری بود، در سن چهارده‌سالگی مدرسه را رها کرد تا به‌عنوان شیرفروش محلی فعالیت کند. در سن هجده‌سالگی به ارتش پیوست، اما به‌دلایل پزشکی از خدمت مرخص شد. او سپس شغل‌های دیگری همچون نجات‌غریق، راننده تاکسی، مدلینگ و حتی برق انداختن تابوت را تجربه کرد. مدتی به رشته بدن‌سازی روی آورد و برای رقابت‌های mr. universe سال ۱۹۵۳ وارد گود شد که البته برنده این عنوان نشد. او که برای مسابقات به لندن آمده بود، از فرصت استفاده کرد و برای نمایش south pacific آزمون داد و نقشی فرعی به دست آورد.
از تئاتر تا سینما
کار بازیگری شان کانری گرفت و او در چند نمایش دیگر بازی کرد و سپس از تلویزیون و ۲ سریال «دیکسون اهل داک گرین» و «برنامه جک بنی» سردرآورد. اولین نقش اصلی سینمایی‌اش سال ۱۹۵۷ و در سن ۲۷ سالگی رقم خورد. جایی که در فیلم «مرثیه‌ای بر یک سنگین‌وزن» در نقش بوکسوری ظاهر شد که آخرین روز‌های کاری خود را در رینگ سپری می‌کند. رفته‌رفته مشهورتر شد و پس از ایفای نقش در ۲ فیلم اکشن «رانندگان جهنمی» و «ببر» به کارگردانی ترنس یانگ (که بار دیگر در نخستین جیمز باند با او همکاری داشت)، موفق شد نقش اصلی را در ملودرام جنگی «جایی دیگر، زمانی دیگر» در برابر لانا ترنر که آن زمان یک ستاره تمام‌عیار بود، به دست بیاورد.
نخستین جیمز باند
نقش‌آفرینی او در نخستین فیلم جیمز باند با نام «
دکتر نو» در سال ۱۹۶۰ و سن سی‌سالگی بود که تصویر سینمایی او را تحکیم کرد. برخی می‌گویند او به‌دلیل جذابیت ظاهری بیشتر موفق شد بازیگران شناخته‌شده‌تری را کنار بزند و نقش جیمز باند را تصاحب کند، اما واقعیت این است که گزینه‌های دیگر هر یک به دلایل مختلف این نقش را نپذیرفتند تا نوبت به کانری رسید. کانری بین سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷ در ۴ فیلم دیگر جیمز باند یعنی «
از روسیه با عشق»، «
انگشت طلا»، «تاندربال» و «تو فقط دوبار زندگی می‌کنی» ایفای نقش کرد. او که حالا یک ستاره بود، شانس این را داشت که در فیلم‌هایی خارج از دایره جیمز باند بازی کند. برخی از مهم‌ترین فیلم‌های این دوره برای او، بازی در تریلر روان‌شناسانه «مارنی» به کارگردانی آلفرد هیچکاک و درام زندانی جنگی «
تپه» به کارگردانی سیدنی لومت بود. به این ترتیب قیمت شان کانری به‌قدری بالا رفت که سازندگان جیمز باند برای ساخت قسمت بعدی که «
در سرویس امنیتی ملکه» نام داشت، به سراغ جورج لازنبی استرالیایی‌تبار رفتند که چندان استقبال تماشاگران را به‌همراه نداشت. به این ترتیب تهیه‌کننده‌ها مجبور شدند با پرداخت مبلغی سنگین بار دیگر با شان کانری برای فیلم «
الماس‌ها ابدی‌اند» قرارداد ببندند.
خداحافظی با جیمز باند
شان کانری بیان کرد که دیگر هرگز در نقش جیمز باند ظاهر نخواهد شد، اما بعد‌ها با بازی در «هرگز نگو هرگز» که یک فیلم غیررسمی از مجموعه جیمز باند محسوب می‌شد و حاصل دعوای حقوقی بین کوین مک کلوری، از نویسندگان تاندربال، با تهیه‌کنندگان جیمز باند بود، برای آخرین‌بار به این نقش برگشت.
او سپس به سراغ نقش‌های جذاب دیگر رفت. ابتدا در فیلم علمی‌تخیلی جان بورمن با نام «زاردوز» ایفای نقش کرد. سپس در کنار مایکل کین که از دوستان صمیمی‌اش بود، در فیلم «مردی که می‌خواست شاه شود» ظاهر شد و سپس در «رابین و ماریان» در کنار آدری هپبورن در نقش رابین هود بازی کرد. این فیلم در نظرسنجی‌ای که سال ۲۰۱۸ صورت گرفت، به‌عنوان بهترین اقتباس از داستان رابین هود انتخاب شده است. کانری فیلم‌های کارآگاهی را هم تجربه کرد و در فیلم «نام گل رز» به کارگردانی ژان‌ژاک‌آنو در نقش یک راهب ظاهر شد که همچون شرلوک هلمز و هرکول پوآرو پرونده‌های سخت جنایی را حل می‌کرد.
