ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ فعلا گران نشده است؛ لبنیات را می‌گوییم که از چند روز قبل، اخبارش به دلیل انتخاب تیتر یکی از رسانه‌ها در فضای مجازی دست به دست و باعث شد که برخی مخاطبان تصور کنند افزایش ۳۵ درصدی قیمت پنیر مربوط به امروز و دیروز بوده است. حالا شهرآرا در دومین گزارش از سلسله گزارش‌های خود با تیتر «روایت سفره مردم»، قصد دارد این بار وضعیت لبنیات را در بازار بررسی کند.
گزارش‌های ما از بازار لبنیات کم نبوده است و همان طور که بار‌ها نوشته ایم و خوانده اید، دومینوی این افزایش قیمت از تیرماه و هم زمان با افزایش قیمت مصوب شیرخام شروع شد. البته اولین مهره این دومینو مربوط به گرانی و نبود نهاده‌های دامی بود که موجب افزایش هزینه دامداران، افزایش قیمت شیرخام و درنهایت افزایش پلکانی قیمت محصولات لبنی تا ۶۰ درصد شد.
خلاصه اینکه قیمت محصول‌های پرمصرف که شامل نرخ مصوب هستند، تغییری نکرده است. بر این اساس، قیمت شیر کم چرب بطری ۱۱هزار تومان، نیم چرب ۱۱هزارو۵۰۰تومان، شیر بطری با ۳درصد چربی، ۱۲هزارو۶۰۰تومان و نرخ شیر کامل ۱۲هزارو۸۰۰تومان است.
همچنین قیمت شیر نایلونی ۹۰۰گرمی با ۱/۵ درصد چربی، ۸هزارو۲۰۰تومان، قیمت ماست دبه‌ای ۲/۵ کیلویی پرچرب و کم چرب به ترتیب ۳۷هزارو۶۰۰تومان و ۳۴هزارو۱۰۰تومان، ماست ۹۰۰گرمی پرچرب و کم چرب به ترتیب ۱۳هزارو۷۰۰تومان و ۱۲هزارو۵۰۰تومان و قیمت پنیر ۴۰۰گرمی، ۲۲ هزار تومان است. طبق بررسی میدانی ما و پرس وجو از کسبه، در محصولات جانبی نیز هنوز افزایش قیمت چشمگیری مشاهده نشده است.
البته ممکن است برخی برند‌ها در قیمت بعضی محصولات خود به دلیل افزایش هزینه بسته بندی یا خرید شیر خام با قیمتی بیشتر از نرخ مصوب و درمجموع به دلیل افزایش هزینه ها، تغییری ایجاد کرده باشند، اما این تغییرات متناسب با تورم ماهانه بوده است و به قول مسئولان غیرقانونی نیست. طبق آخرین گزارش مرکز آمار ایران در آبان، پنیر ایرانی پاستوریزه ۴/۵ درصد، شیر ۱/۵ درصد، ماست ۲/۷ درصد و کره ۴/۲ درصد نسبت به مهرماه افزایش قیمت یافته اند.
برخی فروشندگان سوپرمارکت به تخفیفات کارخانه‌ها روی محصولات لبنی اشاره می‌کنند و می‌گویند: اتفاقا برخی محصولات روی دست تولیدکنندگان می‌ماند و گاهی مجبورند زیر قیمت بفروشند. فروشنده یکی از سوپرمارکت‌ها در خیابان هاشمی نژاد می‌گوید: اکنون خرید لبنیات کم شده و به نصف رسیده است؛ برای همین دیگر لبنیات لوکس نمی‌آورم؛ چون روی دستم می‌ماند و خراب می‌شودو بیشتر همین ارزان قیمت‌ها را برای فروش می‌آورم.
یک فروشنده لبنیات سنتی در خیابان کاشانی نیز با اشاره به کاهش میزان خرید لبنیات سنتی توسط مردم به دلیل کاهش قدرت خرید آن‌ها می‌گوید: مردم بیشتر لبنیات سنتی مثل پنیر را نیم کیلویی می‌خرند؛ چون قدرت خریدشان کاهش یافته است.
