توزیع روغن خوراکی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشهد بیشتر شده، اما همچنان جای این فرآورده در قفسه‌ها خالی است.
ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ با افزایش مشکلات و کمبود‌ها در بازار روغن از پاییز سال گذشته تاکنون، هربار پیکان تقصیر‌ها به سویی نشانه می‌رود که البته هیچ کدام هم بیراه نبوده است. نیاز ۷۰ تا ۸۰ درصدی کشور به واردات دانه‌های روغنی و نبود برنامه ریزی درست و بلندمدت برای خودکفا شدن در این حوزه، تحریم، احتکار، ورود دلال‌ها به بازار، سوءمدیریت مسئولان و مشکلات متعدد در سیستم توزیع، هرکدام گوشه‌ای از عوامل مطرح شده درباره علت بی سروسامان بودن بازار روغن است. در این مدت، مسئولان نیز دست از وعده‌های امیدوارکننده برنداشتند و گاهی از نبود مشکل در بازار روغن و تامین این کالا به میزان موردنیاز خبر دادند، با این حال هنوز بازار روغن روی آرامش را به خود ندیده است.
چربی بازار روغن در یک ماه اخیر
در این گزارش قصد داریم فقط یکی از ابعاد و مشکلات در زمینه توزیع روغن را مطرح و بررسی کنیم. براساس تازه‌ترین سخنان رئیس اداره بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، میزان روغن توزیع شده طی یک ماه گذشته در مشهد، بیش از نیاز این شهر در روز‌های عادی بوده است. همچنین آن طور که حمیدرضا رجوعی به شهرآرا می‌گوید، اکنون به هر فروشگاه زنجیره‌ای که بروید، امکان ندارد روغن با قیمت مصوب نداشته باشد و باتوجه به افزایش روند عرضه، برای مصرف کننده‌ها کمبودی وجود ندارد؛ بنابراین روغن با قیمت مصوب در شبکه تنظیم بازار دردسترس مردم است.
از این رو سری به ۱۰ فروشگاه زنجیره‌ای شهر زدیم تا از روند توزیع روغن در آن‌ها مطلع شویم. اما دست کم در زمان سرکشی ما به جز ۳ فروشگاه در سایر آن‌ها روغن توزیع نمی‌شد.
فروش موجودی ۳ هفته در ۳ ساعت
سرپرست یکی از این فروشگاه‌ها در خیابان مجد به شهرآرا می‌گوید: حدود سه روز قبل برای ما بار روغن رسید که در کمتر از سه ساعت تمام شد. از ماه گذشته، وضعیت توزیع روغن بهتر شده است، اما سرعت فروش کالا بسیار افزایش یافته است. شاید در گذشته فروش همین بار حداقل سه هفته طول می‌کشید.
وارد یکی دیگر از فروشگاه‌ها در بولوارقرنی می‌شویم تا سر حرف را با یکی از کارکنان آن باز کنیم. سری از اتاقک بالایی بیرون می‌آید و می‌گوید: خبرنگارید؟ جواب مثبت ما سر درددل مسئول فروشگاه را باز می‌کند. او می‌گوید: حدود یک ماهی می‌شود که توزیع روغن بیشتر شده است و شاید ورودی وخروجی روغن در فروشگاه ما نسبت به شرایط عادی پنج برابر شده باشد، اما چه فایده که به دست همه نمی‌رسد؟ هنوز بار را تخلیه نکردیم، جلوی در صف بسته می‌شود. برخی با زن و فرزندان خود در صف می‌ایستند تا سهمیه بیشتری بگیرند. چهره بعضی هم که دیگر برایمان آشناست، اما نمی‌شود هربار با آن‌ها درگیر شویم.
یک چشم به هم زدن تا خالی شدن قفسه‌ها
فروشنده یکی دیگر از فروشگاه‌ها در مطهری جنوبی می‌گوید: وسط هفته گذشته برای ما بار روغن آمد. نسبت به چندماه گذشته توزیع بیشتر شده است، اما خواب کالا کم است و در یک چشم بر هم زدن تمام می‌شود. کافی است یک نفر مطلع شود که در فروشگاه روغن هست، آن وقت در کمتر از نیم ساعت جلوی در صف می‌کشند. باور کنید هر دفعه که بار روغن می‌رسد، کارکنان عزا می‌گیرند؛ چون علاوه بر شلوغی و صف‌های طولانی باید حواسشان به توزیع و فروش اجناس دیگر هم باشد و گاهی بحث و درگیری بین مشتریان، کار را سخت‌تر هم می‌کند.