روزگار نقش دوم تا خداحافظی
او سپس از نقش‌های اصلی و رنگارنگ کناره گرفت و به بازی در نقش‌های مکمل پرداخت و اتفاقا تنها اسکارش را هم برای نقش مکمل خود در فیلم «تسخیرناپذیران» به کارگردانی برایان د پالما دریافت کرد. او در این فیلم نقش یک پلیس بازنشسته را ایفا می‌کرد که در یک تیم تحقیقاتی مستقل به دنبال زمین‌گیر کردن آل کاپون با بازی رابرت دنیرو بودند. کانری در فیلم «ایندیانا جونز: آخرین جنگ صلیبی» هم در نقش پدر این شخصیت ایفای نقش کرد.
با این کارنامه رنگارنگ و موفق شان کانری برای آخرین‌بار در فیلمی اکشن و دشوار با نام «لیگ مردان فوق‌العاده» ایفای نقش کرد که طی آن چندین‌بار با استیفن نورینگتون (کارگردان) به مشکل برخورد و بلافاصله پس از این فیلم در سال ۲۰۰۳ اعلام کرد از بازیگری کناره می‌گیرد. به این ترتیب پیشنهاد بازی در چهارمین فیلم از مجموعه «ایندیانا جونز» را در سال ۲۰۰۷ با این تعبیر که «بازنشستگی خیلی سرگرم‌کننده و جذاب است» رد کرد.
عقاید سیاسی
کانری در طول دوران زندگی هیچ‌وقت عقیده خود مبنی بر استقلال اسکاتلند از انگلستان را مخفی نکرد و عضو رده‌بالای حزب ملی اسکاتلند بود و در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی این حزب در دهه ۱۹۹۰ در کنار رهبر آن زمان حزب، الکس سالموند، ظاهر می‌شد. همین جبهه‌گیری‌های سیاسی باعث شد اعطای نشان شوالیه به او ۳ سال توسط دونالد دوار به تعویق بیفتد. البته سرانجام سال ۲۰۰۰ او این عنوان را به دست آورد.
کانری در طول عمر نودساله خود ۲ بار ازدواج کرد. بار اول با بازیگری استرالیایی به نام «دایان سیلنتو» که ۱۱ سال (۱۹۶۲ تا ۱۹۷۳) به طول انجامید و بار دوم با یک نقاش فرانسوی–مراکشی به نام میشلین راکبرون. ازدواج دوم که سال ۱۹۷۵ انجام شد تا پایان عمر کانری، یعنی به‌مدت ۴۵ سال، پایدار ماند.
حقایقی درباره کانری که شاید ندانید
۱- دستمزد شان کانری برای فیلم «الماس‌ها ابدی‌اند» در کتاب رکورد‌های گینس ثبت شده است. دستمزد پایه او در سال ۱۹۷۱ برای برگشت به نقش جیمز باند یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار دلار بود. به علاوه ۵/۱۲ درصد از حق پخش که درمجموع به عدد ۷/۶ میلیون دلار می‌رسید که به ارزش پول امروز چیزی حدود ۴۰ میلیون دلار می‌شود.
۲- شان کانری در سن ۲۳ سالگی به تیم فوتبال منچستریونایتد دعوت شد، اما این پیشنهاد را رد کرد. او معتقد است این یکی از عاقلانه‌ترین تصمیم‌هایی بود که در زندگی‌اش گرفته است. چون آن زمان پیش خودش محاسبه کرد که در بازیگری مدت بیشتری می‌تواند در اوج باقی بماند تا در یک رشته ورزشی.
۳- استیون سیگال، بازیگر هنرهای رزمی، در حین آموزش شان کانری برای حضور در فیلم جیمز باند، مچ دست کانری را شکست و کانری بعد‌ها گفت هرگز به‌طور کامل از این آسیب بهبود نیافته است.
۴- او در سن جوانی موهایش شروع به ریزش کرد و در تمام فیلم‌های جیمز باندی، کلاه‌گیس به سر دارد.
۵- شان کانری با درآمد ۳۵۰ میلیون دلاری، ثروتمندترین بازیگر تاریخ انگلستان است. آنتونی هاپکینز با ۱۶۰ میلیون و روآن اتکینسون (مستر بین) با ۱۳۰ میلیون دلار نفرات بعدی این فهرست هستند.
۷- او برای رد کردن نقش گاندلف در «ارباب حلقه‌ها» که ابتدا به او پیشنهاد شده بود، چیزی حدود ۴۵۰ میلیون دلار متضرر شد.