در شرایطی که به دلیل همه گیری کرونا نیاز مردم به آموزش‌های مجازی و از راه دور خیلی بیشتر از قبل شده است، یک استارت آپ مشهدی به نام ویدابیا دست به کار شده است تا هر محتوای آموزشی‌ای را بخواهید به فارسی ترجمه کند و در اختیارتان قرار دهد.
علیرضا وفایی نیا | شهرآرانیوز؛ امروز اگر کمی به زبان انگلیسی مسلط باشید، می‌توانید تقریبا هر مدل ویدئوی آموزشی‌ای را بخواهید در اینترنت پیدا کنید. از درس‌های دانشگاهی و موضوع‌های تخصصی گرفته تا آموزش آشپزی و تعمیر خودرو و کار کردن با نرم افزار‌های مختلف و ... همه از مواردی هستند که با یک جست وجوی ساده در اختیارتان قرار خواهند گرفت. اما همه ما آن قدر‌ها به زبان مسلط نیستیم. اینجاست که با توجه به حجم کم محتوا‌های تولیدشده به زبان فارسی در اینترنت، تنها به بخش کوچکی از محتوا‌های آموزشی موجود در دنیای آنلاین محدود می‌شویم.
در شرایطی که به دلیل همه گیری کرونا نیاز مردم به آموزش‌های مجازی و از راه دور خیلی بیشتر از قبل شده است، یک استارت آپ مشهدی دست به کار شده است هر محتوای آموزشی‌ای را بخواهید به فارسی ترجمه کند و در اختیارتان قرار دهد.
آغاز راه از «بلدشو»
وقتی حرف راه انداختن یک کسب و کار که در قالب نرم افزاری که کار ترجمه را انجام می‌دهد در میان باشد، ناخودآگاه تصور می‌کنیم بنیان گذارش یا باید در حوزه رایانه تحصیل کرده باشد یا زبان. اما مصطفی میرقاسمی، بنیان گذار ویدابیا، کارشناسی خود را در رشته عمران دانشگاه فردوسی گذرانده است. ایده اولیه شکل گیری این کسب و کار هم ریشه در یک نیاز شخصی داشته است: سال ۹۴ که تحصیل در دوره ارشد را شروع کردم، دنبال آموزش کار با نرم افزار MSP بودم، اما هیچ آموزشی به زبان فارسی برای یادگیری آن وجود نداشت. ویدئوی آموزشی به زبان انگلیسی را شروع کردم، اما هم یادگیری آن زمان بر بود هم ممکن بود بعضی قسمت‌ها را متوجه نشوم. همین موضوع باعث شکل گرفتن ایده اولیه کسب و کاری شد به نام «بلدشو». می‌خواستم محتوا‌های آموزشی مختلف را به زبان فارسی ترجمه، صداگذاری و عرضه کنیم. پس از بررسی اولیه، با ۲ نفر از دوستان، استارت آپ بلدشو را آغاز کردیم.
به گفته میرقاسمی، بلدشو پایه شکل گیری استارت آپ ویدابیا بود: سال ۹۶ وارد شتاب دهنده تریگ آپ شدیم و متوجه شدیم مدل کسب و کار بلدشو قابلیت گسترش و رشد بسیاری ندارد. پس از صحبت با مربیان و مشاور‌های مختلف، به این نتیجه رسیدیم که باید بتوانیم فرایند ترجمه و صداگذاری را به صورت آنلاین انجام دهیم. ایده جذابی بود، اما پیاده سازی آن بسیار سخت بود. اوایل سال ۹۸ موفق به ایجاد استودیویی مجازی شدیم که در آن کار ترجمه و دوبله محتوا‌ها به صورت آنلاین از سوی مترجم‌ها و گوینده‌ها انجام می‌شد. همان زمان، جلسه‌ای با مدیران شرکت آپارات داشتیم و ایده کسب و کار خودمان را به آن‌ها ارائه دادیم. به ما پیشنهاد دادند کار خود را گسترش دهیم و بستری ایجاد کنیم که افراد بتوانند ویدئو‌های خود را آنجا قرار دهند تا برایشان ترجمه و دوبله شود. پس از تحقیق در این زمینه، تصمیم به گسترش کسب و کارمان گرفتیم. اینجا بود که در تیرماه ۹۸ ویدابیا متولد شد تا بستری برای ترجمه و صداگذاری ویدئو‌هایی باشد که کاربران سفارش می‌دهند. شروع کار را در تیرماه با ۲ نفر آغاز کردیم و هم اکنون اعضای گروه به ۱۲ نفر افزایش پیدا کرده اند.
