چه شاغل هستید چه بیکار، بهترین زمان برای فکرکردن و یادگیری یک کار جدید همین روزهاست، چون خانه نشینی و قرنطینه زمان زیادی برای همه ما فراهم آورده است.
معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ رؤیای رفتن به دانشگاه برای ما دهه شصتی‌ها و هفتادی‌ها مساوی بود با پیداکردن شغلی راحت و بی دردسر. منظورم شغل‌های کارمندی صفت است.
برای همین، بیش از ۹۰ درصدمان جز درس و دانشگاه به دنبال یادگیری هیچ هنری نرفتیم، تصمیمی که اشتباه بودنش در دهه‌های سوم و چهارم زندگی مان، خودش را با بیکاری و ناتوانی نشان داد.
در این بین، ما زن‌ها بیش از مرد‌ها ضرر کردیم، چون فرصت‌های شغلی هم چنان در جامعه برایمان نابرابر بود. این موضوع سبب شد عده بسیاری از خانم‌ها سعی کنند با زنده کردن هنرهای پیشینیان مانند قالی بافی و چرم دوزی و یادگیری مهارت‌های جدید نظیر شمع سازی و ساخت زیورآلات، فرصت اشتغال برای خود و منبعی برای کمک به درآمد خانواده شان ایجاد کنند، به ویژه به این دلیل که سیاست‌های حاکمیتی هم بنا را برحمایت از مشاغل خانگی گذاشته بود.
این رویه در سال‌های اخیر با اقبال بیشتری هم روبه رو شد، زیرا مشکلات اقتصادی بیش از هرزمان دیگری خودش را نشان داد و سبب شد بسیاری از مشاغل با تعطیلی و تعدیل نیرو روبه رو شوند. این فرصت حتی برای شاغلان بخش‌های اداری هم توانست تا اندازه‌ای درآمدزایی کند. برای همین، امروز قصد داریم خیلی جدی درباره این موضوع با هم صحبت کنیم تا اگر شما هم به این اتفاق مهم در زندگی تان فکر کرده اید، راحت‌تر بتوانید تصمیم نهایی را بگیرید.
از کجا کارمان را شروع کنیم؟
چه شاغل هستید چه بیکار، بهترین زمان برای فکرکردن و یادگیری یک کار جدید همین روزهاست، چون خانه نشینی و قرنطینه زمان زیادی برای همه ما فراهم آورده است.
گذشته از آن، این اتفاق سبب شده است بسیاری از فرصت‌های آموزشی به فضای مجازی منتقل شوند و شما راحت‌تر به این اطلاعات دسترسی داشته باشید. اسکاج بافی، دوخت محصولات چرمی، پرورش قارچ، بسته بندی موادغذایی، ساخت عروسک و اسباب بازی، دوخت و دوز، ساخت زیورآلات، تولید دمنوش و عرقیات، پرورش گل و گیاه، تهیه غذای خانگی، شیرینی پزی، گل سازی و خشک کردن میوه‌ها و سبزیجات، بخش کوچکی از حرفه‌هایی هستند که می‌توانید به آن‌ها فکر کنید. به این هنر‌ها باید مشاغلی را نیز که نیاز‌های روزجامعه آن‌ها را ایجاب می‌کند اضافه کرد مانند دوخت ماسک، ساخت شیلد و تولید مواد ضدعفونی کننده.
پیشنهاد ما به شما کار یا هنری است که به آن علاقه دارید، چون با این کار می‌توانید هم نیاز‌های مالی و هم روحی تان را هم زمان تأمین کنید. در غیر این صورت باید به شرایط و توانایی هایتان توجه کنید. معمولا وقتی از کار یا حرفهای جدید صحبت می‌شود، بی اختیار همه ما به سرمایه مالی فکر می‌کنیم درحالی که خلاقیت و پشتکار بیشتر از هرچیز دیگری در این زمینه می‌تواند به ما در رسیدن به هدفمان کمک کند.
