محمدمعین وطن‌خواه | شهرآرانیوز؛ همان‌طور که می‌دانید یکی از مسائل مهم در امر ازدواج توافق درباره مهر و نفقه در بین زوج هاست که بارحقوقی و مالی به دنبال دارد.
براساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه همه نیاز‌های متعارف و متناسب با وضعیت زن را شامل می‌شود. از آن میان می‌توان به مسکن، پوشاک، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان اشاره کرد.
پرداخت مهریه و نفقه براساس تعالیم اسلامی بر مرد واجب است. البته در مواردی که مرد نمی‌تواند همه مبلغ مهریه زن را پرداخت کند، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد به این معنا که او توانایی مالی انجام این کار را ندارد. در ادامه، به بررسی مسائل مربوط به پرداخت نفقه و اعسار زوج خواهیم پرداخت.
همان‌طور که اشاره شد، نفقه شامل همه نیاز‌های متعارف زن است. هم‌چنین مطابق ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی، نفقه زوجه یک طلب ممتاز است. یعنی اگر مرد چندین نفقه در ذمه خود داشته باشد، نفقه زوجه به همه آن‌ها اولویت دارد.
نکته دیگر مربوط به مقدار نفقه است و باید گفت مقدار آن با توجه به قانون مشخص و معین نیست و استطاعت (توانایی) مالی و عرف اثرگذار هستند.
زنی که شوهرش از پرداخت نفقه به وی امتناع می‌کند، برای احقاق حق و مطالبه نفقه خود، می‌تواند به ۲ صورت اقدام کند: طرح شکایت کیفری و تقدیم دادخواست حقوقی.
قانون از حق زوجه که نفقه است، کاملا دفاع می‌کند و مطالبه آن را حق زوجه می‌داند. بر این اساس، اگر مردی نفقه نپردازد، زوجه می‌تواند با طرح دادخواستی به دریافت نفقه خود اقدام کند.
به طور کلی، اگر شخصی که توانایی مالی دارد، نفقه همسر و فرزندان خود را پرداخت نکند، از سوی دادگاه به حبس تعزیری درجه ۶ یعنی ۶ ماه و یک روز تا ۲ سال حبس محکوم می‌شود.
البته در مواردی که عدم توانایی مالی مرد کاملا مشهود باشد، وی می‌تواند دادخواست اعسار از نفقه را به دادگاه ارائه دهد. بر این اساس، باید مدارک و شواهد لازم را به همراه دادخواست اعسار به دادگاه ارائه دهد.
اگر با تقدیم این دادخواست، دادگاه عدم توانایی مالی مرد را پپذیرد، پرداخت نفقه تقسیط خواهد شد. در این صورت زوجه نمی‌تواند درخواست کند که نفقه یکجا پرداخت شود.
مطابق قانون کشور، مهریه یک حق برای زنان در نظر گرفته شده است که با انعقاد عقد ازدواج به آنان تعلق می‌گیرد، اما درباره مقدار آن باید گفت تابع قانون مشخصی نیست و بسته به توافق طرفین می‌تواند کم یا زیاد باشد.
پرداخت مهریه تنها به فرض جدایی طرفین نیست، بلکه هر زمان زوجه مهریه خود را بخواهد، زوج موظف به پرداخت آن است.
در دعوای مطالبه مهریه از طرف زوجه، دادگاه‌ها معمولا حکم را به نفع زوجه صادر می‌کنند و مرد را مکلف به پرداخت مهریه خواهند کرد. اما در مواردی که مرد به دلیل عدم توانایی مالی نتواند تمام مهریه را پرداخت کند، باید دادخواست اعسار از مهریه را به دادگاه تقدیم کند.
برای این منظور، وی باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و مدارک لازم شامل رأی محکومیت به مهریه، استشهادیه، صورت همه اموال، میزان وجوه نقد در همه حساب‌های بانکی و فهرست همه نقل و انتقالات اموال در یک سال گذشته را ارائه دهد.
مهلت ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، یک ماه از زمان ابلاغ اجراییه است، یعنی از زمان ابلاغ محکومیت قطعی به او برای پرداخت مهریه و صدور اجرائیه از طرف دادگاه برای اجرای حکم.
نکته پایانی این است که در قوانین مرتبط با مهریه و نحوه قسط‌بندی مهریه، میزان مشخص برای تعداد اقساط پیش‌پرداخت مقرر نشده است و تعیین تعداد آن با قاضی‌رسیدگی کننده خواهد بود.