ریحانه حشمتی
ماجرای انتخاب مدرسه که به میان می‌آید پیش از ملاک‌های دیگر به دولتی یا غیردولتی بودن آن فکر می‌کنیم. دیدگاه‌های زیادی هم درباره حسن و اشکال هرکدام وجود دارد و همین می‌شود که عده‌ای از پدر و مادر‌ها از همان ابتدای تحصیل، فرزند خود را در مدرسه غیردولتی ثبت‌نام می‌کنند و عده‌ای حتی وقتی نام یک مدرسه غیردولتی مشهور و موفق را می‌شنوند هم حاضر به فرستادن فرزند خود به آنجا نیستند. هرکدام از مدارس بر مبنای کارکردشان مزیت‌ها و معایبی دارند که باید همه را سنجید و انتخاب کرد. کارشناس مسئول مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی اداره کل آموزش و پرورش استان هم معتقد است دیدن نیمه خالی لیوان کار درستی نیست و باید تمام جوانب را برای استقرار و فعالیت مدارس غیردولتی در نظر گرفت. گفت‌و‌گوی ما را با «حسن امیری» درباره اهمیت این مدارس در کنار مدارس دولتی و آموزش و پرورش بخوانید.
سال‌های پس از جنگ و راه‌اندازی غیرانتفاعی‌ها
براساس قانون اساسی، دولت موظف به ارائه آموزش و پرورش رایگان از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه شده است، اما جنگ تحمیلی و افزایش ناگهانی تعداد دانش‌آموزان در دهه اول انقلاب اسلامی که مدارس را به دو، سه و چهار‌شیفته تبدیل کرد، دولت در ارائه خدمات رایگان ناتوان شده و بدین ترتیب مدارس غیرانتفاعی تأسیس شدند. با تصویب قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی در جلسه علنی ۵/۳/۶۷ مجلس شورای اسلامی، این مدارس فعالیت خود را آغاز کردند. امیری در ادامه این توضیحات اضافه می‌کند: هدفی که این مدارس در ابتدا داشتند کمک به سیستم آموزش و پرورش بود و نگاه این بود که به عنوان بازو در کنار نظام آموزشی وظیفه تربیت دانش‌آموزان را بر عهده بگیرند تا بتوانیم در این حوزه متوازن‌سازی را در همه مناطق کشور برقرار کنیم.
وی می‌افزاید: بااجرای این برنامه هم تصدی‌گری دولتی را کاهش داده‌ایم و هم با ایجاد رقابت، کیفیت آموزش را بالا برده‌ایم. استفاده از نوآوری‌های خلاقانه، همچنین به کارگیری نیرو‌های تحصیل‌کرده و ظرفیت‌های بیرون از مجموعه آموزش و پرورش از دیگر مزایای مدارس غیردولتی هستند.
وی با اشاره به اینکه به تدریج جمعیت مدارس دولتی کاسته شد و کلاس‌ها کوچک‌تر شدند، بیان می‌کند: اگر همه این عوامل مثبت را کنار هم بگذاریم، مدارس غیردولتی به نفع سیستم آموزش و پرورش بوده‌اند و هستند.
۱۳۴۶ مدرسه غیردولتی با ۱۳۴ هزار دانش‌آموز
کارشناس مسئول مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی اداره کل آموزش و پرورش استان در خصوص تعداد مدارس غیردولتی می‌گوید: هم‌اکنون تعداد مدارس غیردولتی در کل استان از مقطع پیش‌دبستانی تا هنرستان و دبیرستان دوره دوم ۱۳۴۶ مدرسه است. علاوه بر این‌ها مراکز غیردولتی علمی و آزاد زبان هم داریم. اکنون به طور تقریبی ۱۳۴ هزار دانش‌آموز ما در این مدارس تحصیل می‌کنند.
وی یادآور می‌شود: درصورتی‌که این تعداد مدرسه غیردولتی حذف شود آموزش و پرورش باید ۳۸۴۳ کلاس اضافه بسازد. به عبارت دیگر نیاز به ۶۴۱ مدرسه شش‌کلاسه داریم که هزینه هنگفتی را به دولت تحمیل خواهد کرد. از سوی دیگر وجود این مدارس باعث شده است سرانه هر دانش‌آموز عادلانه تقسیم شود تا دانش‌آموزان مناطق محروم هم بتوانند از امکانات آموزش دولتی استفاده کنند.