گذشته از این، کم نیستند کار‌هایی که به سرمایه‌های بسیار اندکی نیاز دارند، شغل‌هایی که بیشتر ما حتی به چشم کار هم به آن‌ها نگاه نمی‌کنیم: کار‌هایی مانند پخت غذا و انواع شیرینی و دسر و حتی تزیین آن، پرورش گیاهان زینتی، مربیگری رشته‌های هنری و کلی کار دیگر که این روز‌ها به دلیل تغییر ذائقه و سلیقه مردم بازار آن‌ها داغ داغ است.
بسیاری از مشاغلی که از آن‌ها نام بردیم در حوزه مشاغل خانگی قرار می‌گیرند که به دلیل خطرپذیری پایین، مصرف انرژی کم، خلاقیت زیاد و نیاز به سرمایه گذاری کمتر، در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته نقش مهمی در اشتغال و درآمدزایی مردم دارند. بگذریم از اینکه در کشور خودمان هم دولت توجه ویژه‌ای به این مشاغل دارد و سعی می‌کند با خدماتی نظیر برگزاری دوره‌های آموزشی ارزان قیمت و ایجاد مراکزی برای عرضه و فروش این محصولات، از صاحبان آن‌ها تا حد ممکن حمایت کند.
به این مشاغل، حرفه‌هایی را هم که بستر آن‌ها فضای مجازی است باید افزود به ویژه به این دلیل که یک سالی می‌شود شرایط کرونایی همه را ناخواسته به سمت استفاده بیشتر از این فضا کشانده است، مانند برگزاری انواع کلاس‌های آنلاین، بازاریابی اینترنتی و طراحی نرم افزار و اپلیکیشن.
نگذارید حقوق بگیری رؤیاهایتان را از شما بگیرد
کمتر هنری را می‌توان نام برد که سحر دستی بر آتش آن نداشته باشد. از آن دست کدبانو‌هایی است که دوست دارد هر هنری را خودش تجربه و نیازمندی‌های زندگی اش را تأمین کند، از سفره آرایی و شمع سازی گرفته تا ساخت زیورآلات و دوخت و دوز. ویژگی شاخصی که بیشتر دوستانش او را با آن می‌شناسند پشتکار و به روز بودنش است. بازار هر کاری که خراب شود، او کار دیگری را شروع می‌کند.
می‌گوید: از کودکی عاشق کار‌های هنری بودم. دیپلم تجربی گرفتم، چون فکر می‌کردم حتما باید پزشک شوم. پس از ۲ سال در کنکور هنر شرکت کردم و در رشته تکنولوژی فرش پذیرفته شدم. بافت تابلوفرش‌هایی که بخشی از فرایند تحصیلی ام بود و فروش آن‌ها نخستین جرقه ورود جدی ام به بازار هنر را زد. کار را با شرکت در کلاس‌های سفره آرایی عقد شروع کردم و هرروز اطلاعاتم را افزایش دادم. دوخت و دوز، گل سازی، ربان دوزی، سرمه دوزی، شمع سازی و .... به سراغ هر رشته‌ای که می‌رفتم حتما آن را تا مرحله کسب درآمد پیش می‌بردم. هیچ وقت به اطلاعاتی که درون کلاس‌های آموزشی می‌دادند بسنده نمی‌کردم، چون این مسیری بود که دیگران رفته بودند و من برای موفق شدن باید دست کم یک قدم جلوتر از آن‌ها حرکت می‌کردم. به نظرم این همان دلیلی بود که سبب می‌شد خیلی زودتر از دیگران کارم را ارتقا بدهم و به مرحله درآمدزایی برسانم.
جدیت در کار و به روز بودن ۲ نکته‌ای است که بیشتر کارآفرینان از آن غافل هستند. برای همین، خیلی زود موانع موجود در مسیر آن‌ها را خسته و زمین گیر می‌کند. این روز‌ها برخلاف گذشته، یادگیری یک هنر چندان سخت نیست. هم چنین تبدیل کردنش به یک شغل و منبع درآمد. کافی است که اصول پایه کار را بدانید.
