محمدمعین وطن‌خواه | شهرآرانیوز؛ حضانت و نگهداری فرزندان از مهم‌ترین مسائلی است که جزو اهداف ازدواج محسوب می‌شود و همواره مورد تأکید قانون‌گذار قرار داشته است. زمانی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی مشترک دارند، نگهداری و تربیت کودک تکلیف و حق هردوی آن‌هاست، اما در صورت جدایی یا طلاق، حضانت بر اساس مصلحت کودک به والدین اعطا می‌شود. به این ترتیب، قانون ابتدا مصالح او را در نظر می‌گیرد و پس از آن، حق پدر و مادر را برای نگهداری از کودک بررسی می‌کند. مطابق قانون، حضانت و نگهداری از کودک یک حق و تکلیف قانونی برای پدر و مادر است و هیچ‌کدام اجازه امتناع از آن را ندارند.
براساس ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت فرزندان در درجه اول حق و تکلیف پدر و مادر است.
زمانی که یکی از والدین یا هردوی آن‌ها فوت کنند یا والدین از هم جدا شوند، بر عهده گرفتن حضانت فرزندان مطرح می‌شود که باید تصمیمی شایسته بر مبنای مصلحت‌های کودک گرفت.
درجه بعدی اشخاص عهده‌دار حضانت عبارت‌اند از جد پدری و وصی منصوب از سوی آن‌ها که صلاحیت بر عهده گرفتن حضانت را خواهند داشت.
درباره حضانت فرزندان پس از طلاق باید گفت که حضانت فرزند دختر و پسر تا هفت‌سالگی با مادر و پس از آن، تا زمان بلوغ، بر عهده پدر است.
موارد سلب حضانت به تشخیص دادگاه رسیدگی‌کننده است. با وجود این، از موارد سلب حضانت می‌توان به اعتیاد، ابتلا به بیماری‌های روانی و آزار و اذیت جسمی کودک اشاره کرد.
هم‌چنین ازدواج مجدد مادر، رسیدگی کافی نکردن به فرزند و اجبار او به انجام اعمال غیرقانونی و خلاف شرع از دیگر عواملی است که می‌تواند موجب سلب حضانت از هریک از والدین شود.
فقط توجه داشته باشید که سلب حضانت از مادر موجب سلب ملاقات نمی‌شود و مادر تحت هر شرایطی حق دارد در زمان‌هایی که دادگاه مشخص می‌کند (معمولا هفته‌ای یک روز است) فرزند خود را ملاقات کند.
شخصی که حضانت فرزند با اوست حق ندارد از ملاقات فرزند با طرف مقابل جلوگیری کند.
اگر چنین ممانعتی انجام شود، طرف مقابل می‌تواند شکایت کند و اگر تکرار و استمرار پیدا کرد، حتی باعث سلب حضانت می‌شود.
طبق ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی، اگر کسی که حضانت کودک را برعهده دارد از دادن طفلی که به او سپرده شده است امتناع کند، به مجازات از ۳ ماه تا ۶ ماه حبس یا به جزای نقدی محکوم می‌شود.
برای طرح دعوای حضانت باید روند رسیدگی این پرونده در دادگاه خانواده بررسی شود. برابر ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده، زوجه می‌تواند هم در دادگاه خانواده محل اقامت خود و هم در دادگاه خانواده محل اقامت زوج طرح دعوا کند.
مدارک مورد نیاز دراین‌باره عبارت‌ند از اصل سند ازدواج، اصل شناسنامه و کارت ملی برای ثبت نام در سیستم ثنا.
صرف نظر از اینکه کدام‌یک از والدین حضانت کودک را به عهده دارند یا اینکه حضانت بر عهده مادر یا شخص دیگری باشد، پرداخت نفقه فرزند که شامل مسکن، لباس، خوراک و نیاز‌های درمانی است، به عهده پدر خواهد بود.
در صورت خودداری پدر از پرداخت نفقه، این عمل طبق ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی جرم است و در صورت شکایت ذی‌نفع، دادگاه او را به حبس از ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه محکوم می‌کند.