مدیریت شهری مشهد، طرح «سایبان مهر» را از ابتدای آبان امسال با همکاری دستگاه قضایی و بهزیستی کلید زده است. مجریان طرح می‌گویند دنبال اثرات مقطعی و کوتاه‌مدت نیستند و می‌خواهند برای کودکان کار، قدمی نو و محکم بردارند. درباره اجرای طرح سایبان مهر با محمدمحسن مصحفی، رئیس سازمان اجتماعی و فرهنگی مدیریت شهری مشهد، گفتوگو کرده‌ایم.
محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ زندگی را پشت چراغ‌های قرمز شهر جست‌وجو می‌کنند. فرقی نمی‌کند صبح زود باشد، ظهر خلوت یا نیمه‌شب تاریک، در هر ساعتی از روز و شب، در دود و دم ماشین‌ها و ترافیک چهارراه‌های شهر، پیدایشان می‌شود. جثه کوچک و چهره معصومانه آن‌ها، دل هر رهگذری را به درد می‌آورد و این دقیقا همان چیزی است که باند‌ها و مافیای کودکان کار به‌دنبالش هستند تا با بهره‌کشی از کودکان، جیب خوشان را پُر کنند.
این جاماندگان از دنیای کودکی، حضورشان تنها به چهارراه‌ها و خیابان‌های شهر ختم نمی‌شود؛ داخل پارک‌ها، مراکز خرید، اتوبوس‌های شهری و مترو و حتی تا پشت در مطب پزشکان و بیمارستان‌ها و هر فضای عمومی دیگری که جمعیتی در‌حال گذر باشد، آن‌ها را می‌بینید. در همین ایام کرونا و هشدار‌ها درباره در‌خانه‌ماندن کودکان و گروه‌های پُرخطر، کودکانِ‌کار نه‌تن‌ها حضورشان بیرون از خانه کمتر نشده است، بلکه سر چهارراه‌های شهر بیشتر از قبل دیده می‌شوند.
در‌این‌میان، صحبت از طرح جمع‌آوری و سامان‌دهی این کودکان، شاید خبری تکراری، برای آن‌هایی باشد که سال‌ها از اجرای این طرح‌ها شنیده و نتیجه‌ای جز در کوتاه‌مدت ندیده‌اند.
از نخستین و اصلی‌ترین این قوانین و آیین‌نامه‌ها به نام «سامان‌دهی کودکان کار» در سال ۷۳ تا قانون مصوب سال۸۴ و قانون برنامه ششم توسعه و همچنین آیین‌نامه شورای اجتماعی کشور در سال۹۳، همه مصوباتی برای سامان‌دهی کودکان کار داشته‌اند. در‌عیــــن‌حال، طرح‌هایی که به‌دنبال این قوانین اجرا شدند، همه با شکست مواجه شدند. حکایت دور باطل در این طرح‌ها، نقد‌های فراوانی به جا گذاشته و هم نواقصی در این طرح‌ها بوده است که هر‌بار نتوانسته‌اند مسئله کودکان کار را به سرانجامی برسانند.
در میانه این طرح‌ها، مدیریت شهری مشهد، طرح «سایبان مهر» را از ابتدای آبان امسال با همکاری دستگاه قضایی و بهزیستی کلید زده است. مجریان طرح می‌گویند دنبال اثرات مقطعی و کوتاه‌مدت نیستند و می‌خواهند برای کودکان کار، قدمی نو و محکم بردارند. درباره اجرای طرح سایبان مهر با محمدمحسن مصحفی، معاون شهردار و رئیس سازمان اجتماعی و فرهنگی مدیریت شهری مشهد، گفت‌و‌گوکرده‌ایم.