اگر کارتان خوب باشد، همین کیفیت، خودش، بهترین تبلیغ برای شماست. فضای مجازی هم که کار را بسیار راحت کرده است، به ویژه در شرایط کنونی که اقبال عمومی به فضای مجازی بسیار زیاد است و خیلی از نیاز‌ها از طریق همین بستر تأمین می‌شود. ما خانم‌ها در مقایسه با آقایان در انجام مشاغل خانگی از انگیزه، انرژی، خلاقیت و پشتکار بیشتری برخورداریم و راحت‌تر می‌توانیم بین دوستان و آشنایان بازاریابی کنیم. برای همین، زودتر هم موفق می‌شویم. به نظرم کافی است فقط خودمان را باور داشته باشیم. نکته پایانی اینکه من ۱۰ سال سابقه شغل کارمندی دارم، سال‌هایی که حقوق بگیری سبب شد رؤیاهایم بمیرند و گرفتار روزمرگی‌های زندگی شوم. این را گفتم برای اینکه در این سال‌ها زنان بسیاری را دیده ام که وقتی صحبت از شغل می‌شود، فقط به کار‌های پشت میزنشینی و حقوق بگیری فکر می‌کنند. این در حالی است که برخلاف مشاغل خشک اداری، مشاغل خانگی و هنر‌ها و صنایع دستی با روحیه لطیف زنانه سازگاری بیشتری دارند.
خداوند کسی را بدون روزی نمی‌گذارد
زینب سرپرستی یک خانواده چهارنفره را برعهده دارد. همسرش را که از دست داد، تا چند ماهی با پس اندازه و کمک‌های اطرافیان زندگی خودش و بچه هایش را راه برد، اما زندگی به این روال برایش امکان پذیر نبود. برای همین، به فکر پیداکردن کاری درخور خودش افتاد، کاری که سال‌های قبل از ازدواج هم تجربه آن را داشت. او چندسالی کارمند یک شرکت خصوصی بود، اما دیگر نه او دختر پرشر و شور آن روز‌ها بود، نه بازار آن بازار قبل.
می‌گوید: از پیداکردن کار که خسته شدم، به پیشنهاد یکی از دوستانم که در کار تولید گل و گیاه‌های زینتی بود، پخت غذا و کیک و شیرینی و دسر را شروع کردم، کاری که در همه این سال‌های متأهل بودن با عشق انجام داده بودم. شروع کار سخت بود: رفتن به بازار تهیه مواد اولیه، گرفتن سفارش و پیداکردن مشتری‌های دائمی و پخت و بسته بندی و ارسال غذا. انتظارش را نداشتم.
در همان شروع کار ضرر زیادی کردم. این موضوع سبب شد احساس کنم من برای این کار خلق نشده ام؛ اما خیلی زود، با شنیدن صحبت‌های دوستم و تعدادی دیگر از زنان شاغل درهمین زمینه‌ها متوجه شدم همه این مسیر را رفته اند، انگیزه‌ای که سبب شد خیلی زود دوباره به خودم و کارم تسلط پیدا کنم.
به کمک یکی از دوستانم یک کانال تلگرامی و صفحه اینستاگرامی ایجاد کردم. ابتدا با الگوبرداری از افرادی که وضعیت کاری مشابه با خودم داشتن، توانستم بازاریابی کنم، ولی این کافی نبود و باید برای عقب نماندن از بازار، کمی خلاقیت به خرج می‌دادم و سبک و سیاق خودم را برای ادامه کار دنبال می‌کردم.
به کانال‌های زیادی سر زدم و با افراد زیادی هم صحبت کردم. حتی سراغ مشاغل غیرمرتبط رفتم تا شیوه کار آن‌ها را هم ببینم. با همه این پستی و بلندی‌ها بالأخره توانستم پس از یک سال برند خودم را برای کارم بزنم و شرایط کارم را با کمک خدمات گسترده فضای مجازی نظیر پیک‌های موتوری‌های آنلاین گسترش دهم. گذشته از این، تولیدات دیگری نظیر سوسیس و کالباس و ادویه‌های ترکیبی را هم که محصولات غذایی سرد محسوب می‌شدند و نیازی به توزیع سریع نداشتند، به تولیداتم اضافه کردم.