از ترجمه خودکار تا صداگذاری
بنیان گذار این کسب و کار مشهدی سرویس‌های آن را در ۳ بخش کلی دسته بندی می‌کند: اولین بخش سرویس ترجمه خودکار است به این صورت که ویدئویی را در سایت ما بارگزاری می‌کنید. بعد از چند دقیقه، به طور خودکار ترجمه می‌شود. دقت ترجمه هم حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است. این سرویس نمونه داخلی ندارد. البته بستر‌های خارجی مثل یوتیوب چنین امکانی را ارایه می‌دهند، اما دقت ما در ترجمه به فارسی خیلی بیشتر از آن هاست. سرویس دیگر ترجمه ویدئو از سوی مترجم است. این خدمت برای آن دسته از افرادی است که می‌خواهند ترجمه ویدئویی که بارگذاری می‌کنند با دقت تمام و تخصصی انجام شود. الان حدود ۱۵۰ مترجم برای این سرویس با ما همکاری می‌کنند. سرویس سوم ما هم به حوزه صداگذاری و دوبله مربوط می‌شود. در این خدمت، علاوه بر صداگذاری و دوبله، ویدئو‌ها به صورت خودکار در سرور‌های ما تدوین هم می‌شود.
رشد ماهانه صدوسی درصدی
میرقاسمی با حدود ۸۰ میلیون تومان سرمایه اولیه، استارت آپ خود را راه اندازی کرد و با اینکه مدت زیادی از راه اندازی آن نمی‌گذرد، تا امروز رشد خوبی تجربه کرده است: به طور متوسط، ماهانه ۱۳۰ درصد رشد داشته ایم که برای یک استارت آپ رقم بسیار جذابی است. الان هزینه کامل نیروی انسانی و دیگر هزینه‌های جاری را از درآمد خود کار تأمین می‌کنیم و خیلی زود، در بازه‌ای شش ماهه به نقطه سربه سر رسیدیم و توانستیم به سوددهی برسیم. جالب اینجاست که برای رسیدن به این میزان از رشد، تبلیغات آن چنانی هم انجام ندادیم. برای نمونه، هزینه تبلیغات ما در دی ماه حدود ۱۰۰ هزار تومان بود. تنها کاری که انجام دادیم، بهبود سئوی سایت در موتور‌های جست وجو بود.
می‌توان گفت همه کاربرانی که مشتری پلتفرم ما هستند به صورت ارگانیک و با جست وجو در اینترنت، ویدابیا را شناخته اند. تلاش برای دور ماندن از حمایت‌های دولتی، از دیگر نکاتی است که این کارآفرین مشهدی به آن اشاره می‌کند: تا امروز تلاش کرده ایم تا حد ممکن به سمت حمایت‌های دولتی نرویم. می‌توان گفت جز پارک علم و فناوری خراسان، کمک زیادی از سازمان‌های دولتی دیگر نگرفته ایم. تلاش کرده ایم بیشتر به سراغ سرمایه‌های بخش خصوصی برویم. البته امیدواریم مراحل دانش بنیان شدن را بگذرانیم تا بتوانیم از تسهیلات و معافیت‌هایی که در این زمینه وجود دارد استفاده کنیم.
