به جرئت می‌توان گفت این روز‌ها بسیاری از مردم از بیماری دیابت رنج می‌برند. بیماری که چشمگیری آن در جهان باعث شده است تا در تقویم ۲۳ آبان روز دیابت نام بگیرد و شاید به‌واسطه همین نام‌گذاری اطلاع‌رسانی‌ها از این بیماری بیشتر شود و آگاهی مردم هم افزایش پیدا کند که نتیجه‌ای جز کاهش ابتلا نخواهد داشت.
بیماری که تست غربالگری و تشخیص آن در مراکز بهداشت ازجمله ثامن هم رایگان است. به همین مناسبت بد نیست درباره این بیماری که همان افزایش قند خون در بدن است، بیشتر بدانیم. درمجموع دیابت به ۳ نوع یک، ۲ و بارداری تقسیم‌بندی می‌شود؛ بیش‌از ۹۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت از نوع ۲ هستند و حدود ۱۰ درصد هم از نوع یک رنج می‌برند. در نوع بارداری بانوان هم در این دوران مبتلا می‌شوند و معمولا ۴ تا ۱۲ هفته پس از پایان بارداری بهبود می‌یابند. البته تاکنون علت اصلی بیماری دیابت به‌طور کامل شناخته نشده است، اما در نوع یک استعداد ژنتیکی (ارثی)، اختلال‌ها و بیماری سیستم ایمنی بدن، بعضی ویروس‌ها و سموم و در نوع ۲ اضافه‌وزن و چاقی، کم‌تحرکی، سابقه فامیلی و ارثی، چربی و فشارخون از مهم‌ترین دلایل بروز و علائم این بیماری است. در نوع یک همراه با تشنگی زیاد (پرنوشی)، گرسنگی (پرخوری)، ادرار زیاد (پرادراری)، خستگی زیاد، کم‌شدن وزن بدن و لاغری، تاری دید، ادرار شبانه، عفونت‌های مکرر، تأخیر در بهبود زخم و بریدگی‌ها و در نوع ۲ هم بدون علامت است که نتیجه آن بی‌اطلاعی نیمی از افراد مبتلا به بیماری است. بر این اساس، روند پیشگیری و شناسایی دیابت نوع ۲ که بدون علامت است، اهمیت بیشتری دارد. حال آنکه با تشخیص اختلال تحمل گلوکز، قبل از ابتلا به دیابت و اقدام برای کنترل عوامل خطر (ازجمله کاهش وزن) می‌توان از بروز دیابت پیشگیری کرد یا حداقل بروز آن را به تعویق انداخت. اگر فردی به دیابت مبتلا شده است، باید آموزش‌های لازم که در مراکز بهداشت ارائه می‌شود را ببیند تا از پیشروی بیماری جلوگیری کند. این آموزش‌ها مشمول کنترل وزن، برنامه غذایی، ورزش و فعالیت‌های بدنی، مراقبت از پا، ترک مصرف دخانیات، نحوه درست مصرف دارو‌های تجویز شده می‌باشد. حال آنکه در این بین برنامه غذایی اهمیت زیادی دارد؛ به‌عنوان مثال بیمار دیابتی باید تعداد وعده‌های غذا را افزایش دهد و در هر وعده، مقدار غذای مصرفی را متناسب با فعالیت کاهش دهد، از میوه‌های غیرشیرین و سبزی‌ها در وعده‌های غذایی به مقدار زیاد استفاده کند، مصرف میوه‌های شیرین مانند انگور، خربزه، خرما، توت و همچنین خشکبار شیرین مانند توت خشک، کشمش و قیسی را محدود کند، از حبوبات بیشتر استفاده کند، نان سبوس‌دار بخورد، قند و شکر و انواع شیرینی مانند آبنبات، شکلات، شیرینی، گز، سوهان و امثال آن را مصرف نکند، از مواد نشاسته‌ای مانند نان، برنج، سیب‌زمینی، گندم، جو و ماکارونی به میزانی که موجب افزایش وزن نشود، مصرف کند، مصرف چربی‌ها را کاهش دهد، از شیر و ماست کم‌چرب استفاده کند، مصرف تخم مرغ را محدود کند و به‌جای خامه و کره و روغن‌های جامد، از روغن مایع و زیتون بهره ببرد. افراد دیابتی مستعد ابتلا به بیماری دهان، دندان و لثه هستند که ترَک گوشه لب‌ها، زخم در حفره دهانی، بزرگی زبان، ضخیم و شیاردار شدن آن‌ها یا کنگره‌کنگره شدن جای دندان‌ها در کنار زبان، افزایش حساسیت دندان‌ها به ضربه، لق‌شدن دندان، خون‌ریزی لثه، درد دندانی بدون وجود پوسیدگی، بوی بد دهان و... ازجمله آن‌هاست که باید زیرنظر پزشک درمان شود. همه این‌ها گفته شد تا دیابت معرفی شود که در بسیاری از افراد بیماری خاموش است و باید کنترل شود. با کنترل قندخون می‌توان ظاهر عوارض زودرس و دیررس را کاهش داد و بروز عوارض دیررس را به تأخیر انداخت.