مسعود سلطانی | شهرآرانیوز؛ اقتصاددانان می‌گویند راه میان بر رسیدن به توسعه، تکیه بر اقتصاد دانش بنیان است؛ موضوعی که در سیاست های کلی اقتصادمقاومتی به دولت ابلاغ شده است، اما موانعی برای دستیابی به اهداف طراحی شده وجود دارد.
مشهد و خراسان رضوی نیز به عنوان یکی از قطب های برتر در زمینه رشد شرکت های دانش بنیان و توسعه اقتصاد دانش بنیان طی سالیان اخیر توانسته اند در بزنگاه های مهم به کمک کشور بیایند. در آخرین نمونه، درست در میانه بحران شیوع ویروس کرونا زمانی که به دلیل تحریم، امکان واردات دستگاه های تنفسی وجود نداشت، مشهدی‌ها برای رفع این نیاز دست به کار شدند.
اکنون روزانه ۴۰ دستگاه ونتیلاتور (تنفس مصنوعی) در پارک علم وفناوری مشهد تولید می‌شود. از این طریق ۸۰درصد نیاز کشور به این ابزار خاص پزشکی تامین شده است. این اقدام مهم نشان داد که ایرانیان نیازی به خارج از کشور ندارند و قادر هستند در شرایطی که همه دنیا درگیر بحران کرونا شده است، به راحتی نیاز های خود را با اتکای صرف بر ظرفیت های بومی تامین کنند. بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد که ۳۵۰شرکت فناور و دانش بنیان در زیرمجموعه پارک علم وفناروی خراسان با اشتغال ۴۵۰۰ نفر فعالیت می‌کنند. ۷ نفر از اعضای موثر و برجسته هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه شرکت های دانش بنیان پارک علم وفناوری خراسان هستند.
یکی از مولفه های مهم دانش بنیان بودن یک شرکت و محصولات آن، استفاده از نیروی متخصص و تحصیل کرده است. هم اینک متصدی ۵۳درصد از مجموع اشتغال ۴۵۰۰ نفری فعال در پارک علم وفناوری مشهد از میان دانش آموختگان برجسته دانشگاه فردوسی هستند.
این آمار‌ها نشان می‌دهد که مشهد در سالیان اخیر گام های بلندی برای توسعه اقتصاد دانش بنیان برداشته است. اقتصادی که یکی از اصول مورد تاکید اقتصاد مقاومتی در بیانیه گام دوم انقلاب است. در این بیانیه، حرکت در جهت اقتصاد دانش بنیان به عنوان بند دوم سیاست های کلی اقتصادمقاومتی ابلاغ شده ازسوی مقام معظم رهبری آمده است.
سال‌ها ست که سیاست گذاران اقتصادی همواره خود را با این پرسش روبه رو می‌بینند که چرا با وجود آنکه سرعت رشد علمی ایران در برخی شاخه‌ها رتبه اول منطقه را داراست، هنوز در دریای مشکلات اقتصادی غرق هستیم و نتوانسته ایم خود را از وابستگی به نفت بر‌ها نیم؟ پاسخ این سوال را باید از فعالان شرکت های دانش بنیان بپرسیم و از آن‌ها بخواهیم تا بگویند چه مانعی مقابل پیشرفت بیشتر اقتصاد دانش بنیان در کشور است.
رئیس انجمن تحقیق وتوسعه استان خراسان رضوی با اشاره به اینکه مشهد جزو قطب های برتر در اقتصاد دانش بنیان کشور است، گفت: ساختار شرکت‌ها و صنایع دانش بنیان به نحوی است که مجموعه‌ای مشکلات را ایجاد می‌کند. حمایتی که از این گروه شرکت‌ها می‌شود، از نوع معافیت مالیاتی است. وقتی که معافیت مالیاتی وضع می‌شود، شرکت های بسیار بزرگ و قدیمی می‌آیند خود را در قالب دانش بنیان جا می‌زنند تا از این فرصت استفاده کنند.
دکتر حسین اختراعی افزود: در سراسر دنیا حمایت از شرکت های دانش بنیان این گونه است که به آن‌ها کار سپرده می‌شود و از آن‌ها کار می‌خواهند و البته مالیاتشان را هم می‌پردازند. نگاهی کنید به آمار‌ها ببینید چه تعداد شرکت بزرگ و غول پیکر جزو شرکت های دانش بنیان هستند، این درحالی است که وقتی از شرکت های دانش بنیان صحبت می‌کنیم، منظورمان آن شرکت کوچک مقیاسی است که چند دانشمند و مهندس در آن تولید علم می‌کنند.
وی ادامه داد: حمایت از شرکت های دانش بنیان واقعی باید با هدف کاهش هزینه های این شرکت‌ها باشد. برای نمونه، چون کارگر های شرکت های دانش بنیان هنگام کار آموزش می‌بینند، می‌توانند حقوق کمتری بگیرند، اما بیمه داشته باشند. همچنین خدمات دولتی برای این شرکت‌ها ارزان قیمت باشد. با این حال نباید این شرکت‌ها را نیازمند حمایت بار بیاوریم.
رئیس انجمن تحقیق وتوسعه استان خراسان رضوی به بروکراسی های زائد ادارای نیز اشاره کرد و گفت: برای ثبت شدن فرآیند دانش بنیان بودن پروژه، شرکت‌ها همه اطلاعات مربوط به پروژه را از ما طلب می‌کنند. این درحالی است که چنین کاری نفی کننده حفظ اسرار است و می‌تواند آسیب زا باشد.
عضو هیئت مدیره انجمن مدیران صنایع استان نیز در این زمینه گفت: در کشور کار های زیرساختی برای شرکت های دانش بنیان انجام نداده ایم و به کار های سطحی راضی شده ایم. خیلی از روش‌ها یی که در کشور انجام می‌دهیم، مانند این است که شما در آب و هوای سرد، درخت خرما کشت کنید.
محمدعلی چمنیان افزود: در بحث شرکت های دانش بنیان چنین وضعیتی داریم. بستر اقتصاد ایران برپایه صنایع تبدیلی ساده و کارگاه های ساده گذاشته شده است و در آن فرهنگ و گفتمان و باور دانش بنیان وجود ندارد.
وی ادامه داد: اکنون در چنین فضایی به دنبال وام دادن و معافیت مالیاتی برای شرکت های دانش بنیان هستیم، اما وقتی زیربنا مشکل داشته باشد، نمی‌توان کاری کرد. وضعیت آموزش در کشور از موانع ارتقای اقتصاد دانش بنیان است، زیرا سیستم آموزشی ما افراد ماهر، مسئله محور و مبتکر تربیت نمی‌کند.
این فعال اقتصاد دانش بنیان تصریح کرد: ارتقای اقتصاد دانش بنیان از مسیر اصلاح نظام آموزشی می‌گذرد. اصلی‌ترین زیرساخت اقتصاد دانش بنیان، انسان‌ها یی هستند که این کار را انجام می‌دهند. ما به دنبال حل کردن ساده مسائل هستیم. اگر زیرساخت‌ها اصلاح شود، به صورت اتوماتیک سایر مسائل نیز حل شدنی است.
چمنیان ادامه داد: وقتی حرف از شرکت های دانش بنیان می‌شود، اذ‌ها ن به سمت شرکت های فعال در زمینه دیجیتال مارکتینگ می‌رود، این درحالی است که شرکت های دانش بنیان محصولات فناورانه تولید می‌کنند.