حدود ۱۰ سال از افتتاح مسکن مهر شهرک مهرگان مشهد می‌گذرد در این مدت مسئله آلاینده‌های زیست‌محیطی کارخانه‌های ایزوگام محور کلات و جاده سیمان از سوی رسانه‌های مختلفی انعکاس داده شد و در پی آن پیگیری‌هایی هم انجام شده است.
محمدرضا فیضی | شهرآرانیوز؛ حدود ۱۰ سال از افتتاح مسکن مهر شهرک مهرگان می‌گذرد در این مدت مسئله آلاینده‌های زیست‌محیطی کارخانه‌های ایزوگام محور کلات و جاده سیمان از سوی رسانه‌های مختلفی انعکاس داده شد و در پی آن پیگیری‌هایی هم انجام شده است. هر بار مسئولان با تأیید مشکلات شهروندان وعده پوچی را داده‌اند و وعده‌هایشان کماکان وعده است! منطقه منفصل قرقی و مهرگان آخرین محلات منطقه ما در شمال شهر هستند.
شهروندان این دو محله و روستا‌های هم‌جوار این ناحیه از بوی گند کارخانه‌های ایزوگام رنج می‌برند، طوری که بعضی از آن‌ها به‌واسطه همین مزاحم نامرئی دچار مشکلات تنفسی شده‌اند و روزانه دارو‌های مختلفی را مصرف می‌کنند. در این شماره حوالی ساعت ۲۱ راهی شهرک مهرگان شدیم تا از نزدیک موضوع را بررسی و پای درددل شهروندان بنشینیم.
مردم خواب خوش ندارند!
حدود ساعت ۲۰ زنگ تلفن همراهم به صدا درمی‌آید، پشت خط مجید حسنی، رئیس شورای اجتماعی محله مهرگان، است. او اعلام می‌کند که بوی بد کارخانه‌های ایزوگام از اوایل شب بلند شده و امان مردم را بریده است. مردم اینجا شب‌ها خواب خوش ندارند و از شهرآرامحله درخواست می‌کنند برای تهیه گزارش میدانی به این محله برویم.
راهی شهرک مهرگان می‌شوم. حدود یک ساعت بعد به بولوار شهید کشمیری یا همان محله قرقی می‌رسم در همان بدو ورود اولین چیزی که به استقبالمان می‌آید؛ بوی گند قیر کارخانه‌های ایزوگام است. هر چه به شهرک مهرگان نزدیک‌تر می‌شویم بو غلیظ‌تر و کلافه‌کننده‌تر می‌شود، انگار فاصله یک متری‌مان را قیرکاری یا ایزوگام می‌کنند.
وعده‌هایی که هنوز وعده هستند!
به سراغ مجید حسنی، عضو شورای اجتماعی محله مهرگان، می‌روم و تصمیم می‌گیرم به‌اتفاق وی سری هم به محدوده کارخانه‌های ایزوگام بزنیم. در مسیر راه حسنی توضیحاتی ارائه می‌دهد. او می‌گوید: مردم شهرک مهرگان با مشکل بوی بد کارخانه‌های ایزوگام سال‌هاست دست‌وپنجه نرم می‌کنند. تابه‌حال از طریق شورای اجتماعی محله با نهادهای مختلفی ارتباط برقرار کرده‌ایم تا فکر اساسی برای حل این مشکل بردارند، ولی متأسفانه قول‌ها و وعده‌های پوچشان ما را بیشتر کلافه کرده است.
25 کارخانه ایزوگام بیخ گوش مردم
طبق گفته حسنی در محدوده شهرک مهرگان حدود ۲۵ واحد فعال تولید ایزوگام وجود دارد که در بعضی از این واحد‌ها تولید و انتشار گاز‌های سمی و بخار مشتقات از جمله گاز سمی co منواکسید کربن به محیط دارند. بعد از عبور از فاز دوم شهرک مهرگان وارد محور کلات می‌شویم. چند کیلومتری را جلو می‌رویم تا وارد خیابانی که به نام خیابان آسانسورسازی معروف است، شویم. ابتدای خیابان تاریک است و اثری از کارخانه‌های ایزوگام نیست، مسیر را ادامه می‌دهیم. بعد از چند دقیقه چراغ‌های کارخانه‌ها به چشم می‌خورند و دود سفیدرنگ غلیظی هم دیده می‌شود. حسنی می‌گوید: با بلند شدن این دود مشخص است تعدادی از کارخانه‌های ایزوگام سیستم فیلتراسیون خودشان را خاموش کرده‌اند و با انتشار این گاز سمی با جان مردم بازی می‌کنند!