کسب وکار منتخب گوگل
با اینکه مدت زیادی از راه اندازی ویدابیا نمی‌گذرد، جز بازار داخل کشور، این کسب و کار توانسته است وجهه‌ای بین المللی هم برای خود پیدا کند: اوایل سال ۹۸ که تصمیم گرفتیم بستر ویدابیا را ایجاد کنیم، از طرف وزارت ارتباطات بورسیه شدیم تا در نمایشگاه WSIS ژنو شرکت کنیم. آنجا با شتاب دهنده BFB که اسپانیایی بود آشنا شدیم. در این مجموعه ثبت نام کردیم و برای شرکت در دوره‌های شتاب دهی آن‌ها پذیرفته شدیم. پس از آن و اوایل سال ۲۰۲۰ در جشنواره‌ای که شرکت گوگل راه اندازی کرده بود شرکت کردیم و موفق شدیم برنده جایزه‌ای صدهزاردلاری بشویم. علاوه بر این، سال ۹۸ در نمایشگاه الکامپ ایران هم از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان نوآورانه‌ترین استارت آپ کشور انتخاب شدیم.
حضور موفق در رویداد‌های بین المللی باعث شد میرقاسمی تصمیم به توسعه کسب و کارش در عرصه جهانی بگیرد: با توجه به استقبالی که از ما شده بود، تصمیم گرفتیم کسب و کار خود را به صورت بین المللی هم توسعه دهیم. الان هم در حال شروع کار خارج از ایران هستیم. اسپانیایی، عربی، ترکی، روسی، فرانسه، ایتالیا و چینی زبان‌هایی هستند که برای کار در حوزه بین الملل در نظر گرفته ایم. برنامه ریزی ما سه ساله است و قطعا پیچیدگی‌های بیشتری در مقایسه با ترجمه به فارسی دارد. اما هم حمایت شتاب دهنده اسپانیایی را داریم، هم صندوق توسعه صادرات روی استارت آپ ما سرمایه گذاری کرده است که برای ارتباط با کشور‌های مختلف به ما کمک می‌کند.
چالش کمبود نیروی متخصص
صحبت از مشکلات که می‌شود، میرقاسمی کمبود نیروی انسانی متخصص را اصلی‌ترین چالشی می‌داند که تا امروز با آن رویه رو بوده اند: مهم‌ترین چالش ما نبود نیروی انسانی متخصص است، به طوری که حدود یک سال است دنبال یک نیروی فنی هستیم. درباره نبود شغل برای دانش آموختگان زیاد صحبت می‌شود، اما در حقیقت، مشکل اصلی نداشتن تخصص است. در کسب و کار ما هم اگر نیرو‌هایی که به آن‌ها نیاز داشتیم زودتر به ما اضافه می‌شدند، تا امروز رشد سریع تری را تجربه می‌کردیم، اما با توجه به ظرفیت نیرو‌هایی که داشتیم، مجبور شدیم آرام‌تر پیش برویم. در بعضی موقعیت‌های شغلی، حتی مجبور شدیم کارآموز بیاوریم و برای آموزش او هزینه کنیم. همین موضوع زمان زیادی از ما گرفت.
مشکل دیگر کسب و کار‌هایی که در شهرستان هستند اینجاست که همان نیروی متخصص اندکی هم که در شهرشان وجود دارد ترجیح می‌دهد برای پیشرفت بیشتر، به تهران برود و آنجا مشغول کار شود. برای نمونه، چند وقت می‌خواستیم با یک نفر در حوزه دیجیتال مارکتینگ همکاری کنیم که ناگهان از تهران پیشنهاد کار گرفت و به آنجا رفت. به ویژه در مشهد، با توجه به تعداد زیاد دانش آموختگان، هنوز مشکل مهارت آموزی داریم و جایی نداریم که نیروی متخصص در زمینه‌های مختلف تربیت کند. البته اقداماتی در حال انجام است، اما هنوز در گام‌های ابتدایی قرار دارد. امیدواریم این اقدام‌ها زودتر به نتیجه برسد، چون نبود نیروی انسانی متخصص مشکل مشترک خیلی از استارت آپ‌های مشهدی است.
