- ۱۵ شهریور امسال فراخوان چهارمین دوره جشنواره خانه بهار منتشر شد. جشنواره‌ای که امسال با نام «مشهد ۱۴۰۰» برگزار می‌شود و قرار است به زمینه‌های مختلف هویتی و تحولات و رویداد‌های مهم یک قرن اخیر مشهد توجه ویژه‌ای داشته باشد.
شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - ۱۵ شهریور امسال فراخوان چهارمین دوره جشنواره خانه بهار منتشر شد. جشنواره‌ای که امسال با نام «مشهد ۱۴۰۰» برگزار می‌شود و قرار است به زمینه‌های مختلف هویتی و تحولات و رویداد‌های مهم یک قرن اخیر مشهد توجه ویژه‌ای داشته باشد.
جشنواره مشهد ۱۴۰۰ رویکرد گسترده‌تر و متفاوت‌تری با سال‌های قبل دارد، اما چالش‌هایش هم بیشتر از دوره‌های گذشته است. چالش‌هایی که ناشی از شیوع کرونا در ایران و جهان است. بسیاری از برنامه‌هایی که هرساله در حاشیه جشنواره خانه بهار برگزار می‌شد امسال به دلیل اعمال محدودیت‌ها حذف شده‌اند، با این حال تلاش متولیان جشنواره بر این است شهر را با فضاآرایی‌های جذاب و باکیفیت برای استقبال از نوروز ۱۴۰۰ و خداحافظی با آخرین سال قرن آماده کنند.
اتفاقی که می‌تواند رنگ و بوی متفاوتی به شهر دهد و جانی دوباره به آن ببخشد. برای اطلاع از روند برگزاری این رویداد به سراغ بهزاد چوپانکاره رئیس اداره امور هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد و دبیران دوبخش اصلی جشنواره یعنی مهدی صحراگرد دبیربخش یادمانهای شهری و لادن اورنگی دبیر بخش دیوارنگاری و نقش برجسته رفتیم و با آن‌ها گپ‌وگفتی درباره جشنواره مشهد ۱۴۰۰ داشتیم.
جشنواره و چالش‌ها
بهزاد چوپانکاره درباره بخش‌های مختلف چهارمین جشنواره هنری خانه بهار توضیح می‌دهد: امسال جشنواره در دو بخش اصلی و ویژه برگزار می‌شود. بخش ویژه شامل آذین‌بندی، چراغانی و گلستان است که با هدف بهره‌گیری از هنر برای زیباسازی فضای شهر در نظرگرفته شده است. بخش اصلی هم از چهار محور یادمانهای شهری، دیوارنگاری، نمایش‌های خیابانی و گرافیک تشکیل می‌شود.
به گفته او تا این لحظه داوری بخش گلستان، دیوارنگاری و آذین‌بندی به پایان رسیده و آثار منتخب آن‌ها معرفی شده اند. همچنین آثار بخش یادمان‌ها هم در مرحله اول بررسی شده‌اند و باید هنرمندان منتخب ماکتشان را برای داوری دوم به دبیرخانه ارسال کردند.
چوپانکاره درباره چالش‌های امسال جشنواره می‌گوید: چالش اصلی شیوع کرونا و درگیر شدن برخی هنرمندان با آن بود. از سوی دیگر بحث اقتصادی و نوسانات بازار نیز بر روند برگزاری جشنواره تأثیرگذاشت به طوری که برخی از هنرمندان به دلیل این موضوع نتوانستند در رویداد مشهد ۱۴۰۰ شرکت کنند. همچنین ما هرسال از دانشجویان برای حضور در جشنواره دعوت می‌کردیم که امسال با توجه به تعطیلی سراسری دانشگاه‌ها نتوانستیم از این ظرفیت هم استفاده کنیم.
او یادآور می‌شود: تلاش می‌کنیم در نوروز پیش‌رو که با اعیاد مذهبی هم هم‌زمان شده است رویداد خوبی را در شهر رقم بزنیم. چوپانکاره درباره نحوه برگزاری بخش نمایش‌های خیابانی که نیازمند تجمع و حضور مردم است نیز توضیح می‌دهد: فراخوان این بخش منتشر شده و آثاری هم به دبیرخانه رسیده، اما داوری انجام نشده است. اگر ستاد ملی مقابله با کرونا به ما اجازه دهد حتما این بخش را برگزار می‌کنیم و از گروه‌های پذیرفته شده در نوروز ۹۹ که اجرایشان لغو شد هم دعوت خواهد شد.
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش در مقایسه جشنواره ۱۴۰۰ با سال‌های گذشته می‌گوید: ما امسال دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی را نتوانستیم برگزار کنیم. با این حال در مجموع ۵ بخش جشنواره بیش از دو هزار اثر به دستمان رسید.
رئیس اداره امور هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد یادآور می‌شود: ما سعی داریم تا با پایان یافتن مرحله داوری، امور اداری و قرارداد بستن با هنرمندان را هرچه سریع‌تر انجام دهیم تا آن‌ها نیز زودتر کارشان را آغاز کنند و آثار به‌موقع آماده جانمایی شوند.
رضایت داوران جلب نشد
دیوارنگاری و نقش برجسته یکی از بخش‌های مهم جشنواره خانه بهار است که امسال بر اساس سطح دیوار‌ها و بستر اجرای کار سه قالب برای آن درنظر گرفته شده است. لادن اورنگی دبیر بخش دیوارنگاری و نقش برجسته جشنواره مشهد ۱۴۰۰ است و محسن ناصریان، سیدمحمد ابوترابی و طاهره موسوی اعضای هیئت داوران را تشکیل می‌دهند. آن‌ها روز دوشنبه ۳ آذر داوری سه بخش «دیوار‌های سطح یک و دو»، «دیوار‌های کوچک و سازه‌های متحرک» و «آزاد» را انجام دادند و برگزیدگان را انتخاب کردند.
