اگر تاب تحمل ریزش بورس را نداشتید، بی‌گمان بعد از ریزش احتمالی در ارز‌های دیجیتال، کمر راست نخواهید کرد. زیرا ریسک این بازار به‌مراتب بیشتر از بورس است و دامنه نوسان مشخصی ندارد.
باباپور | شهرآرانیوز؛ از اولین‌باری که اسم بیت‌کوین و ارز‌های دیجیتال را شنیدم، حدود ۴ سال می‌گذرد. آن زمان هیچ اطلاعات دقیقی از بیت‌کوین و دیگر رمزارزها نبود. ذهنیتی که از بیت‌کوین آن زمان یا همان ملکه بیت‌ها داشتیم، یک فضای ابری خیالی بود که ارزش داشت و خریدوفروش می‌شد، مثل طلا و دلاری که ملموس و دیده‌شدنی نباشد. همین هیچی‌بودن یا هیچی‌نبودنش بود که عده زیادی، چون بنده نگارنده را از خودش راند. سمت این بازار نرفتم، چون در تصورمان معنی نداشت یک هیچی ارزش بگیرد و روزبه‌روز به ارزشش اضافه شود، یا بهتر بگویم، می‌ترسیدم روزی این هیچی واقعا هیچ شود و دستمان به جایی بند نباشد.
از آن زمان ۴ سال می‌گذرد و ارزش هر بیت‌کوین از هزار دلار به ۴۹ هزار دلار رسیده است (البته سقف ۵۷ هزار دلار را هم زده!) یعنی اگر آن زمان بیت‌کوین خریده بودید، سرمایه‌تان حدود ۵۰ برابر شده بود. باید بگویم خیر، سرمایه‌تان ۴۰۰ برابر می‌شد. زیرا قیمت دلار هم در این مدت ۸ برابر شده است! همین یک جمله برای قانع‌کردن هر سرمایه‌گذاری کافی است تا پول و سرمایه‌اش را از بازار‌های مالی دیگر جمع کند و بردارد ببرد بازار ارز‌های دیجیتال. با این حال، قبل از هر تصمیم احتمالی، بهتر است با بازار ارز‌های دیجیتال و بیت‌کوین بیشتر آشنا شوید.
ارز دیجیتال، پول دنیای فناوری
اکنون بیش از ۱۶۰۰ نوع ارز دیجیتال داریم که هرکدام با نام، ساختار، کاربرد و سازوکار متفاوتی ایجاد شده‌اند و اولین و محبوب‌ترین آن‌ها بیت‌کوین است. ارز‌های دیجیتال درواقع شکل جدید پول در دنیای جدید هستند. اگر تا زمانی سکه‌های طلا و نقره به‌عنوان پول رایج کاربرد داشتند و بعد از آن‌ها اسکناس، در دنیای جدید پول به شکل داده درآمده و وارد بستری به نام بلاک‌چین شده است؛ پایگاه داده آنلاینی که میزان دارایی افراد را روی شبکه ثبت می‌کند تا هرکس بتواند با داشتن اینترنت، به این اطلاعات دسترسی داشته باشد؛ بنابراین مدیریت پول به دست افراد خاصی نیست و همه می‌توانند روی میزان دارایی و سیستم گردش پول نظارت داشته باشند. بیت‌کوین هم یک‌سال بعد از بحران مالی در آمریکا پایه‌ریزی شد تا اقدامات هیچ دولتی روی ارزش پول تأثیرگذار نباشد.
چطور خریدوفروش کنیم؟
ارز‌های دیجیتال هم قابل خریدوفروش در صرافی‌ها هستند و هم در بعضی انواع آن، قابل استخراج. به‌عنوان مثال استخراج بیت‌کوین به شکل حل مجموعه‌ای معادلات ریاضی پیچیده است و بیت‌کوین به‌عنوان پاداش به حل‌کننده این معادلات تعلق می‌گیرد. البته استخراج بیت‌کوین یا همان حل معادلات، به دستگاه استخراج یا ماینر نیاز دارد که برق زیادی مصرف می‌کند و شاید شما هم این استدلال را شنیده باشید که مقدار بیت‌کوین دریافتی در ازای استخراج بیت‌کوین با این دستگاه‌ها، به هزینه برق مصرفی نمی‌ارزد، اما متأسفانه این استدلال درست نیست! عده زیادی عطای ماینینگ را به لقایش بخشیده‌اند و با خرید ارز‌های دیجیتال از صرافی‌ها، وارد این بازار شده‌اند. صرافی‌ها واسطه‌هایی هستند که کار خریدوفروش را انجام می‌دهند و در قبال انجام این معاملات، کارمزد می‌گیرند.
ارز‌های دیجیتال خریده‌شده، از هر نوعی که باشند، در یک کیف پول یا والت که متعلق به صاحب حساب هستند، ذخیره می‌شوند و برای انتقال یا انجام تراکنش، کافی است به‌جای شماره کارت، آدرس کیف پول یکدیگر را داشته باشیم. کیف پول ارز‌های دیجیتال به چند شکل کاغذی، سخت‌افزاری، دسک‌تاپ، تحت‌وب و موبایلی وجود دارد و هرکدام ضریب اطمینان متفاوتی دارد. به‌عنوان مثال، کیف پول سخت‌افزاری مطمئن‌ترین کیف پول است و بیشترین میزان امنیت را دارد، اما برای داشتن آن باید بیشتر هزینه کنید و در سرمایه‌گذاری‌های رقم بالا، ارزش خرید و استفاده دارد.
اولین شرط؛ ریسک‌پذیری!
