شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - هر سال با فرارسیدن ماه محرم هنرمندان به خلق آثاری با حال و هوای این ماه دست می‌زنند تا ارادت خود را به امام حسین (ع) و عظمت واقعه عاشورا نشان دهند. در این سال‌ها خوانندگان و آهنگ سازان بسیاری، قطعاتی با محوریت محرم را منتشر کرده اند.
قطعاتی هم در حوزه موسیقی سنتی و کلاسیک و هم در حوزه موسیقی پاپ که بازخورد‌های متفاوتی میان مردم داشته است. معروف‌ترین آن هم شاید «نی نوا» اثر به یادماندنی حسین‌علیزاده باشد که هرساله با فرارسیدن محرم مورد توجه مردم و رسانه‌ها قرار می‌گیرد. هم زمان با ماه محرم در این نوشتار نگاهی داشته ایم به برخی از دیگر آلبوم‌ها و قطعات موسیقی که نت به نت از محرم گفته اند.
سال ۱۳۸۸ تعدادی از خوانندگان پاپ گردهم آمدند و آلبومی به نام «سلام آقا» را روانه بازار کردند. اثری عاشورایی که برخی نماد‌های شنیداری و موسیقایی عزاداری مانند صدای دسته‌های سینه زنی و ساز‌های کوبه‌ای را در قطعات آن می‌شنویم. «سلام آقا» برخلاف بیشتر آلبوم‌های گروهی که با اقبال چندانی روبه رو نمی‌شوند، مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. به طوری که با گذشت بیش از ۱۰ سال از انتشار این آلبوم، هنوز برخی از قطعات آن با فرارسیدن ماه محرم در گوشه و کنار شهر شنیده می‌شوند. «محسن چاوشی»، «رضا صادقی»، «محمد‌علیزاده» و «مهدی یغمایی» خوانندگان آلبوم «سلام آقا» هستند که مجموع ۱۰ قطعه دارد.
۴ قطعه آن را مهدی یغمایی خوانده و ۳ خواننده دیگر هرکدام ۲ قطعه را اجرا کرده اند. قطعاتی که از سروده‌های محمد علیزاده، سید‌احمد‌موسوی، فرزاد حسنی، رضا‌صادقی، بهزاد بمانی، امیر ارجینی، خائف و آغاسی بهره گرفته اند و آهنگ سازی آن‌ها نیز برعهده رضا صادقی، محسن‌چاوشی، محمد علیزاده، مهدی یراحی، میلاد ترابی و مهدی یغمایی بوده است. معروف‌ترین قطعه آلبوم «سلام آقا» را می‌توان «ظهر عطش (یا حسین)» با صدای محسن چاوشی دانست که نماهنگ آن هر ساله در ایام محرم از شبکه‌های مختلف تلویزیونی پخش می‌شود.
آلبوم «غریبانه» غلامعلی کویتی پور از مشهورترین آثار محرمی منتشر شده در بازار موسیقی است که از آن به عنوان یکی از جریان سازترین آلبوم‌های موسیقی یاد می‌کنند. آلبومی به آهنگ سازی مجید‌رضازاده که ارکسترال تنظیم شده و موسیقی الکترونیک هم در آن به کار رفته است. این اثر که شامل ۸ قطعه به نام‌های «اسم‌اعظم»، «سنگ می‌بارد»، «غرق به خون»، «ملکوت»، «غریبانه»، «رخصت دیدار»، «چنگ دل» و «گفتم کجا» می‌شود سال ۱۳۸۲ در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
سبک خاص نوحه سرایی کویتی پور و فرم متفاوت آهنگ سازی قطعات باعث شده «غریبانه» بعد از گذشت سال‌ها نیز با فرارسیدن محرم در هیئت‌های عزاداری پخش شود. کویتی پور بعد از این آلبوم، دو اثر محرمی دیگر به نام‌های «غریبانه ۲» و «خاموش» را نیز منتشر کرد که موفقیت «غریبانه» را نتوانستند تکرار کنند.
همخوانی کویتی پور و دختر ۱۳ ساله + فیلم
علیرضا عصار که از خوانندگان نسل اول موسیقی پاپ بعد از انقلاب به شمار می‌آید در اسفند سال ۱۳۸۲ آلبوم «مولای عشق» را با محوریت محرم منتشر کرد. آلبومی شامل ۹ قطعه به آهنگ سازی فواد‌حجازی که تمامی اشعار آن از سروده‌های مهدی‌شریفی بوده اند. عصار که با لحن و صدای منحصربه فردش به خواندن قطعات حماسی شهرت دارد در زمان انتشار آلبوم «مولای عشق» گفته بود: آرزوی ذکر واقعه عاشورا، از اولین روز‌های ورود به عرصه موسیقی در دلمان بوده و خوشبخت ترینم که بالأخره میسر شد.
از طرف خودم و همه همکارانم، در این راه، هدیه شد به آستان پاک مولای عشق، حسین بن علی (ع)، به این امید که مقبول افتد. «ورود کاروان‌به‌کربلا»، «خاک‌خونین»، «جنگ حضرت عباس»، «حسرت دینار»، «سجاده عشق»، «جنگ امام حسین (ع)»، «مولای عشق»، «خروج کاروان از کربلا» و «هجر یاران» نام ۹ قطعه این آلبوم است.