کارآفرینی مسیر سختی است، اما شدنی. نکته‌ای که می‌خواهم همه خانم‌های سرپرست خانوار یا جویای کار بدانند این است که اگر تصور می‌کنند بازار این نوع مشاغل به اندازه کافی اشباع شده است و جا برای آن‌ها دیگر نیست، سخت در اشتباه اند. خداوند روزی هیچ کس را فراموش نمی‌کند. فقط باید قدری به تلاش و همتشان اضافه کنند و قدری هم به روز باشند.
آب مسیر خودش را پیدا می‌کند
سمیه را یکی از دوستانش به ما معرفی می‌کند: کارآفرینی خلاق که رؤیا‌های بزرگی در سر دارد. شرایط کرونایی، اقتصاد بحران زده کشور و بی ثباتی قیمت‌ها خیلی از پیش بینی هایش برای توسعه کار را با مانع روبه رو کرده است، اما هم چنان به دنبال مسیری است تا بتواند راه خودش را در این شرایط سخت بیابد.
می‌گوید: خلق طعم‌های جدید را دوست دارم و از اینکه آنچه را تولید می‌کنم دیگران با اطمینان مصرف می‌کنند لذت می‌برم. برای همین سعی می‌کنم. صفر تا صد کارم را با دقت و نظارت تمام پیش ببرم. شرایط کرونایی و قرنطینه سبب شد تا چند ماه پیش به صورت جدی به فکر توسعه کاری بیفتم که بلد بودم و کمابیش آن را تفننی دنبال می‌کردم: خشک کردن انواع میوه، سبزی و صیفی جات و درست کردن دمنوش‌های میوه ای.
برای همین، به صورت قسطی یک دستگاه خشک کن خریدم و کار را شروع کردم، اما افزایش قیمت میوه‌ها بازار را به هم ریخت. بدتر این بود که این افزایش قیمت ثباتی هم نداشت و ندارد.
خوبی این کار این است که اگر بازار و ذائقه مشتریانتان را بشناسید، می‌توانید با کمی خلاقیت، مسیر‌های بهتری باز کنید. برای نمونه، می‌توانید جز فراورده‌های متنوعی که می‌توان با میوه خرما تولید کرد، با هسته آن هم قهوه درست کنید. کافی است هسته آن را بخیسانید و پس از خشک کردن، تفت بدهید و آسیاب کنید.
با این کار هم تنوع محصولاتتان را بالا می‌برید و هم در بازار اقتصادی‌تر عمل می‌کنید تا سودتان افزایش یابد. جز کیفیت خوب محصول که راز ماندگاری یک کارآفرین در بازار است، بسته بندی و تبلیغات هم اهمیت دارد. یعنی هم باید بتوانید بازار هدفتان را بیابید هم افراد را برای خرید محصولتان ترغیب کنید.
برای توسعه بیشتر کارم و داشتن یک برند معتبر سعی کردم مجوز‌های لازم برای این منظور را از نهاد‌های مربوط بگیرم، ولی با وجود حرفهای زیادی که درباره حمایت از مشاغل خانگی مطرح می‌شود، با من مانند یک تولیدکننده صنعتی برخورد شد و نتوانستم کار را بیش از فضای کوچک خانه ام گسترش دهم. با وجود همه این نامهربانی ها، از شرایط کاری ام ناراضی نیستم و سعی می‌کنم با همین امکاناتی که دارم کارم را توسعه دهم، چون مطمئنم آب بالأخره راه خودش را پیدا می‌کند.
