روزنامه شهرآرا در سال‌های مختلف، پابه‌پای تغییرات بازار، گزارش‌های مختلفی تهیه کرده است. از نشست زمین و استحکام نداشتن زیربنای بازار تا انتقاد به تغییرات مدیریتی که هیچ‌گاه اجازه نداد این گذر فرهنگی باتوجه به شرایط خوب مکانی آن، رونق بگیرد. حال در گزارش پیش رو با نگاهی به گذشته، از این روز‌های بازار کتاب گلستان که امید می‌رود به گلستان واقعی کتاب و فرهنگ تبدیل شود، نوشته‌ایم.
کوچک‌زاده - شاهیان | شهرآرانیوز - پرونده «بازار کتاب گلستان» در آذر ۱۳۹۹ پس از حدود ۵۰۰ روز سکوت و سکون، دوباره به جریان افتاده است. لودر‌ها و بولدوز به بازار آمده‌اند و غرفه‌های بازار از سمت خیابان دانشگاه تا رسیدن به حوض آخر، تخریب شده است. این اولین بار در عمر این گذر فرهنگی است که پس از خبر‌های بسیار از خطر نشست زمین و ناامن بودن ساختار غرفه‌ها، رنگ تخریب می‌بیند. عنوان پروژه «مرمت مسیل قره‌خان» ذکر شده است.
رئیس اداره سرمایه‌گذاری‌های نوین معاونت اقتصادی و مشارکت‌های شهرداری مشهد به شهرآرا گفته است که بهسازی زیرسطحی گذر فرهنگی گلستان از چند ماه پیش شروع شده و به پایان رسیده و هم‌اکنون عملیات بهسازی روسطحی در حال انجام است. مهدی نعمتی خیرآبادی همچنین از پایان بهسازی‌ها تا پایان امسال خبر داده است.
روزنامه شهرآرا در سال‌های مختلف، پابه‌پای تغییرات بازار، گزارش‌های مختلفی تهیه کرده است. از نشست زمین و استحکام نداشتن زیربنای بازار تا انتقاد به تغییرات مدیریتی که هیچ‌گاه اجازه نداد این گذر فرهنگی باتوجه به شرایط خوب مکانی آن، رونق بگیرد و به محلی شناخته‌شده بین کتاب‌دوستان تبدیل شود. حال در گزارش پیش رو با نگاهی به گذشته، از این روز‌های بازار کتاب گلستان که امید می‌رود به گلستان واقعی کتاب و فرهنگ تبدیل شود، نوشته‌ایم.
مرکز فراغتی و فرهنگی
با تخریب‌های وسیع این روز‌های بازار گلستان، به نظر می‌رسد اتفاق‌های مهمی برای آینده آن در راه است. گرچه هنوز جزئیات و کاربری دقیقش مشخص نیست. البته سال گذشته رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر مشهد در این باره گفته بود با مشارکت سرمایه‌گذار، بازار کتاب گلستان مشهد مقاوم‌سازی می‌شود و تلاش بر این است که در حوزه فرهنگی، سرمایه جذب و فرصت بهره‌مندی مادی سرمایه‌گذار را نیز فراهم شود تا در نهایت، راسته کتاب مشهد به مراکز فراغتی-فرهنگی با محوریت کتاب تبدیل شود. رمضانعلی فیضی، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر مشهد هم امسال هم‌زمان با خبر شروع پروژه مطالعه پروژه باغ کتاب در بوستان وفای مشهد، گفته بود که ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی گذر گلستان باید تا پایان امسال به پایان برسد و با همین کاربری ادامه فعالیت داشته باشد.
تأکید شهردار بر حفظ هویت فرهنگی بازار
گذر فرهنگی گلستان در سال‌های نه‌چندان دور، مکانی تجاری برای بانوان سرپرست خانوار به نام «بازار خاتون» بود که بعد از بازسازی کوچکی به «بازارچه کتاب گلستان» تبدیل شد و از آن زمان، مدیریت‌های گوناگونی از جمله سازمان میادین شهرداری مشهد، تعاونی ناشران استان خراسان رضوی و معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد را به خود دیده است. اما مهم‌ترین تغییر بازار خرداد ۹۸ و تخلیه اجباری کتاب‌فروشی‌ها به دلیل نشست زمین بود، که شهرآرا در این باره هم گزارشی تهیه کرد.
