محمد عنبرسوز | شهرآرانیوز - سی ونهمین جشنواره فیلم فجر یکی از عجیب‌ترین دوره‌های این رقابت بود؛ رویدادی که به دلیل شیوع ویروس کرونا با رعایت شیوه نامه‌ها و رونقی بسیار کمتر از سال‌های قبل، برگزار شد. نخستین پخش عمومی فیلم‌های این جشنواره متفاوت، به نوروز ۱۴۰۰ بازمی گردد؛ جایی که دو فیلم حاضر در بخش سودای سیمرغ جشنواره ازطریق رسانه ملی به نمایش درآمدند؛ اتفاقی که حاصل شرایط غم انگیز قرنطینه بود و باعث شد دو فیلم «یدو» و «تک تیرانداز»، بدون اکران عمومی در سینما، راه قاب تلویزیون را در پیش گیرند.
«تک تیرانداز» اثری با محوریت شخصیت شهیدعبدالرسول زرین است و آن را علی غفاری، کارگردان فیلم «استرداد»، ساخته است. این فیلم حالا و به مناسبت هفته دفاع مقدس روی پرده سینما هم اکران می‌شود تا به هر شکل، مناسبت تقویمی اثر نیز حفظ شود و دوستداران تماشای آثار جنگی روی پرده عریض سینما از این موهبت محروم نمانند. کیفیت تولید «تک تیرانداز» حاوی نکات مهمی است که می‌تواند وضعیت امروز ما در عرصه سینمای دفاع مقدس را تا حد زیادی روشن کند.
انتخاب موضوع فیلم «تک تیرانداز» بار دیگر به اهالی سینما و هنرمندان ایرانی حوزه دفاع مقدس یادآوری می‌کند که تاریخ جنگ تحمیلی هیچ کم و کاستی درزمینه پیداکردن قهرمان‌های واقعی ندارد. شهیدزرین که شاید بسیاری از مخاطبان و به طور خاص نسل جوان، تا پیش از تماشای فیلم «تک تیرانداز»، اسمش را هم نشنیده بودند، یکی از چهره‌های کاریزماتیک و ویژه دفاع مقدس است؛ مردی که به واسطه انجام وظیفه منحصربه فردش در جنگ، به برگ درخشانی در حافظه تاریخی کشور تبدیل شده و برخی به او لقب «صیاد خمینی (ره)» داده بودند.
فیلم «تک تیرانداز» به کارگردانی علی غفاری، موضوع و شخصیت محوری قصه خود را با هوشمندی انتخاب کرده است و پرداخت مناسب و آبرومندی از شمایل کلی یک شهید عالی مقام و کارکشته در زمینه تک تیراندازی ارائه می‌کند؛ هرچند می‌توانست به نحو جامع تری به خاستگاه فرهنگی و اعتقادی این شخصیت و ابعاد مختلف اجتماعی و خانوادگی او بپردازد.
در همین‌باره بخوانید:
نگاهی به فیلم‌هایی که با محوریت دلاوری‌های شهدا و فرماندهان جنگ ساخته شده‌اند
«تک تیرانداز» از نظر پروداکشن عظیم و کیفیت جلوه‌های ویژه بصری و میدانی هم اوضاع خوبی دارد و به همین دلیل است که تماشای آن روی پرده سینما می‌تواند برای مخاطبان جذاب باشد. با این حال، کیفیت هنری فیلم تازه علی غفاری نشان می‌دهد که جلوه‌های ویژه، تنها بخش کوچکی از یک اثر فاخر دفاع مقدس را تشکیل می‌دهد و غیرممکن است که صرفا با اتکا به بر داشته‌های فنی و صنعتی در سینما به فیلم جنگی بومی برسیم. ضرباهنگ کُند فیلم نامه، کیفیت پایین برخی عناصر فنی، خالی بودن فیلم از ستاره‌های سینمایی و پایان بندی قابل پیش بینی از عمده مواردی هستند که جلوه‌های بصری این فیلم را تحت الشعاع قرار می‌دهند.
