ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ شاید اگر روزنامه کاغذی به دستتان نرسیده باشد، در مقابل رایانه شخصی خود درحال خواندن این گزارش باشید، همان طور که اکنون ما برای نوشتن این گزارش درحال استفاده از یک کامپیوتر نسبتا قدیمی هستیم. خب طبیعتا با شیوع کرونا و افزایش دورکاری، آموزش‌های مجازی و... رایانه این روز‌ها به یکی از ابزار‌های جدایی ناپذیر از زندگی و کار افراد تبدیل شده است. آن طور که فعالان این بازار می‌گویند، افزایش این نیاز باعث افزایش تقاضا برای آن شده است، اما ازسوی دیگر افزایش قیمت، این تقاضا‌ها را به سمت بازار رایانه دست دوم کشانده و آن را تا ۵۰ درصد افزایش داده است.
بخش زیادی از رایانه‌ها به ویژه لپ تاپ‌های دست دوم، از بازار کشور‌های دیگر به ایران وارد می‌شوند؛ البته ورود اجناس دست دوم به کشور ممنوع است و بر همین اساس، این کالا‌ها قاچاق محسوب می‌شوند و خریدوفروش آن‌ها ممنوع است و این نوع خریدوفروش بیشتر در فضای مجازی صورت می‌گیرد، با این حال گرانی کامپیوتر و تفاوت قیمت چندبرابری بین مدل نو و دست دوم این کالا، بازار استوک فروشی را داغ کرده است.
ازآنجاکه این روز‌ها لپ‌تاپ طرفدار بیشتری از انواع دیگر رایانه دارد، در اینجا به قیمت چند نمونه از آن در بازار دست‌دوم اشاره می‌کنیم. مدل‌ها آن‌قدر متنوع است که مجبوریم فقط به چند مدل پرطرفدار اشاره کنیم.
لپ‌تاپ دست‌دوم وارداتی اچ‌پی مدل پرو بوک ۹ میلیون‌و ۱۰۰ هزار تومان، لنوو مدل ال ۴۵۰ به قیمت ۸ میلیون‌و ۴۰۰، توشیبا مدل زد ۴۰ به قیمت ۸ میلیون‌و ۴۰۰ هزار تومان و دل مدل‌ای ۵۵۲۰ به قیمت ۶ میلیون‌و ۵۰۰ هزار تومان عرضه می‌شودو بیشتر این کالا‌ها به‌دلیل به‌روز شدن فناوری و به بازار آمدن مدل‌های جدید، دیگر به‌صورت نو در بازار وجود ندارند، اما به‌گفته فعالان، قیمت محصولات مشابه و نو آن‌ها چندین برابر است. مثلا قیمت یک نمونه محصول مشابه لنوو اکنون ۱۹ میلیون‌و ۵۰۰ هزار تومان است.
«در یک سال گذشته تقاضا برای خرید رایانه‌های استوک در مشهد، ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافته است.» این برشی از صحبت‌های یک فعال بازار رایانه در گفتگو با شهرآراست. علی عقیلی با بیان اینکه گرانی لپ تاپ‌های نو سبب شده است بسیاری از افراد به خرید جنس استوک روی بیاورند، می‌گوید: در یک سال اخیر شیوع کرونا موجب شده است تقاضا برای رایانه و به ویژه لپ تاپ ازسوی دانشجویان و کارمندانی که دورکار هستند، افزایش بیابد. همچنین افرادی که مایل هستند لپ تاپ برند داشته باشند، جزو خریداران بازار دست دوم‌ها هستند.
به گفته وی، برخی لپ تاپ‌های استوک مربوط به مصرف کنندگان داخلی است، اما برخی دیگر از امارات وارد مشهد می‌شوند و بیشتر در فضای مجازی به فروش می‌رسند. وی با بیان اینکه مهم‌ترین عامل برای افزایش گرایش به خرید رایانه استوک، اختلاف قیمت بین استوک و نوست، می‌گوید: تفاوت قیمت استوک و نو در کمترین حالت، از چندبرابر شروع می‌شود و گاهی اوقات به ده هابرابر می‌رسد.
محمد ناطقی، یکی دیگر از فعالان این بازار، می‌گوید: برخی لپ تاپ‌های وارداتی به علت خشدار بودن جزئی، خراب بودن کارتن، نصب نشدن نرم افزار و... در کشور مبدأ به فروشگاه یا کارخانه تولیدکننده برگشت داده می‌شوند و با کمی تغییر با قیمت کمتر برای آن دسته از مشتریانی که توانایی مالی خرید کالای نو را ندارند، روانه بازار می‌شوند. بر این اساس، نباید تصور کنید تمام لپ تاپ‌هایی که به نام «استوک مستهلک» عرضه می‌شوند، واقعا مستهلک هستند.
وی با بیان اینکه کاهش نسبی قیمت ارز در هفته‌های اخیر، تأثیری بر ارزان شدن لپ تاپ استوک نگذاشته است، می‌گوید: باتوجه به اینکه واردکنندگان با دلار گران کالا وارد کرده اند، قیمت‌ها تغییری نکرده است، با این حال اگر دلار روند کاهشی را در پیش بگیرد و قیمت آن به ثبات برسد، احتمال کاهش قیمت رایانه نو و استوک در بازار وجود دارد.
یکی از فعالان این بازار که در فضای مجازی به خریدوفروش این کالا‌ها اقدام می‌کند و نمی‌خواهد نامی از او برده شود، با تایید حرف‌های همکارانش می‌گوید: بازار فروش رایانه دست دوم در یک سال اخیر نسبت به گذشته، حدود ۵۰ درصد رونق داشته است، اما به دلیل غیرقانونی بودن واردات کالای دست دوم و خریدوفروش آن، مجبور هستیم بیشتر در فضای مجازی فعالیت کنیم.
او با اشاره به شایعاتی درباره وجود طلا در رایانه‌های قدیمی می‌گوید: هرچند در رایانه‌های قدیمی طلا به کار برده شده است، بازیافت آن فقط برای واحد‌های بزرگ بازیافت صرفه اقتصادی دارد، زیرا آن‌ها به صورت انبوه دستگاه‌های رایانه را خریداری و بازیافت می‌کنند، از این رو خرید رایانه قدیمی به منظور استخراج طلا، کار چندان اقتصادی‌ای نیست، با این حال برخی افراد بدون اطلاع از این مسئله به دنبال خرید رایانه‌های قدیمی برای استخراج طلا هستند.
رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد با تایید افزایش تقاضا در بازار رایانه دست دوم به شهرآرا می‌گوید: یکی از علل افزایش درخواست برای رایانه‌های دست دوم، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت رایانه‌های نوست. با این حال نسبت درخواست کالای نو به استوک ۶۰ به ۴۰ درصد است.
محمود بنانژاد غیرقانونی بودن واردات رایانه‌های دست دوم را یکی از علل تقاضای کمتر در این بازار نسبت به کالای نو می‌داند و ادامه می‌دهد: اگر زمینه واردات و گارانتی برای رایانه‌های دست دوم فراهم شود، حتما افراد بیشتری به دلیل ارزانی این کالا و نداشتن قدرت خرید رایانه نو به سمت بازار دست دوم روی می‌آورند. او درباره صحت افزایش خرید رایانه‌های قدیمی به دلیل وجود طلا در آن نیز می‌گوید: مقدار طلای موجود در این کامپیوترها، بسیار کم و استخراج آن مشکل است، اما باتوجه به برخی فیلم‌های منتشرشده در فضای مجازی، شاید برخی افراد بی اطلاع به خرید این کالا‌ها روی آورند.