ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ نزولات آسمانی در حدود سه سال اخیر آن قدر بوده است که کارشناسان گمان کنند ایران سال‌های خشک سالی را پشت سر گذاشته است و بعد از این قرار است روز‌های پربارانی را به خود ببیند، اما هنوز چند هفته‌ای از بهار ۱۴۰۰ نگذشته بود که اظهارنظر‌های سال‌های اخیر آن‌ها باتوجه به کاهش بارش‌ها در زمستان سال قبل و بهار امسال، رنگ باخت و جایش را به این جمله داد: «خشک سالی سال ۱۴۰۰ در نیم قرن اخیر بی سابقه خواهد بود.» البته از بهار هم پیدا بود که سالی خشک را در پیش خواهیم داشت؛ چون دیگر نه از باران‌های سیل آسای چند سال اخیر خبری بود و نه حتی از باران‌های معمول بهاری.
حالا کاهش حدودا ۵۶درصدی محصولات زراعی و همچنین خسارت ۲۰ تا ۱۰۰ درصدی باغ‌های میوه از پیامد‌های اولیه خشک سالی برای محصولات کشاورزی در خراسان رضوی است. درست خواندید؛ میزان تولید محصولات کشاورزی به کمتر از نصف رسیده است. از کاهش بارندگی‌ها و گرمی زودهنگام هوا بگیرید تا قطعی‌های اخیر برق و به دنبال آن بهم ریختگی زمان آبیاری، همه موجب شده است که ۱۴۰۰، سال سختی برای کشاورزان باشد.
افزایش قیمت کلزا، گندم و جو باعث شد که استقبال کشاورزان از کاشت این محصولات در استان افزایش یابد. آن طور که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی می‌گوید، در سال جاری مجموع سطح زیر کشت گندم و جو آبی و دیم و کلزا ۴۴۰ هزار هکتار است. غلام حسین ساربان به پیش بینی هواشناسی در ابتدای سال آبی جاری یعنی آغاز پاییز ۱۳۹۹ اشاره می‌کند که قرار بود پاییزی گرم داشته باشیم و کاهش بارندگی‌های این فصل در زمستان جبران شود و می‌گوید:، اما این پیش بینی‌ها درست از آب درنیامد و هوای پاییز سرد شد، تاجایی که دما در ۱۷ مهر به منفی ۵ درجه رسید و بعد از آن هم کاهش بارندگی در این فصل به زمستان و بهار سرایت کرد و جبران نشد.
«سالی که نکوست، از بهارش پیداست.» اگر نگاهی به بارش‌های فروردین سال جاری بیندازیم، به حقیقت این ضرب المثل پی خواهیم برد. او دراین باره اظهار می‌کند: در اولین ماه سال ۱۴۰۰ میزان بارندگی با ۹۵ درصد کاهش به ۵/۶ میلی متر رسید. به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی، مجموع بارندگی‌های استان در سال آبی جاری تاکنون نسبت به سال گذشته ۶۲ درصد و نسبت به دوره بلندمدت ۴۲ درصد کاهش داشته که در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بوده است.
میانگین اعدادی که ساربان درباره کاهش تولید محصولات کشاورزی اعلام می‌کند، نشان از کاهش ۵۶درصدی محصولات زراعی دارد.
او می‌گوید: امسال درمجموع شاهد کاهش ۵۵ درصدی در میزان تولید گندم، کاهش ۵۲ درصدی در تولید جو و کاهش ۶۰ درصدی در تولید کلزا هستیم. بر این اساس، پیش بینی ما برای تولید گندم ۶۵۰ هزار تن بود که به ۳۱۱ هزار تن رسید. در مورد جو نیز پیش بینی ما از ۴۶۵ هزار تن به ۲۲۰ هزار تن و در کلزا از ۱۲ هزار تن به زیر ۶ هزار تن کاهش پیدا کرده است.
طبیعی است که با وجود کاهش این محصولات، شاهد کمبود کاه و افزایش قیمت نهاده‌های دامی باشیم. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی دراین باره اظهار می‌کند: باتوجه به کاهش شدید تولید گندم و جو، قیمت کاه و نهاده‌های دامی افزایش شدیدی یافته است که این موضوع، موجب آسیب به بخش دام پروری به ویژه دام سبک شده و تهیه نهاده را برای دام پروران مشکل کرده است.
اگر نگاهی به قیمت میوه‌های بهاری و تابستانی در بازار بیندازید، حتما اثرات خشک سالی و نوسانات دمایی را در نرخ این محصولات مشاهده خواهید کرد. بگذارید حدود قیمتی چند میوه پرطرفدار را برای درک بهتر موضوع بیان کنیم. مثلا قیمت یک کیلو هلو حدود ۳۰هزار تومان، یک کیلو هندوانه تا ۵هزار تومان، یک کیلو زردآلو بین ۲۵ تا ۵۲هزار تومان و یک کیلو گیلاس ۲۰هزار تومان است.
ساربان با اشاره به نوسانات دمایی دو ماه آخر سال و بارش برف در اسفند می‌گوید: حدود ۴۶ هزار هکتار از باغات استان ازجمله محصولات هسته دار و به ویژه بادام، زردآلو، هلو، شلیل، گیلاس، آلبالو و گردو در استان آسیب دیدند.
به گفته او خسارت واردشده به باغ‌ها بین ۲۰ تا ۱۰۰درصد بود و باعث شد تولید برخی محصولات مانند زردآلو به طورکلی در استان متوقف شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی در ادامه، پیش بینی می‌کند که با وجود نوسانات دمایی و خشک سالی پیش آمده به احتمال زیاد امسال شاهد کاهش ۳۰درصدی تولید محصول زعفران استان باشیم.
ساربان با بیان اینکه هرسال در اسفند و فروردین به دلیل بارندگی مناسب، موتور پمپ چاه‌های کشاورزی خاموش بوده است، اظهار می‌کند: امسال به دلیل شرایط سختی که پیش آمد، مجبور شدیم موتورپمپ چا ه‌ها را زودتر از زمان همیشگی روشن کنیم که این موضوع بی شک موجب کاهش سطح آب در چاه‌های کشاورزی خواهد شد. از سوی دیگر به دلیل قطعی برق، مدار آبیاری (دوره زمانی آبدهی) زمین‌ها و باغات کشاورزی رو به افزایش است که موجب افزایش تنش و آسیب به گیاه می‌شود.
او از افزایش سقف بیمه برای کشاورزان خسارت دیده در سال جاری خبر می‌دهد و می‌گوید: ما از زمانی که متوجه کاهش بارندگی‌ها شدیم، سقف بیمه را افزایش دادیم. این میزان در سال‌های گذشته برای محصولات زراعی حدود ۲۷ درصد و برای باغات حدود ۱۰ درصد بود. خوشبختانه اکنون گندم حدود ۶۲ درصد، جو ۴۸ درصد و کلزا حدود ۶۰ درصد تحت پوشش بیمه قرار دارند. همچنین امیدواریم با تلاش‌های صورت گرفته به زودی بخشی از خسارت خشک سالی به حساب کشاورزانی که بیمه هستند، واریز شود.