حضور کامبیز دیرباز در نقش شهید زرین و کم بودن تعداد ستاره‌های سینمایی یا بازیگران درجه یک سینمای ایران در این اثر، نشان می‌دهد که متأسفانه سینمای دفاع مقدس هنوز هم درگیر برخی خط کشی‌های جناحی است و به آن به چشم یک عرصه ملی و متعلق به تک تک مردم ایران نگریسته نمی‌شود. شاید به همین دلیل است که برخی ستاره‌های سینما سعی می‌کنند خودشان را درگیر پروژه‌های جنگی نکنند و بسیاری از آثار ارزشی مثل این فیلم، کار خود را با تعداد کمی از ستاره‌ها انجام می‌دهند.
کامبیز دیرباز، به عنوان مهم‌ترین بازیگر «تک تیرانداز»، برای ایفای نقش شخصیت شهید زرین، تلاش بسیار زیادی نشان می‌دهد و حتی شرایط فیزیکی او با انتظارات مخاطب سازگاری دارد؛ با این حال، به تصویر کشیدن چنین شخصیتی به بازیگری نیاز دارد که توانایی‌های به مراتب بیشتری در بازی بدون تصنع و باورپذیر داشته باشد، نزد مخاطبان از محبوبیت بیشتری برخوردار بوده و سابقه حرفه‌ای او کمتر درگیر فراز و نشیب هنری شده باشد و بتواند با شخصیتی که نقشش را بازی می‌کند، ارتباط درونی برقرار کند. علاوه براین، انتظار می‌رود اثری با این میزان از اهمیت، برای کشاندن بازیگران مهم سینما به عرصه فیلم دفاع مقدس بیشتر تقلا کند؛ زیرا بخش شایان توجهی از تفاوت‌های «تک تیرانداز» با اثری همچون «تنگه ابوقریب» را همین تیم بازیگری رقم می‌زند
نبود یک فرم منحصربه فرد و بومی که باعث شود مخاطبان بتوانند خصلت ایرانی بودن اثر را از پلان هایش تشخیص دهند و با آن احساس نزدیکی کنند، همچنان یکی از مهم‌ترین معضلات سینمای دفاع مقدس در ایران است که به ساختار «تک تیرانداز» هم لطمه جدی وارد کرده. ماجرا از این قرار است که مردم ایران، به واسطه گرایش سلیقه جمعی به سینمای قهرمان پرور، ژانر جنگی را بسیار نزدیک به فیلم‌های جنگی و پرهزینه هالیوودی در نظر می‌گیرند و این سیطره الگو‌های فرمی به قدری پررنگ است که ما را از دستیابی به یک شمایل ویژه سینمای خودمان هم محروم کرده است.
«تک تیرانداز» نیز، مثل برخی دیگر از فیلم‌های دفاع مقدس و حتی به شکلی پررنگ تر، شبیه فیلم‌های هالیوودی و به طور مشخص اثری با همین نام از آب درآمده است؛ در حالی که به نظر می‌رسد این فیلم با تلاش بیشتر در زمینه‌های روایی و اجرایی می‌توانست لحن خاص خودش را پیدا کند. سکانس دوئل تک تیرانداز‌های ایرانی و عراقی در این اثر، یکی از بدترین کپی برداری‌های سال‌های اخیر سینمای ایران است و سکانس ابتدایی نیز قرابتی با شرایط واقعی و ملموس جاری در روح دفاع مقدس ندارد.
یکی دیگر از ضعف‌های جدی روایت «تک تیرانداز» به شیوه نمایش دشمن در این اثر مربوط است. نویسنده و کارگردان فیلم البته تلاش می‌کنند تا دوربین را به اردوگاه دشمن هم ببرند و برنامه ریزی‌های پایگاه مقابل و تحولات آن را به تصویر بکشند. بااین حال، مشکل همیشگی ضعیف جلوه دادن دشمن و نمایش اردوگاه عراق به عنوان مجموعه‌ای از افراد ضعیف و بی‌کفایت، بر روایت قهرمان شهید «تک تیرانداز» هم اثر منفی می‌گذارد.
افزایش بی ملاحظه درجه وحشیگری درمیان افسران بعثی و ارائه شخصیت‌های برخی از آن‌ها به عنوان افرادی نادان، از مواردی است که اجازه نمی‌دهد ارزش‌های کار بزرگ شهیدزرین به درستی در فیلم بازنمایی شود.
در ادامه بخوانید:
در بازی «دوران افتخار» به میدان‌های نبرد ۸ سال دفاع مقدس خواهید رفت