بیشتر بخوانید:
کتاب‌فروشان تصور نمی‌کردند بازسازی بازار، موجب وقفه‌ای طولانی در کارشان شود. طوری که بسیاری از آن‌ها پس از تخلیه، مجبور به تغییر شغل خود شدند و از این اوضاع آسیب دیدند. شهردار مشهد همان زمان بر حفظ هویت فرهنگی بازارکتاب گلستان تأکید کرده و معاونت اقتصادی شهرداری مشهد هم بیان کرده بود شهرداری در این طرح به دنبال سود اقتصادی نیست. بلکه در کنار توسعه فرهنگی این مکان، به بحث مقاوم‌سازی بازار برای حفظ جان شهروندان و کسبه خواهد پرداخت.
کاربری فرهنگی‌اش حفظ شود
چراغ غرفه‌های این بازار به جز دو غرفه کافه کتاب آفتاب و کافه زبان در آن ۵۰۰ روز، خاموش بود. مهسا خزانه‌دار، مدیر کافه زبان که البته این غرفه هم هم‌اکنون تخریب شده است، به شهرآرا می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل این بازار، نداشتن مسئول مشخص است. یک‌بار سازمان فرهنگی شهرداری متولی می‌شود و یک بار سازمان اقتصادی. هم‌اکنون نیز مشخص نیست ما نمی‌دانیم کدام سازمان، متولی بازسازی اینجاست. طبیعی است وقتی مرکزی، مسئول واحد نداشته باشد تصمیم‌گیری‌ها درباره آن کوتاه مدت می‌شود و از همه مهم‌تر عمر طولانی نخواهد داشت.
کسب‌وکار‌ها نیز نمی‌توانند برای بودن در این فضا، سرمایه‌گذاری کنند. او می‌گوید: در یکی، دو سال اخیر از سوی شهرداری در بازار گلستان رفت‌وآمد بوده و حتی بعضی کار‌ها با شرکت‌های مختلف انجام شده، اما در نهایت چیزی که ما متوجه شدیم اکنون قصد دارند بازسازی اینجا را شروع کنند.
به گفته خزانه‌دار که بیشتر از دو سال در بازار کتاب فعالیت می‌کند: این بازار مشاغل مختلفی را تجربه کرده است. مردم خاطره خوشی از این بازار دارند وقتی با مشتریان صحبت می‌کنیم به اسم بازار خاتون از اینجا یاد می‌کنند. همه دوست دارند این گذرگاه به خاطر دنج بودن و صمیمیتی که دارد حفظ شود و به نظرم می‌رسد تنها چیزی که می‌تواند در این شرایط کمک کند حفظ کاربری فرهنگی‌اش است، زیرا به خاطر موقعیت مکانی‌اش و با توجه به مراکز فرهنگی متنوعی که دوروبرش است مثل کانون زبان ایران، جهاد دانشگاهی، سینما و کتاب‌فروشی‌ها و البته تاریخچه‌اش بهتر است کاربری‌اش فرهنگی باقی بماند.
بهره‌برداری قبل از ۱۴۰۰
اما رئیس اداره سرمایه‌گذاری‌های نوین معاونت اقتصادی و مشارکت‌های شهرداری مشهد درباره شرایط فعلی بازار به شهرآرا می‌گوید: بهسازی گذر فرهنگی گلستان که ترجیح می‌دهیم درباره آن از کلمه فرهنگی استفاده کنیم و کتاب را به عنوان عنصر کلیدی در نظر بگیریم، از چند ماه قبل به صورت زیر سطحی از سوی شهرداری مشهد شروع شده و به پایان هم رسیده است. آنچه امروز ملاحظه می‌کنید، عملیات بهسازی روسطحی گذر است که باز هم از سوی شهرداری انجام می‌شود.
مهدی نعمتی خیرآبادی تأکید می‌کند که انجام عملیات عمرانی اصلاحی چه در زیر سطح که شامل ترمیم کانال عبور آب بوده و روی سطح که تخریب ابنیه غیرمقاوم و مقاوم‌سازی ابنیه حفظ و نگهداری می‌شود، نیازمند انجام مطالعات و تهیه اسناد، هماهنگی بین‌بخشی و تأمین اعتبار بوده است و اجرای آن زمان خاص خودش را می‌طلبیده است. او با بیان اینکه تمام این عملیات از سوی بخش‌های مختلف سازمان شهرداری و با هماهنگی کامل در حال انجام است، می‌گوید: زمان پایان کار انتهای سال۱۳۹۹ در نظر گرفته شده است و امیدواریم که قبل از آغاز سال۱۴۰۰ پروژه به بهره‌برداری برسد.