پیش به سوی جهانی شدن
با وجود پیشرفت خوبی که این کسب و کار مشهدی در ماه‌های گذشته داشته است، هنوز در ابتدای راه قرار دارد و بنیان گذارش برنامه‌های مختلفی برای توسعه آن در سر دارد: در ۳ جهت برای توسعه برنامه داریم. اولین مورد اضافه کردن زبان‌های مختلف و مترجم‌هایی از کشور‌های دیگر است. الان با مترجم و دوبلور‌های عرب زبان در حال کار هستیم که تا امروز نتایج خوبی هم از این همکاری گرفته ایم. به مرور زبان‌های بعدی هم به ما اضافه خواهند شد. برنامه بعدی ما حرکت به سمت دوبله فیلم‌های سینمایی است. تا الان بیشتر کار ما روی ترجمه ویدئو‌هایی است که کاربران به ما می‌دهند، اما حجم بازار دوبله در حوزه فیلم و سریال بیش از ۱۰ برابر بازار فعلی ماست. می‌خواهیم تا سال آینده این بخش را هم به کسب و کارمان اضافه کنیم.
با توجه به حجم بالای محتوا‌هایی که داریم، در برنامه سوم توسعه خود، با ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز، می‌خواهیم در یکی دو سال آینده به کمک هوش مصنوعی ترجمه و دوبله ویدئو‌ها را انجام دهیم. این کار دقت و سرعت کار را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. در این زمینه، هنوز هوش مصنوعی برای ترجمه به زبان فارسی وجود ندارد. امیدواریم بتوانیم این کار بزرگ را به زودی اجرایی کنیم.
شنا در اقیانوس آبی
یکی از موارد مهمی که می‌تواند به موفقیت یک استارت آپ کمک کند بکر بودن ایده کسب و کار است. این مسئله یکی از توصیه‌های میرقاسمی به افرادی است که قصد دارند به اکوسیستم استارت آپی وارد شوند: در شرایط فعلی، به طور معمول، استارت آپ‌هایی که در تهران شکل می‌گیرند از ایده‌های کسب و کار‌های موفق جهانی الگو می‌گیرند و در مرحله بعد، شهر‌های دیگر هم به دنبال تکرار ایده‌های کسب و کار‌هایی هستند که در تهران ایجاد شده اند. خیلی‌ها حتی تلاش نمی‌کنند ارزش افزوده‌ای در مقایسه با کسب و کاری که از آن الگو گرفته اند در ایده خود ایجاد کنند. به همین دلیل، یا ایده آن‌ها به کسب و کار تبدیل نمی‌شود یا هم بعد از چند وقت شکست می‌خورند. پس در گام اول، افرادی که قصد دارند استارت آپی را راه بیندازند، باید روی ارزش افزوده‌ای که ایده شان قرار است به مخاطب بدهد بیشتر فکر کنند.
به گفته این کارآفرین مشهدی، حضور در حوزه‌هایی که بازار دست نخورده تری دارند یکی دیگر از مسائلی است که می‌تواند به موفقیت یک استارت آپ کمک کند: در فضای استارت آپی مفهومی به نام اقیانوس قرمز و آبی وجود دارد. به زبان ساده، اقیانوس آبی شامل ایده‌هایی است که هنوز بکر هستند و افراد زیادی در آن حوزه وارد نشده اند. در مقابل، اقیانوس قرمز حوزه‌هایی را شامل می‌شود که قبل از شما افراد زیادی به آن وارد شده اند و رقابت زیادی برای موفقیت وجود دارد. ایده‌ای که من برای استارت آپ خود انتخاب کردم به طور کامل در اقیانوس آبی قرار گرفته بود و اکنون شاهد مزایای فراوان آن هستم. زمانی که وارد حوزه‌ای با رقبای قدرتمند می‌شوید، به دست آوردن سهم مناسبی از بازار نیازمند حجم زیادی از تبلیغ است، اما با مبلغی ناچیز برای تبلیغ، توانستیم حجم خوبی از کاربران را به سمت استفاده از سرویس خود جلب کنیم. در کنار این موضوع، سودآوری کسب و کار‌هایی که در اقیانوس آبی هستند خیلی بیشتر از نمونه‌های دیگر است و احتمال موفقیت بیشتری در درازمدت دارند.