اورنگی با اشاره به بخش دیوار‌های سطح یک و دو که به صورت کارگاهی برگزار می‌شود، درباره نحوه داوری‌ها توضیح می‌دهد: هنرمندانی که سابقه اجرای حداقل ۵ اثر شهری را داشتند برای شرکت در این بخش رزومه فعالیت‌های هنری‌شان را ارسال کردند. هیئت داوران نیز با بررسی رزومه‌ها، هنرمندان را برای اجرای کار در بخش دیوار‌های سطح یک و دو معرفی کردند. به گفته او از میان ۳۲ رزومه ارسالی به دبیرخانه، تعداد ۲۴ رزومه انتخاب شدند که پس از معرفی موضوع و مکان به این هنرمندان و دریافت اثر داوری مرحله دوم صورت خواهد گرفت و از منتخبان برای حضور در کارگاه عملی دعوت می‌شود.
اورنگی با بیان اینکه از میان ۴۱۰ اثر ارسال شده به بخش دیوارنگاری ۱۸ اثر انتخاب شدند می‌گوید: بخش دیوار‌های کوچک و سازه‌های متحرک با هدف ارائه طرح‌هایی در ابعاد کادر مستطیل ۳*۵ یا کادر مربع ۳*۳ و دایره به قطر ۳ متر و مبتنی بر موضوع‌ها و محور‌های رویداد مشهد ۱۴۰۰ در بخش اصلی برگزار شد. در بخش آزاد هم هنرمندان خودشان، محل جانمایی اثرشان را انتخاب و طرحشان را ارائه کردند تا در صورت تأیید، پیگیری‌های لازم انجام شود.
دبیر بخش دیوارنگاری درباره کیفیت آثار رسیده نیز خاطرنشان می‌کند: موضوعات مشخص بود و براساس سه رویکرد اصلی جشنواره دست هنرمندان برای ارائه طرح‌های مختلف باز بود با این حال آثاری که دستمان رسید از نظر توجه به محورها، سطح توقع داور‌ها را برآورده نکرد.
او با بیان اینکه از نظر کمی تعداد آثار رسیده مشابه سال‌های قبل بوده یادآور می‌شود: سطح توقع داور‌ها در طی سال‌های برگزاری این رویداد بالا رفته است و آن‌ها انتظار کار‌های متفاوت‌تر و خلاقانه‌تری را داشتند. شاید اگر دو سال پیش می‌خواستند این آثار را داوری کنند به نظرشان کیفیت مناسب بود، اما برای امسال چندان رضایت‌بخش نبود. اورنگی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان در نوروز ۱۴۰۰ منتظر آثاری متفاوت بود یا نه می‌گوید: من فکر می‌کنم بتوانیم در کارگاه امسال با توجه به هم‌فکری‌ها و فضای رقابتی که شکل می‌گیرد نتیجه خوبی بگیریم.
توجه شرکت‌کنندگان به آثار مذهبی
یادمانهای شهری را شاید بتوان پرطرفدارترین بخش جشنواره خانه بهار دانست. بسیاری از مردم منتظر آثار این بخش هستند تا ببینند چه المان‌هایی امسال در شهر نصب می‌شود که فضای شهری را متفاوت و جذاب کند. امسال مهدی صحراگرد دبیر این بخش است و جعفر نجیبی، احسان مهدوی و محسن طبسی گروه هیئت داوران آن را تشکیل می‌دهند.
صحراگرد درباره وضعیت این بخش توضیح می‌دهد: امسال در بخش یادمانهای شهری ۷۴۰ اثر به دستمان رسید که از این تعداد ۷۹ اثر برای مرحله ساخت ماکت انتخاب شده‌اند. به گفته او ماکت‌های هنرمندان به دبیرخانه رسیده، اما با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده هنوز مرحله دوم داوری انجام نشده است. دبیربخش یادمان‌ها که سال گذشته نیز با همین عنوان در جشنواره حضور داشته تصریح می‌کند: در مقایسه با پارسال آثار بیشتری به دستمان رسیده است، اما از لحاظ کیفیت تفاوت چندانی با سال‌های گذشته شاهد نبوده‌ایم.
صحراگرد با اشاره به اینکه امسال محور‌های تبیین شده در فراخوان بیشتر رویکرد هویتی داشته‌اند درباره آثار رسیده به بخش یادمانهای شهری توضیح می‌دهد: با توجه به رویکرد فراخوان، تعدادی اثر که نگاهی به تاریخ معاصر مشهد در ۱۰۰ سال اخیر داشته‌اند و به محور‌های هویتی مشهد و خراسان توجه کرده اند به دستمان رسید. اما بیشتر آثار رویکرد مذهبی داشتند. در واقع تعداد آثار مذهبی خیلی بیشتر از سال گذشته بود. او با بیان این موضوع که امسال تمرکز داوران بر روی انتخاب آثار ماندگار بوده است می‌گوید: از آنجایی که هزینه‌های ساخت بالا رفته است، منطقی نیست در بخش یادمان‌ها نگاه موقت داشته باشیم؛ بنابراین داوران بیشتر به آثاری توجه کرده‌اند که به لحاظ هنری قابلیت ماندگار شدن داشته‌اند.