شاید از ریزش بازار بورس در ۶ ماه گذشته خبر دارید، یا اصلا بابت همین ریزش به سرتان زده است که سرمایه‌تان را وارد بازار ارز‌های دیجیتال کنید. باید خدمتتان عرض کنم اگر تاب تحمل ریزش بورس را نداشتید، بی‌گمان بعد از ریزش احتمالی در ارز‌های دیجیتال، کمر راست نخواهید کرد. زیرا ریسک این بازار به‌مراتب بیشتر از بورس است و دامنه نوسان مشخصی ندارد. به‌عبارتی ممکن است یک روز مثبت ۲۳ درصد سود کنید و روز بعد منفی ۳۰ درصد ضرر را تجربه کنید. هیچ قانون یا مرجع قانونی هم وجود ندارد که با اعتصاب مقابل آن، بتوان این دامنه نوسان را تغییر داد.
بله، ارز‌های دیجیتال هیچ قانون‌گذار و قانون وضع‌شده‌ای ندارند که بتوان با استفاده از آن‌ها از کسی شکایت کرد. درواقع هیچ کشوری نمی‌تواند قانونی برای آن وضع کند. زیرا همه اطلاعاتش روی بستر اینترنت و در دسترس همه قرار دارد و هیچ راهی برای بستن این دسترسی نیست.
احتمال ازدست‌رفتن سرمایه هست؟
بله، هست؛ در ۲ صورت! یکی هک کیف پولتان یا فراموش‌کردن رمز ورود به آن و دوم هک صرافی که معاملاتتان را با استفاده از آن انجام می‌دهید، یا تعطیلی آن به هر دلیلی. برای مورد اول کاری از دست هیچ‌کس ساخته نیست. برای همین حتما رمز مطمئنی برای کیف پولتان انتخاب کنید و رمز یا پرایوت کی (Private Key) آن را در اختیار هرکسی قرار ندهید. یادتان باشد اگر کیف پولتان را از دست بدهید، دستتان به جایی بند نیست و نمی‌توانید از اشخاص یا صرافی‌ها شکایت کنید. چون همان‌طور که پیش از این گفتم، هیچ قانونی برای معاملات ارز‌های دیجیتال وجود ندارد.
زمان مناسب برای خرید
شاید عبارت «تحلیل تکنیکال» را درباره بازار بورس شنیده باشید و حتما یک نفر هم حضور داشته است که پشت‌بندش بگوید: «تحلیل تکنیکال تو بازار بورس ایران جواب نمی‌ده!». ابتدا عرض کنم که نه‌تن‌ها تحلیل تکنیکال به درد بازار بورس ایران می‌خورد، بلکه به درد بازار‌های دیگر هم می‌خورد؛ از بازار طلا و سکه و دلار و مسکن گرفته تا بازار ارز‌های دیجیتال یا حتی قیمت گوشت و مرغ؛ بنابراین اگر تحلیل تکنیکال بلد باشید یا کسانی را دنبال کنید که تحلیل تکنیکال انجام می‌دهند، تا حدودی می‌توانید زمان مناسب برای ورود یا خروج از بازار ارز‌های دیجیتال را تشخیص دهید، منتها از آنجا که افراد زیاد به این حوزه مسلط نیستند، بیشترشان حرف‌های متناقضی درباره آینده ارز‌های دیجیتال یا هر بازار دیگری می‌گویند؛ هرچند تحلیل تکنیکال هم پاسخی قطعی برای چنین سؤالی ندارد و فقط سناریو‌های پیش روی روند قیمت را بررسی می‌کند.
از طرف دیگر، بازار‌های مالی، به‌خصوص ارز‌های دیجیتال، گاهی با انتشار یک خبر یا صحبت‌های یک شخصیت هم دستخوش تغییرات قرار می‌گیرند. مثلا وقتی ایلان ماسک، مدیرعامل خودروسازی تسلا، در قسمت بیوی صفحه توئیتر خود نوشت #Bitcoin ارزش آن در یک روز ۲۰ درصد بالا رفت و بقیه ارز‌های دیجیتال را هم بالا کشید. ایلان ماسک همین کار را برای ارز دیجیتال دیگری به نام دوج‌کوین انجام داد و پس از آن دوج‌کوین که تا حدودی شوخی‌شوخی به‌وجود آمده بود، در یک هفته ۳۷۰ درصد رشد کرد.
مهم‌ترین نکته در سرمایه‌گذاری
هیچ‌کس نمی‌تواند درباره آینده یک بازار نظر قطعی بدهد. سرمایه‌گذاری فقط به میزان دارایی بستگی ندارد، بلکه به میزان ریسک‌پذیری و زمانی که برای کنار گذاشت پول در نظر گرفته‌اید هم وابسته است. اگر به مثال اول مطلب برگردیم، بی‌شک یاد پول‌های بیکاره‌ای می‌افتیم که ممکن بود در این ۴ سال، ۴۰۰ برابر شود! یک‌میلیون تومانی که حالا ۴۰۰ میلیون تومان شده، واقعا جذاب است، اما باید تحمل حالت عکس را هم داشته باشید و حتما برای سرمایه‌تان حد ضرر و حد سود تعیین کنید.
به عبارتی باید مشخص کنید که تا رسیدن به چه میزان ضرری، در بازار می‌مانید یا رسیدن به چه میزان سودی برایتان کافی است. حد و حدودی که جلو طمع را می‌گیرد و کمی از ریسک سرمایه‌گذاری کم می‌کند. از خواندن مقالات آموزشی و تحلیل‌های مربوط به این بازار هم غافل نشوید و صد البته آموزش‌ها و تحلیل‌های یک مرجع معتبر.