لبنیات لوکس از یخچال بیشتر سوپرمارکت‌ها در مناطقی مثل میدان شهدا، خیابان توحید، کاشانی، سناباد، مطهری جنوبی و قاسم آباد حذف شده است و محصولات گران، بیشتر در فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیده می‌شود. اگر یادتان باشد، شهریور امسال در گزارشی با تیتر «سرایت گرانی به فرآورده‌های لبنی» برایتان حساب کردیم که هزینه هفتگی یک سبد کوچک لبنیات برای خانواده چهارنفره در مشهد دست کم ۱۶۰هزار تومان است.
حالا خودتان قضاوت کنید که باتوجه به هزینه‌های زندگی، آیا همه دهک‌های جامعه قادر به پرداخت ۶۴۰ هزار تومان در ماه برای لبنیات هستند؟ اگر جواب شما منفی باشد، پس کاهش مصرف لبنیات هم به دنبال آن طبیعی خواهد بود. اکنون به گفته مسئولان، سرانه مصرف لبنیات در کشور به ۵۰ تا ۷۰ کیلوگرم رسیده است که این میزان در جهان ۱۸۰ کیلوگرم است.
ما می‌گوییم لبنیات «فعلا» گران نشده است؛ چون با وجود نامه دو هفته قبل وزیر جهادکشاورزی و درخواست برای آزادسازی صادرات شیرخشک، روغن و کره با عوارض تعیین شده جدید، اگر نظارت درستی صورت نگیرد، شاید شاهد بیشتر کج شدن فرمان تولید به سمت این محصولات و افزایش قیمت شیرخام و به دنبال آن افزایش نرخ لبنیات باشیم. حالا به این موضوع، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از نهاده‌های دامی را هم اضافه کنید، پس مسئولان باید از همین حالا برنامه ریزی‌های لازم را برای کنترل بازار و قیمت‌ها با چاشنی نظارت انجام دهند؛ چون همان طور که بار‌ها تجربه کرده اند، نوشدارو بعد از مرگ سهراب فایده‌ای ندارد.
با کاهش قدرت خرید، سبد خانوار‌ها کوچک‌تر و نقش لبنیات کم کم در سفره کم رنگ می‌شود. دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی به شهرآرا می‌گوید: افزایش قیمت کره و خروج آن از گروه یک (محصولات دارای نرخ مصوب) و ازسوی دیگر کاهش قدرت خرید مردم باعث شد که این محصول کمتر فروخته شود؛ به همین دلیل اکنون حدود ۸ هزار تن چربی به ارزش ۲۰ میلیون دلار در کارخانه‌های استان ذخیره شده است. مهدی هدایت نیا می‌افزاید: اکنون قیمت شیر درجه یک در استان به ۷ هزارو ۲۰۰ تومان رسیده است؛ یعنی ۶۰۰ تومان بیشتر از نرخ مصوب، با این حال تغییری در قیمت محصولات لبنی نداده ایم.
او با رد افزایش قیمت محصولات لبنی می‌گوید: نرخ تمام محصولاتی که قیمت مصوب دارند، تغییر نکرده است، حتی برخی کارخانه‌ها به دلیل رکود بازار، محصولات خود را کمتر از قیمت مصوب عرضه می‌کنند. البته ممکن است قیمت محصولاتی که نرخ مصوب ندارند و قیمت آن‌ها براساس هزینه تمام شده محاسبه می‌شود، کمی تغییر کرده باشد، با این حال، چون این محصولات مشمول قیمت گذاری نیستند، تغییر قیمت آن‌ها تخلف نیست. بازار لبنیات را می‌توان از ابعاد مختلفی بررسی کرد؛ موضوع وعده وزیرکشاورزی درباره حذف عوارض صادرات شیرخشک و مشکلاتی را که برای تولیدکننده‌های محصولات لبنی پیش آمد، به زودی در گزارشی جداگانه برایتان شرح خواهیم داد.