سود بیشتر به قیمت نارضایتی مردم
علت خاموشی دستگاه‌های فیلتراسیون را جویا می‌شوم. او دراین‌باره توضیح می‌دهد: با کارشناسان حوزه محیط‌زیست که صحبت کردیم بیان کرده‌اند تعمیر و نگهداری سیستم فیلتراسیون هزینه بالایی دارد، از طرفی مصرف برق آن‌هم زیاد است. به همین دلیل مسئولان کارخانه‌های ایزوگام ترجیح می‌دهند مردم ناراضی باشند تا آن‌ها سود بیشتری ببرند!
حسنی یکی از کارخانه‌های ایزوگام را نشانمان می‌دهد که دود زیادی از آن بلند می‌شود، به در کارخانه می‌رویم تا با یکی از مسئولان این کارخانه گپ و گفتی بزنیم. زنگ را می‌زنیم حدود ۱۰ دقیقه زمان می‌برد تا نگهبان خودش را به در کارخانه می‌رساند. از نگهبان می‌خواهیم دقایقی مسئول فنی کارخانه را برای گفتگو هماهنگ کند، اما او بیان می‌کند این اتفاق باید در تایم اداری و با مجوز مدیرعامل انجام شود! و همکاری نمی‌کند.
رئیس شورای اجتماعی محله مهرگان دوربین‌های مداربسته ورودی کارخانه را نشانمان می‌دهد و می‌گوید: این دوربین‌ها برای امنیت نیست، بلکه برای زمانی است که بازرسان دستگاه‌های مختلف می‌خواهند سرزده بازدید کنند. آن ۱۰-۱۵ دقیقه‌ای هم که زمان برد برای آن بود که سیستم فیلتراسیون را روشن کنند و ادعا کنند همیشه روشن است و از جریمه‌های ناچیز فرار کنند.
جریمه‌های ناچیز!
حسنی به جریمه‌های ناچیز اشاره کرد، از او می‌خواهم موضوع را بازتر کند. او می‌گوید: حدود ۲ سال قبل گزارشی در یکی از رسانه‌های معتبر شهر درباره کارخانه‌های ایزوگام خواندم معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی اعلام کرده بود که ۸ کارخانه متخلف را به دادستانی معرفی کرده‌ایم، اما جریمه‌های قضایی خیلی سبک بود و این واحدهای متخلف را با رقم‌های ۵۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ هزار تومان جریمه کرده بودند! این برخورد باعث می‌شود دیگر کارخانه‌ها هم سیستم فیلتراسیون خودشان را خاموش کنند و جریمه ناچیز را بپردازند. با پرداخت این هزینه در واقع برای خود کارخانه‌ها به‌صرفه‌تر است.
برخورد قاطعانه نیست
وی در انتهای صحبت‌هایش از بی‌تفاوتی مسئولان گلایه می‌کند و می‌گوید: همه می‌دانند بوی کارخانه ایزوگام شیمیایی و برای اهالی به‌‌ویژه سالمندان و مادران باردار ضررهای زیادی دارد، اما قاطعانه برخورد نمی‌شود. بارها از دستگاه‌های نظارتی برای حل این مشکل پیگیری کرده‌ایم، آن‌ها به‌جای اینکه بازرسان خود را به‌صورت سرزده به محل اعزام کنند در پاسخ می‌گویند عکس و فیلم برای ما ضبط و ارسال کنید تا بررسی شود!
قدمت کارخانه‌های ایزوگام ۱۰ سال بیشتر از قدمت مهرگان است
در ادامه مسیر با مسئول شیفت یکی از کارخانه‌های ایزوگام تلفنی صحبت می‌کنیم. او بیان می‌کند: بعضی از کارخانه‌ها سیستم فیلتراسیونشان خراب است. از طرفی باد آلاینده‌ها را مستقیم به سمت‌وسوی مسکن مهر شهرک مهرگان می‌برد.
وی که تمایلی ندارد نامش ذکر شود در ادامه صحبت‌هایش بیان می‌کند: بیش از ۲۰ سال است که کارخانه‌های ایزوگام در این محدوده فعالیت دارند و سؤال من از مسئولانی که طرح ساخت مسکن مهر مهرگان را در این منطقه داده‌اند این است که؛ چرا این‌همه ساختمان درست در فاصله کم با کارخانه‌های ایزوگام ساخته‌اید؟ مگر آن موقع تحقیق نکردید؟ آن موقع دود کارخانه‌ها را ندیدید که حالا مردم، دستگاه‌های نظارتی و بازرسی را در مقابل ما قرار می‌دهید؟
سؤالش قابل‌تأمل است؛ اما یاد صحبت‌های آقای صاحبی، دهیار روستای فارمد، می‌افتم که بیان می‌کرد قدمت روستایشان به ۱۵۰۰ سال قبل برمی‌گردد! زمانی که مردم تصور نمی‌کردند روزی ایزوگام و قیری در کار باشد. حالا با توسعه شهر و ... کارخانه‌های ایزوگام راه افتاده است و مزاحمت‌های زیادی برای اهالی این روستا و دیگر روستا‌های هم‌جوار به وجود آورده است.
