به احترام استاد ابوالقاسم هنرمند

نجمه موسوی کاهانی
دبیر شهرآرامحله منطقه ۹
اعضای انجمن توسعه گردشگری چهارباغ پنجشنبه گذشته به دیدار یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان مشهد رفتند تا در منزل وی ساعتی را به گپ و گفت خودمانی و شنیدن خاطره‌گویی‌های شیرین این هنرمند دوست‌داشتنی بنشینند.
هنرمندی که در این برنامه میزبان اهالی چهارباغ بود، استاد ابوالقاسم کمالی‌زاده نام داشت که در فن گچ‌کاری استادی کامل محسوب می‌شود و بسیاری از نقش‌های فاخر و ماندگار حرم مطهر رضوی در دهه‌های ۴۰ تا ۷۰ کار دستان اوست.
استاد کمالی‌زاده که به گفته خود، در طول دوران کارش در آستان مقدس رضوی با هشت نفر از تولیت‌های آستانه کار کرده است، در این جمع گفت: در هر دوره‌ای از کار ما افراد متفاوتی در مسند نظارت و تصمیم‌گیری بودند؛ گاهی افراد هیچ درکی از هنر نداشتند و نمی‌خواستند برای حرم مطهر رضوی کار فاخری انجام شود، گاهی هم متولیانی بودند که دلسوزانه به دنبال کار‌های فاخر و ماندگاری بودند که سالیان سال در حرم حضرت رضا (ع) بدرخشد.
وی ادامه می‌دهد: به اعتقاد من در میان تولیت‌های مختلف قبل از انقلاب سه نفر دلسوزانه‌تر و خردمندانه‌تر از دیگران کار خادمانه انجام داده‌اند. یکی آقا سیدجلال‌الدین تهرانی، دیگری دکتر سید فخرالدین شادمان و از همه بهتر هم تیمسار سیدمحمد امیرعزیزی بودند که بهترین و ماندگارترین آثار هنری در زمان این سه نفر انجام شد. آن‌ها قدر هنر را می‌دانستند و به امثال من و استاد خوش‌دست و حاج شکرا... بها می‌دادند. در آن‌زمان هر نوع مصالحی که نیاز داشتیم در اختیارمان قرار می‌گرفت و کار در قسمت‌های مختلف هر قدر هم که طولانی می‌شد، ایرادی به ما وارد نمی‌شد، زیرا نتیجه کار مهم بود.
در این دیدار رضا سلیمان نوری، رئیس هیئت مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ، با تجلیل از زحمات استاد در خلق بهترین آثار گچ‌کاری در حرم مطهر رضوی و دیگر نقاط کشور گفت: استاد کمالی، هم در دوران قبل از انقلاب و هم در دوران بعد از انقلاب آثار گچ‌کاری فاخری را خلق کرده است.
او ادامه داد: آثار استاد کمالی نه‌تن‌ها در حرم امام رضا (ع) بلکه در دیگر بقاع متبرکه هم وجود دارد، اما تفاوت آنجایی دیده می‌شود که برخی متولیان امر رغبت بیشتری به انجام کار‌های هنری داشته‌اند.
سلیمان نوری درباره تولیت‌های آستان قدس بیان کرد: آقاسید جلال تهرانی هم‌بحث و هم‌درس امام خمینی (ره) در حوزه و معروف‌ترین منجم ایران در دوره خود بوده که تمام دارایی خود را نیز وقف آستان قدس کرده است. امیر عزیزی هم که یک نظامی کامل بود و نظم و نظم و نظم شرط تمام کار‌ها در حیطه فعالیتش بود. او در آستان قدس هم مانند نظام رفتار می‌کرد و معتقد بود که باید به کارگر مثل سرباز نزدیک شد. باید بهترین امکانات به کارگر‌ها داده شود و هوای آن‌ها را داشت تا بتوانند به امور مسلط باشند. به همین دلیل بهترین آثار را در زمان او می‌بینم. شادمان هم با نگاه یک فرد تحصیل‌کرده و علمی با مسائل برخورد می‌کرد و از همین رو می‌دانست به چه کسی اهمیت بدهد تا کار‌ها خوب پیش برود. این سه نفر از نظر هر کسی که در آن زمان زندگی کرده، مورد تأیید هستند و همه اعتراف می‌کنند که وضعیت کار را برای نیرو‌های آستان قدس مساعد کرده‌اند.
وی افزود: بیشترین آثار هنری ماندگار در زمان همین سه نفر که استاد کمالی هم به آن‌ها اشاره کرد، ایجاد شده است. برعکس همه این‌ها نادر باتمانقلیچ بود که فقط روی کار را می‌دید و احترام به افسر و سرهنگ را در نظر می‌گرفت و درجات بالا را محترم می‌شمرد. جالب است که دو سپهبد، تولیت آستان قدس را به عهده می‌گیرند، اما با دو نگاه کاملا متفاوت. یکی مانند امیرعزیزی مردم‌دار و خدمت‌رسان که هنوز از نظر مردم گرامی است و یکی مانند باتمانقلیچ که از او به نیکی یاد نمی‌شود.
سلیمان نوری به سیاست‌پیشه بودن حسن زاهدی هم اشاره کرد و گفت: حسن زاهدی دیگر تولیت آستان قدس که به حسن گدا معروف بود هیچ امتیازی به مردم نمی‌داد و فقط بالادستی‌ها را می‌دید و فقط دنبال منافع خودش بود، به همین دلیل به او حسن گدا می‌گفتند. ولیان هم که کاملا خاکستری بود بعضی‌ها او را خادم می‌دانند و بعضی‌ها خائن. در میان تولیت‌های آستان قدس دو نفر این‌طور خاکستری بودند یکی ولیان و یکی اسدی. این دو نفر، هم موافقان زیادی دارند و هم طیف مخالف. خیابان‌های امام رضا، طبرسی، ارگ و کوهسنگی ثمرات دوران اسدی است. اما در جریان گوهرشاد خیلی‌ها از او ناراضی هستند. ولیان هم چند کار بزرگ دارد. او بافت دور حرم را با نیت بازسازی تخریب می‌کند. بازار رضا نیز یادگار ولیان است. اما خیلی‌ها از او ناراضی بودند، زیرا آدم دیکتاتوری بود و نرمش در کارش وجود نداشت.
رضا سلیمان نوری در پایان این دیدار، لوح یادبودی به نمایندگی از انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان به استاد کمالی‌زاده تقدیم کرد و گفت: ما در اینجا جمع شدیم تا هنرمندانی مثل استاد کمالی بدانند که هنوز در شهر افرادی هستند که دوست دارند کمی بیشتر با هنرمندان آشنا شوند.