سال‌هاست طرح سامان دهی کودکان کار با عناوین مختلفی اجرا شده است، اما نه‌تن‌ها نتیجه مطلوبی نداشته، بلکه شاهد دور باطل این جمع‌آوری‌ها و سامان‌دهی‌ها بوده‌ایم. می‌خواهید در طرح سایبان مهر چه برنامه‌ای را اجرا کنید که این طرح هم به فهرست طرح‌های شکست‌خورده قبلی نپیوندد؟
موضوع سامان‌دهی کودکان کار به نهاد‌های متولی متعددی برمی‌گردد. مدیریت شهری تلاش کرده است پای کار باشد، اما تا‌زمانی‌که همه این دستگاه‌های متولی، یکپارچه در‌این‌زمینه تلاش نکنند، احتمال شکست در طرح‌های سامان‌دهی وجود دارد؛ زیرا همه امور قانونی، ساختاری، تشکیلاتی و... در دست ما نیست؛ لذا به‌طور‌قطع می‌توان گفت که به‌دلیل نبود هماهنگی میان دستگاه‌های متولی، طرح‌های پیش‌از این به نتیجه‌ای نرسیده است. طرح «سایبان مهر» را در‌راستای لایحه سامان‌دهی کودکان کار تعریف کرده‌ایم و سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری در‌کنار دستگاه قضا فراتر از وظایف قانونی خود به این موضوع ورود کرده است. در این طرح، هدف آن است که فرصت‌های آموزشی برای کودکان و فرهنگ‌سازی در‌زمینه شیوه‌های برخورد مردم با آنان و توانمندسازی خانواده‌های این کودکان ایجاد شود تا شاهد سوء‌استفاده‌های باند‌های متکدی از کودکان سر چهارراه‌های شهر نباشیم.
شهرداری یکی از ۱۱ نهاد متولی برای سامان‌دهی کودکان کار است. کم‌کاری خیلی از نهاد‌ها در جای خود، اما به مدیریت شهری نیز نقد‌های وارد می‌شود، از‌جمله اینکه چرا این طرح‌ها را مقطعی اجرا می‌کند و گاهی نمادین. آیا بر سر راه شهرداری، موانع قانونی وجود دارد؟ برای اجرای طرح سایبان مهر هم موانعی در اجرا دارید یا خیر؟
بااینکه موانع زیادی بر سر راه وجود داشت، خوشبختانه با همراهی دستگاه قضا در حال حاضر اجرای طرح سایبان مهر روند خوبی دارد. اما به‌طور‌کلی در موضوع سامان‌دهی کودکان کار، هیچ ارگان و دستگاهی به تن‌هایی قادر نیست این موضوع را به سرانجام برساند و بدیهی است که موانع زیادی بر سر راه اجرای طرح‌ها باشد.
به‌طور خاص مدیریت شهری برای قوت‌گرفتن اجرای طرح سایبان مهر، نیازمند همکاری و همیاری کدام دستگاه‌هاست؟
دستگاه قضا، بهزیستی و مشارکت مردم که از همه مهم‌تر است. اگر مردم در این طرح مشارکت کنند و کم‌کم این فرهنگ نهادینه شود که به کودکان کار باید هدفمند کمک کرد، نه به‌صورت مستقیم و با پول، بسیاری از مشکلات فعلی رفع خواهد شد.
همواره این نقد به مدیریت شهری وارد می‌شود که کودکان کار را با شیوه ضربتی و پلیسی از شهر جمع‌آوری می‌کنند. در طرح سایبان مهر این ادعا وجود دارد که حتی ون‌های جمع‌آوری کودکان نیز به‌شکلی کودکانه طراحی شده است؛ شیوه نقل و انتقال کودکان کار را دقیق‌تر توضیح دهید.
به هیچ عنوان در طرح سایبان مهر دنبال جمع‌آوری ضربتی نبوده‌ایم. همچنان‌که از اسم این طرح پیداست، با کودکان برخورد‌های مناسب سن خودشان شده است. هتلی برای نگهداری موقت آن‌ها در‌نظر گرفته شده است. حتی بسته‌های جایزه و مواد غذایی به آن‌ها ارائه می‌شود. نقل و انتقال کودکان با ون نیز در فضایی دور از ترس و هراس صورت می‌گیرد.