بوی گند قیر و التهاب ریه
به‌اتفاق نماینده ساکنان محله به شهرک مهرگان برمی‌گردیم و پای درد دل تعدادی از اهالی می‌نشینیم.
علی عابدینی، یکی از شهروندان محله مهرگان، است. او درخواست دارد بوی نامطبوع کارخانه‌های ایزوگام به‌صورت جدی پیگیری شود و در ادامه صحبت‌هایش بیان می‌کند: واقعاً بوی کارخانه‌های ایزوگام آزاردهنده است و صبر و حوصله مردم از این موضوع به سر آمده است؛ باور کنید به‌محض اینکه بوی قیر به مشام من برسد ریه‌هایم ملتهب و نفسم تنگ می‌شود و مدام سرفه می‌کنم.
حس تعلق شهروندان نسبت به محله از بین رفته است
در ادامه خانم صیامی، یکی دیگر از شهروندان فاز دو شهرک مهرگان، رشته کلام را به دست می‌گیرد و می‌گوید: به دلیل همین بوی گند کارخانه‌های ایزوگام بعضی از شهروندان حس تعلقی نسبت به این محله ندارند! ۹ سال است در این محله با همین بوی قیر شب را صبح می‌کنیم. بسیاری از همسایه‌های ما از دست همین بوی قیر خانه‌هایشان را فروخته‌اند و از اینجا رفتند.
محمد علوی، دیگر شهروند فاز دو شهرک مهرگان، در ادامه صحبت‌های خانم صیامی وارد بحث می‌شود و می‌گوید: با این وضع و اوضاعی که درست کرده‌اند، نمی‌شود از این شهرک فرار کرد. مشتری وقتی می‌آید و متوجه بوی قیر و ایزوگام می‌شود، پا پس می‌کشد و می‌رود.
مسئولان بی‌تفاوت نباشند
وی بیان می‌کند: شهرک مهرگان نسبت به بقیه نقاط شهر ارتفاع بالاتری دارد و هوایش تمیزتر است. روزهایی که در مشهد آلودگی هوا در مرز هشدار قرار داشت، ما کاملاً متوجه می‌شدیم که هوای مهرگان تمیز است، اما چه فایده. بوی این کارخانه‌های لعنتی امانمان را بریده است و دردسرهای زیادی برای اهالی به وجود آورده است.
زهرا ده‌سری، دیگر شهروند محله مهرگان، به بی‌تفاوتی مسئولان در قبال مشکلات محله اشاره می‌کند و می‌گوید: همه مسئولان از مشکلات این محله باخبر هستند حتی از خود شهروندان هم بهتر باخبرند، ولی نمی‌دانم چرا تصمیمی برای حل این مشکل ندارند!
وی در ادامه بیان می‌کند: همیشه همین مواقع (ساعت 21 به بعد) بوی گند این کارخانه‌ها بلند می‌شود. هیچ کارش هم نمی‌شود کرد. در گرمای تابستان نه می‌توانیم کولر روشن کنیم، نه پنجره‌هایمان را بازکنیم باید بنشینیم در خانه و گرما بخوریم.
بوی گند پر سوخته!
مزاحم نامرئی دیگری که شهروندان را کلافه کرده است؛ کشتارگاه مرغ است. امیر معصومی، یکی از شهروندان محله، دراین‌باره می‌گوید: شب‌ها بوی قیر و ایزوگام روزها هم بوی کشتارگاه مرغ امان مردم را بریده است. طبق آماری که گرفته‌ایم این کشتارگاه پَرهای طیور را می‌سوزاند تا برای خوراک پرندگان مورداستفاده قرار گیرد! همین عامل باعث می‌شود بوی گندی محله ما و دیگر محلات را بگیرد. مسئولان برای حل این مشکل هم هیچ اقدامی تابه‌حال انجام نداده‌اند.
از ۲۵ کارخانه ۲۰ کارخانه مشکل‌دارند!
طی بررسی‌های انجام شده بنا به اعلام مسئولان محیط‌زیست استان خراسان ۲۵ کارخانه در محدوده شهرک مهرگان فعال هستند، در ۶ ماه نخست امسال ۵۶ نوبت بازدید و پایش شبانه از سوی کارشناسان اداره کل محیط‌زیست از کارخانه‌های ایزوگام انجام‌شده است و از میان این ۲۵ کارخانه ۲۰ واحد دارای مشکلات زیست‌محیطی شناخته‌شده‌اند. دلیل این آلایندگی خاموش کردن شبانه دستگاه‌های فیلتراسیون به دلیل بالابودن مصرف برق این دستگاه‌هاست. در ۳ سال اخیر ۲۵ پرونده قضایی برای واحدهای آلاینده تشکیل و تعداد ۱۰ دستور پلمب صادر شده است.
