مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ کافی است به مردان گوشی‌به‌گوش و تبلت‌به‌دست سالن‌های والیبال نگاه کنید. آن‌ها که مدام با نیمکت و کادر فنی در ارتباط‌اند، بیش از همه در گوش مربیان اعداد و آماری را می‌خوانند که مسیر بازی را تغییر می‌دهد. هیجان دست‌مریزاد یک بازگشت رؤیایی از ۸ پوئن عقب‌افتاده ۲۴ بر ۱۶ متعلق به کسی است که شاید کمتر بیننده تلویزیونی یا تماشاچی حاضر در سالن او را بشناسد یا ببیند، اما درواقع ستون اصلی این موفقیت است. شاید بتوان گفت آنالیزور‌ها در والیبال، امروز بیش از هر رشته دیگری نقشی تعیین‌کننده دارند.
هنر آنالیز اعداد و آمار این است که در سخت‌ترین شرایط بازی به کمک سرمربی می‌آید تا تیم بتواند نتیجه ازدست‌رفته را برگرداند و فاتح میدان باشد. نوید مشجری، آنالیزور جوان مشهدی، ۱۰ سال است که به‌عنوان آنالیزور اول تیم‌ملی والیبال بزرگ‌سالان ایران کار می‌کند و حالا تنها نماینده شهر در تیم‌ملی است و بعید است تا زمان اعزام سروقامتان به المپیک توکیو، مشهد نماینده دیگری در اردوی تیم‌ملی داشته باشد. همین بهانه‌ای شد تا با او از آنالیز در والیبال و راز‌های کامیابی والیبال ایران در یک دهه گذشته سخن بگوییم.
تعبیر خوبی است. من در سطح نوجوانان و جوانان مشهد والیبال بازی می‌کردم، اما یک‌جایی باتوجه‌به اینکه رشته تحصیلی‌اش کامپیوتر بود، این ایده به ذهنم رسید که نرم‌افزاری برای آنالیز در والیبال طراحی کنم؛
بله. همان موقع متوجه شدم نرم‌افزاری ایتالیایی دراین‌زمینه وجود دارد. آن را تهیه کردم و از آن به بعد بود که کار آنالیز والیبال را آغاز کردم.
سال ۸۶ بود که کارم را در تیم بانک صادرات مشهد که آن‌موقع به سرمربیگری جبار قوچان‌نژاد در لیگ برتر بود، شروع کردم. خداراشکر جبار و دستیارانش از من استقبال کردند و به من دل‌گرمی دادند. بعد از آن بود که در کلاس‌های آنالیزوری فدراسیون شرکت کردم و نفر اول کلاس شدم.
نه، سال ۹۰ بود که با ورود خولیو ولاسکو به ایران، فدراسیون از من و مهران‌پور، یکی‌دیگر از نفرات برتر آن کلاس، دعوت کرد تا در تیم‌ملی کارمان را شروع کنیم. مدتی آنالیزور دوم بودم. اما بعد از پایان قرارداد پائولو جی‌آردینری، آنالیزور ایتالیایی، ولاسکو به من گفت می‌خواهم به تو اعتماد کنم و من را آنالیزور اول تیم‌ملی کرد. از آن به بعد تا امروز در تیم‌ملی آنالیزور هستم.
همین‌طور است. ولاسکو، کوآچ، لوزانو، کولاکوویچ و حالا هم آلکنو.
من از هرکدام از این عزیزان یک چیزی یاد گرفتم. معتقدم همه آن‌ها فلسفه کاری خودشان را در والیبال داشتند و چهره‌های کارنامه‌دار والیبال جهان بودند. اما چون به‌هرحال نفرات اول همیشه شاخص‌ترند، شاید بتوانم بگویم ولاسکو تأثیرگذاری بیشتری روی والیبال ایران داشت.
بله. من معمولا ۶ ماه اول سال در خدمت تیم‌ملی هستم و ۶ ماه دوم سال در زمان برگزاری لیگ در اختیار باشگاه‌ها هستم.
در سال‌های ۸۸ تا ۹۰ در خدمت باشگاه‌های بانک صادرات و ابومسلم مشهد بودم. بعد به گیتی‌پسند رفتم. برههای در پیکان و ۵ سال هم با شهرداری ارومیه در لیگ برتر بودم. سال ۹۷ به‌عنوان آنالیزور به تیم العربی قطر رفتم و در بازگشت هم ۲ سالی در خدمت باشگاه سایپا بودم.
ماهیت رشته والیبال به‌شکلی است که با اعداد و آمار سروکار دارد و آنالیز به سرمربی کمک می‌کند تا خیلی راحت‌تر تصمیم بگیرد. از طرفی امروزه آنالیز به رکن اصلی والیبال مدرن تبدیل شده است و در امر تجزیه و تحلیل خیلی کمک‌کننده است.
فرایند تحلیل آنالیز از قبل بازی شروع می‌شود و تا بعد از بازی هم ادامه دارد. ما ابتدا پیش از بازی تحلیل و آنالیزی از وضعیت تیم حریف و بازیکنان خودمان در اختیار سرمربی قرار می‌دهیم. در حین بازی هم اگر تغییراتی در حریف و حتی در نحوه عملکردی بازیکنان خودی به‌وجود بیاید، با سرمربی در میان می‌گذاریم. اما این پایان کار نیست و بعد از بازی هم لازم است تیم خودمان را بیشتر آنالیز کنیم.
همین‌طور است؛ حالا چند سال قبل‌تر. از زمان حضور «پارک» در ایران، بحث آنالیز وارد کشورمان شد و جوان‌های بااستعداد زیادی به این کار گراییدند.
تقریبا. فصل قبل فقط یکی‌دو تیم آنالیزور نداشتند، آن‌هم به این دلیل که برخی باشگاه‌ها مشکلات مالی دارند و ترجیح می‌دهند این کار را خود مربی با شیوه‌های دستی انجام بدهد.
ما باید هر سال نرم‌افزارمان را به‌روزرسانی کنیم و تمدید لایسنس آن‌هم حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ یورو هزینه دارد.
با آمدن آلکنو حالا تغییرات بزرگی در تیم‌ملی به‌وجود آمده است. به‌هرحال، ایشان هم سبک کاری خودشان را دارند و با کارنامه فوق‌العاده‌ای به ایران آمدند. ما مسابقات ایتالیا را در پیش داریم که ۱۵ بازی به‌صورت متمرکز و قرنطینه در این کشور انجام می‌دهیم و همه کشور‌ها به این مسابقات به چشم تدارکات برای المپیک نگاه می‌کنند. آرمان فدراسیون ما امسال این است که تیم‌ملی در المپیک به روی سکو برود.
حقیقت آن است که مشهد استعداد‌های خوبی در والیبال دارد؛ رشید یوسفی، امین علوی و... در یکی‌دو سال گذشته در اردو‌های مختلف بودند، اما واقعیت آن است که وقتی از مشهد تیمی در لیگ برتر وجود ندارد، این استعداد‌ها دیده نمی‌شوند. امیدوارم شرایطی فراهم شود که مشهد بازهم تیمی در لیگ برتر داشته باشد تا این بچه‌ها دیده شوند.