چگونه مهارت‌های جدید یاد بگیریم؟
مطمئن باشید تصمیم درستی برای کاری که می‌کنید گرفته اید. حالا وقت آن است که آن را عملی کنید. برای این منظور، باید برنامه ریزی داشته باشید و در کنار فعالیت‌های معمولی‌ای که دارید، فرصتی را هم به کسب این مهارت‌های جدید اختصاص بدهید. سعی نکنید همه چیز را فشرده و ظرف چند روز یاد بگیرید، چون با این کار خیلی زود خسته می‌شوید. راه‌های زیادی برای یادگیری مهارت جدیدی که به دنبال آن هستید وجود دارد. برای نمونه:
شرکت در دوره‌های آموزشی‌ای که در سطح شهر برگزار می‌شود نخستین راه برای کسب این مهارت هاست. این دوره‌ها معمولا هزینه زیادی هم ندارند مانند مراکز فنی وحرفه‌ای که به شما گواهی نامه و خدمات حمایتی هم برای آموزش هایتان ارائه می‌کنند. خوشبختانه این روز‌ها بخش زیادی از این کلاس ها، به ویژه آن‌هایی که تئوری هستند، به صورت آنلاین برگزار می‌شوند.
استفاده از فضای مجازی هم راه دیگری برای کسب این مهارت هاست. شما به راحتی می‌توانید آخرین اطلاعات و تجربه‌ها در این زمینه را با صرف کمترین هزینه و وقت از طریق شبکه‌های اجتماعی به دست آورید: از مقاله‌های علمی گرفته تا ویدئو‌های آموزشی صفر و صدی که صاحبان این مشاغل آن‌ها را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. یادتان باشد حتی اگر مهارتی را به طور کامل یاد گرفته اید، باز هم همیشه به به روزشدن نیاز دارید.
استفاده از تجربه افرادی که در این راه قدم گذاشته اند، بهترین روش عملی برای یادگیری مهارت‌های جدید است. پس بگردید و این افراد را در اطراف خودتان یا شبکه‌های اجتماعی‌ای که عضو آن‌ها هستید بیابید. با این کار، خیلی راحت میان بر‌ها را یاد می‌گیرید و از اشتباه‌هایی که آن‌ها در این مسیر مرتکب شده اند فرار می‌کنید.
با آنکه عصر فضای مجازی و آنلاین است، هنوز هم بهترین اطلاعات را می‌توانید در کتاب‌ها و نشریات تخصصی پیدا کنید.
بازار را بشناسید و درست بازاریابی کنید
همان طور که قبلا هم گفتیم، داشتن پشتکار و همت در انجام هر کاری بیش از داشتن استعداد و سرمایه، ما را در رسیدن به هدفمان کمک می‌کند. پس آهسته و پیوسته به راهتان ادامه دهید. یادتان باشد دوام آوردن در بازار یا همان بازاریابی، بیش از کسب مهارت زمان و انرژی می‌خواهد و راز موفقیت شما هم در همین است. بخشی از آنچه را به دنبال آن هستید باید در فروشگاه‌ها و بازار‌های خرد، بخشی را در کانال‌ها و گروه‌های مجازی و بخشی را هم بین دوستان و آشنایان جست وجو کنید.
تولید را باید از کم شروع کنید تا بازار هدفتان را بیابید. به این ترتیب، می‌توانید نیاز‌ها و سلیقه مشتریانتان را بهتر بشناسید و براساس آن برنامه ریزی و تولید کنید. گاهی لازم است مسیرتان را قدری هم تغییر بدهید. برای نمونه، اگر در کار تولید میوه و سبزیجات خشک هستید و بازار دمنوش‌های میوه‌ای گرم‌تر است، به جای تولید میوه خشک، دمنوش میوه تهیه کنید یا اگر اهل دوخت ودوز هستید، به جای تولید کالا‌های معمول و روزمره‌ای که دارید، در دوره‌ای که نیاز به ماسک زیاد است، این کالا را تولید کنید. هوشمند بودن در بازار همان رازی است که کارآفرینان بزرگ را همیشه در صدر تولیدکنندگان بازار نگه می‌دارد. در ادامه، صحبت تعدادی از این کارآفرینان موفق شهرمان را باهم می‌خوانیم.