مسئولان فروشگاه‌های دیگر نیز حرف‌های مشابهی می‌زنند؛ از دیدن برخی چهره‌های تکراری که هربار در صف توزیع می‌ایستند و درگیری با آن‌ها تا آمدن یک ون پر از زن وبچه برای ایستادن در صف روغن و... هرکدام گوشه‌ای از ماجرا‌های این صف‌های طولانی است.
توزیع روغن در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خیابان کریمی را از پرسش سراسیمه مردی می‌فهمیم که محل توزیع این کالا را جست وجو می‌کند. روغن‌های مایع آفتابگردان مخصوص پخت وپز با وزن ۱۳۵۰ گرم و قیمت مصوب ۱۶ هزارو ۸۰۰ تومان در انتهای فروشگاه روی هم چیده شده اند و یک مرد جوان درحال توزیع آن هاست. سبد‌های خرید مردمی که در صف خروج هستند، هرچه ندارد، حداقل دو بطری روغن دارد و در دست بعضی بچه‌ها نیز به جای تنقلات، روغن دیده می‌شود. مسئول این فروشگاه نیز می‌گوید: روزدرمیان روغن توزیع می‌کنیم. دوربین‌ها را بررسی می‌کنیم، اگر احساس کنیم عده‌ای به قصد دلالی در صف ایستاده اند، با آن‌ها برخورد می‌کنیم.
دیوار؛ مقصد روغن‌های فروشگاهی
خریدوفروش روغن به سایت‌هایی مانند دیوار نیز رسیده است. کافی است سری به این سایت بزنید تا با تعداد متعددی از این تبلیغات روبه رو شوید. مختلف بودن اندازه، برند و تعداد محدود گفته شده در برخی از این تبلیغات را می‌توان نتیجه همین خرید‌های صفی فروشگاهی دانست. با یکی از شماره‌هایی که خود را فروشنده روغن ۵ کیلویی با صاحب قیمت ۱۳۰ هزار تومان (قیمت مصوب این کالا ۶۰ هزار تومان است) معرفی کرده است، تماس می‌گیریم و از او تقاضای ۱۰ حلب روغن می‌کنیم. مرد فروشنده به ما می‌گوید: فقط ۳ حلب روغن دارم. من کارمند هستم و سهمیه ما از تعاونی محل کارمان هرماه یک روغن است؛ برای همین فقط همین تعداد را دارم.
با دو شماره دیگر هم تماس می‌گیریم. آن‌ها چند عدد روغن در اندازه‌ها و با برند‌های مختلف دارند و می‌خواهند همه کالاهایشان را یک جا بفروشند.
البته دربین این تبلیغات، هستند کسانی که احتمالا خود سرمنشأ توزیع خارج از شبکه اند، اما آن‌ها نیز حاضر به فروش حجم زیاد روغن نیستند و شاید درنهایت به فروش پنج حلب یا یک شل روغن مایع رضایت دهند.
مشخص است که خرید بیش از نیاز یا همان احتکار خانگی، یکی از علت‌های جزئی نابسامانی بازار روغن است.
عده انگشت شماری از شهروندان دست به احتکار می‌زنند و ازمیان آن‌ها تعداد کمتری اقدام به فروش کالای مازاد نیاز خود در بازار آزاد می‌کنند، با این حال بسیاری از کارشناسان علت ایجاد این آسیب را بی اعتمادی مردم به وضعیت بازار در آینده و همچنین تلاش برای کسب درآمد‌های جزئی از این طریق می‌دانند. ازسوی دیگر اگر در واقعیت روغن توزیع شده در بازار به میزان مورد نیاز بوده است، به اعتقاد عده ای، سیستم خرده فروشی و مویرگی مغازه محور توزیع و فروش کالا در مقابل سیستم متکی بر فروشگاه‌های زنجیره ای، شاید بتواند موجب نتیجه بهتری در سرعت بخشی به سامان دهی بازار باشد.