نظارت همه‌جانبه بر مدارس غیردولتی
این مقام مسئول با اشاره به اینکه با همه مزیت‌ها باید نظارتمان را بر این مدارس بیشتر کنیم، می‌گوید: یکی از وظایف ما نظارت براین مدارس است، اما انجمن اولیا و مربیان و پدر و مادر‌ها نیز باید نظارت ویژه‌ای داشته باشند و خود را در مسائل مدرسه شریک کنند. این یعنی همه افراد در قبال آموزش و پرورش دانش‌آموزان احساس مسئولیت کنند.
امیری بااشاره به یکی از انتقادات مهم والدین به مدارس غیردولتی می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین اعتراضات و دغدغه پدر و مادر‌ها شهریه‌هاست. اما یک قانون کلی برای تعیین شهریه‌ها وجود دارد. اول اینکه مدارس غیردولتی یک بخش شهریه مصوب دارند که شامل ۱۳ ملاک است که برای هر مدرسه جداگانه بررسی می‌شود. اطلاعاتی مانند عرصه و اعیان، تعداد دانش‌آموز، فضای آموزشی، وضعیت پرورشی، اطلاعات حقوق، بیمه، تعداد پرسنل و... برای هر مدرسه و در هر نقطه از استان بررسی و اعلام نظر می‌شود. مبلغ شهریه ابتدا در ناحیه، سپس استان و بعد در مرحله وزارتخانه تصویب می‌شود.
تخلفات از توبیخ تا لغو امتیاز
وی درباره تخلفات رایج در مدارس غیردولتی اظهار می‌کند: نسبت به تعداد مدارس زیرمجموعه آموزش و پرورش میزان تخلفات بسیار معدود است و بیشتر محدود به مواردی همچون استفاده از دبیران مرد در دبیرستان‌های دخترانه یا تخلف از دستورالعمل‌ها بوده که تذکر داده شده است. همچنین در سال تحصیلی گذشته یک مورد لغو امتیاز داشتیم و ۲ مورد هم در دست بررسی است. نتایج بررسی‌ها باید به تأیید شورای نظارت وزارتخانه برسد. به همین دلیل تا قطعی شدن رأی امکان اعلام وجود ندارد.
۶ تا ۲۹ درصد افزایش شهریه در سال جدید
وی ادامه می‌دهد: امسال بین ۶ تا ۲۹ درصد افزایش شهریه داشتیم که با احتساب تورم در کشور اعمال شده است. اکنون شهریه همه مدارس غیردولتی استان بین حداقل یک میلیون تا ۷ میلیون و ۶۰۰ هزارتومان تعیین شده است که از پیش دبستانی تا دبیرستان و هنرستان را شامل می‌شود. اضافه شهریه مربوط به ایاب و ذهاب، لباس فرم و دیگر امکانات مدارس است. کارشناس مسئول مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی اداره کل آموزش و پرورش استان تأکید می‌کند: آنچه پرداختش الزامی است همان شهریه است و گرفتن خدمات دیگر همچون لباس فرم الزامی نیست.
نواحی آموزش و پرورش مسئول رسیدگی به شکایات
رسیدگی به شکایت‌ها و بازرسی از مدارس غیردولتی هیچ تفاوتی با مدارس دولتی ندارد. درصورتی‌که شکایتی از مدارس شده باشد، پیگیری می‌کنیم. این را امیری در توضیح روش پیگیری اعتراضات می‌گوید و ادامه می‌دهد: پدر‌ها و مادر‌ها می‌توانند شکایت خود را به نواحی اعلام کنند و در همان‌جا بررسی می‌شود و موارد خاص و حاد به اداره کل ارجاع داده و بررسی خواهد شد. اکنون ۲ گروه وظیفه نظارت بر مدارس غیردولتی را برعهده دارند. سطح اول تیم نظارتی نواحی است که به شکل مداوم به مدارس سرکشی می‌کنند. درعین حال هرناحیه می‌تواند به مدارس نواحی دیگر و حتی شهرستان‌های دیگر هم سرکشی کند.
وی اظهار می‌کند: همچنین یک تیم شانزده‌نفره هم برای بازدید در مشهد داریم که از حوزه ستادی این کار را انجام می‌دهند و به تمام نقاط ضعف و قوت مدارس رسیدگی، آیین‌نامه‌ها را یادآوری و تخلفات را بررسی می‌کند.
وی اضافه می‌کند: خراسان رضوی ویژگی مثبتی داشته و آن این است که ضعف و چالش‌ها و همچنین فضا‌های خالی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی را که از وزارتخانه ارسال شده است بررسی و شکاف‌ها را پیدا کرده است. موارد اشکال را به وزارتخانه ارسال کردیم که به مرور به سمت اصلاح پیش بروند.