از میان دیگر آلبوم‌های محرمی می‌توان به «ماه نی» با صدای امیرحسین مدرس اشاره کرد که سال ۱۳۸۵ از سوی حوزه هنری منتشر شد. در این آلبوم دوازده نوحه قدیمی بازسازی و باز خوانی شده اند. حمیدرضا صدری نیز که آهنگ سازی و تنظیم قطعات را برعهده داشته از آلات صوتی نو و موسیقی الکترونیک برای ارتباط بیشتر نسل جدید با آلبوم استفاده کرده است. مدرس سال ۱۳۹۰ نیز آلبوم محرمی دیگری را با نام «خورشید» در اختیار مخاطبان قرار داد. در این آلبوم هم از نوحه‌ها و اشعار قدیمی استفاده شده بود.
امین‌تارخ بازیگر سینما و تلویزیون نیز مدرس را در آلبوم «خورشید» همراهی کرده و سه قطعه از این مجموعه را دکلمه کرده بود. در آلبوم «خورشید»، از ساز‌های کوبه‌ای استفاده شده که فضای موسیقی مذهبی را تداعی می‌کند و ساز‌های زهی ارکستری نیز با صدای خواننده همراه شده و فضای احساسی و محزونی را ایجاد کرده اند.
در میان آثار منتشر شده برای محرم آثاری که از موسیقی نواحی ایران نیز بهره گرفته اند دیده می‌شود. یکی از این آثار آلبوم «اهل ماتم» اثر محسن شریفیان موسیقی‌دان بوشهری است که در آبان سال ۹۱ در قالب ۲ لوح فشرده، با نام‌های «اهل ماتم ۱و۲» منتشر شد. مجموعه اول شامل ۲۱ قطعه است که از میان آن‌ها می‌توان به «نوحه پامنبری»، «نوحه ناچ» و «کتاب خوانی روضه شهدا» اشاره کرد.
در مجموعه دوم که دارای ۲۴ قطعه است نیز قطعاتی، چون «لالایی‌های علی اصغر (ع)»، «نوحه مراسم شام غریبان»، «مارش تعزیه در بوشهر» و «ذکر تشییع جنازه» گنجانده شده است. شریفیان سعی کرده در این آلبوم‌ها با حفظ اصالت آثار، آن‌ها را به روز کند و به روایت بخش‌هایی از تاریخ موسیقی بوشهر در تلفیق با نوا‌های عاشورایی بپردازد. هرکدام از این مجموعه‌ها با قیمت ۳۲ هزارتومان خریداری و دانلود می‌شوند.
از دیگر آلبوم‌های محرمی می‌توان به آلبوم «وداع» با صدای حسام الدین سراج اشاره کرد. آلبومی که سید محمد میرزمانی آهنگ سازی اش را انجام داده و در آن از شعر‌های عمان سامانی از شاعران عاشورایی استفاده کرده است. این اثر که در ژانر موسیقی ایرانی تولید شده، شامل دو بخش است و هر بخش از هشت قطعه تشکیل شده است.
«خروش بحر» با صدای علیرضا افتخاری و آهنگ سازی فردین کریم خاوری دیگر آلبوم محرمی است که می‌توان از آن نام برد. اشعار این آلبوم که در دستگاه‌های شور، چهارگاه و افشاری و دشتی اجرا شده اند از سعدی، محتشم کاشانی و مهجور اصفهانی است. اولین آلبوم مستقل محمد اصفهانی هم، اثری به نام «گلچین» بوده که شامل ۹ قطعه برای مناسب‌های مختلف نظیر شب قدر، شهادت امام علی (ع)، امام حسین (ع) و سوگواری برای حضرت ابوالفضل (ع) و حضرت علی اصغر (ع) می‌شود.
از آهنگ سازان این اثر می‌توان به فریدون شهبازیان، محمد میرزمانی، شهریار فریوسفی و مجید اخشابی اشاره کرد. از «اپرای عاشورا» اثر بهروز غریب پور هم نمی‌توان در این نوشتار یاد نکرد. موسیقی اپرای عاشورا، در قالب یک لوح فشرده و با خوانندگی محمد معتمدی، مهدی امامی، محمدرضا صادقی، علی خدایی، مصطفی محمودی، فرشاد فولادوند، عامر شادمان، مهدی جاور، بهار موحد، کیوان فرزین و حسین مومن ثانی در سال ۱۳۸۷ منتشر شد.
در سال‌های اخیر خوانندگان بسیاری نیز هم زمان با فرارسیدن محرم تک قطعه‌های مناسبتی را در اختیار مردم قرار داده اند که از میان آن‌ها می‌توان به قطعه «کاکا» با صدای علی لهراسبی و ترانه حامد عسگری اشاره کرد که بخشی از رشادت‌های حضرت عباس (ع) را بیان می‌کند.. «قرص ماه خونین» دیگر اثری است که در رثای حضرت عباس (ع) منتشر شده است. اثری به خوانندگی و آهنگ سازی رضا صادقی که امیرحسین الهیاری شعرش را سروده است.
محسن چاوشی نیز که تا امروز قطعات مذهبی و حماسی زیادی اجرا کرده در کارنامه هنری اش قطعه‌ای به نام «راه کربلا» دیده می‌شود. در این قطعه که سال ۱۳۸۴ منتشر شده از ساز‌هایی که در مراسم عزادارای و سینه زنی نواخته می‌شوند، استفاده شده است. یکی از قدیمی‌ترین آثار محسن یگانه هم قطعه‌ای محرمی است. مضمون این قطعه که «کربلا» نام دارد درباره با روز عاشوراست.