پلمب در انتظار واحدهای متخلف
فرزاد بهشتی توندری، جانشین معاون دادستان در امور اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و حفظ حقوق عامه دادسرای مرکز استان، ماه گذشته در گفتگو با روزنامه خراسان بیان کرد: در سال‌های اخیر اقداماتی درباره رفع آلایندگی این واحد‌ها انجام شده است، ولی بنا به گزارش‌های رسیده گاه واحدهای مزبور سیستم فیلتراسیون را در نبود نظارت دستگاه‌های متولی خاموش می‌کنند، بنابراین مطالبه جدی دادستانی از محیط‌زیست نظارت و اعمال ماده ۱۱ قانون حفاظت و به سازی محیط‌زیست است و در همین راستا سال گذشته تعداد ۵ واحد از واحدهای متخلف تولید ایزوگام در حوزه آلایندگی محیط‌زیست تا زمان حل مشکلات مربوط به آلایندگی‌شان پلمب شدند.
وی می‌افزاید: به‌محض وصول گزارش از سوی محیط‌زیست دستور اعمال ماده مزبور درباره کلیه واحدهای آلاینده متخلف صادر خواهد شد و ۲۷ دستگاه وظیفه دارند در اجرای قانون هوای پاک در این‌باره سهم خود را ایفا کنند.
مهرگان؛ شهرک ۱۲ هزار خانواری
شهرک مهرگان در شمال شهر مشهد و منطقه ۳ قرارگرفته است. بعد از شهرک مهرگان منطقه شهری تمام و وارد محدوده روستایی همچون فارمد و... می‌شود. مهرگان که قدمتش حدود ۱۰ سال است در قالب طرح مسکن مهر ساخته شده است.
برای ورود به محله یا شهرک مهرگان باید از مسیر جاده سیمان از محلات حاشیه‌ای دروی، سیس‌آباد و روستا‌های دهرود، همت‌آباد، علی‌آباد و حسین‌آباد عبور کنید تا به محله قرقی برسید. حدود یک کیلومتر که از قرقی بگذرید سمت چپ خیابان، تابلو بزرگی علامت به سمت شهرک مهرگان را نشان می‌دهد. حدود یک کیلومتر هم از این مسیر باید طی کنید تا به ورودی شهرک مهرگان برسید.
شهرک مهرگان اکنون جزو محدوده خدماتی شهرداری منطقه ۳ است، البته مهرگان و قرقی را جزو محلات منفصل می‌شناسند. فاصله شهرک مهرگان تا حرم مطهر حدود ۱۶ کیلومتر است. به این صورت که از ابتدای خیابان رسالت شمالی تا بعد از سیس‌آباد جزو محدوده شهری محسوب می‌شود. منطقه شهری که تمام شد باید از روستا‌های دهرود، همت‌آباد و علی‌آباد بگذرید تا دوباره به محدوده خدماتی شهرداری منطقه ۳ وارد
شوید.
قرقی و مهرگان جزو محله‌های منطقه ۳ هستند و می‌توان گفت به همدیگر متصل هستند. از زمان راه‌اندازی شهرک مهرگان درمانگاه، ایستگاه آتش‌نشانی، ایستگاه کلانتری و... ساخته شده است و شهروندان زندگی بهتری را در این شهرک سپری می‌کنند، اما هنوز کمبود‌های زیادی در فاز ۲ مهرگان احساس می‌شود.
وارد مهرگان که می‌شوید اولین چیزی که توجه هر فرد را به خودش جلب می‌کند خانه‌های یک شکل است. این واحدهای مسکونی در بلوک‌های ویلایی دوطبقه شامل همکف و اول ساخته شده‌اند و دارای زمینی به مساحت بین ۱۸۰ تا ۲۵۰ متر مربعی هستند و واحد‌ها از دو طرف به خیابان پنجره دارند و بسیار خوش نقشه و
آفتابگیر هستند.
منازل مسکونی شهرک مهرگان در ۳ فاز طراحی شدند. فاز اول آن با حدود ۱۸۶ واحد مسکونی سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ تکمیل و تحویل شهروندان شد. فاز دوم سال ۱۳۹۵ بخشی تکمیل شده و فروخته شده است. فاز سوم هم با پیشرفت فیزیکی خوبی در دست ساخت است.
شهرک مهرگان در ۱۱ شهریور ۱۳۹۶ باکم و کاستی‌هایی که داشت تحویل شهرداری مشهد شد. اکنون بیش از ۱۲ هزار خانوار در شهرک مهرگان زندگی می‌کنند.