سعیده آل ابراهیم | شهرآرانیوز؛ تاکسی متر‌های خاموش یا بدون کاربری، یکی از چالش‌های مردم با شمار زیادی از تاکسی‌هاست؛ مسئله‌ای که ضرر آن به صورت مستقیم با جیب مسافر در ارتباط است. از یک سو مسافران از نرخ کرایه‌ها در نبود تاکسی متر گلایه دارند و از طرف دیگر رانندگان بهانه‌های همیشگی مانند خرابی تاکسی متر یا استهلاک خودرو و... را برای استفاده نکردن از تاکسی متر و دریافت سلیقه‌ای کرایه بهانه می‌کنند.
در این بین، همواره سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسی رانی مشهد وعده نظارت و برخورد با رانندگانی را می‌دهد که از تاکسی متر استفاده نمی‌کنند؛ وعده‌ای که با واقعیت تفاوت زیادی دارد و مسافران زیادی هرروز کرایه شان را بدون محاسبه با تاکسی متر می‌پردازند. با توجه به اینکه به تازگی شورای اسلامی شهر افزایش ۲۰ درصدی نرخ کرایه تاکسی را به تصویب رسانده است، به نظر می‌رسد دیگر نباید بهانه‌ای برای خاموش ماندن تاکسی متر‌ها باقی بماند. با این حال برای آگاهی از وضعیت مسافران و رانندگان تاکسی، به سطح شهر سری می‌زنیم تا میزان استفاده از تاکسی متر در تاکسی‌های شهر را از نزدیک ارزیابی کنیم.
احسان عروجی از آن دسته مسافرانی است که به روشن یا خاموش بودن تاکسی متر توجه نشان می‌دهد و همیشه نیز اعتراض می‌کند، البته همواره فقط یک پاسخ می‌شنود: «کجا قانون رعایت می‌شود که ما رعایت کنیم؟»
مسیر بعدی از میدان شریعتی تا کوهسنگی است. تاکسی‌ها در انتظار پرشدن ظرفیت و حرکت هستند، اما مسافر زیاد نیست و بیشترشان ترجیح می‌دهند بدون معطلی، با مسافرکش‌های شخصی تردد کنند. مسعود یکی از شهروندانی است که اعتقاد دارد از زمان شیوع کرونا، کمتر تاکسی خطی پیدا می‌شود و بیشتر تاکسی‌ها دربست شده اند یا در تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کنند. او می‌گوید: به دلیل نبود تاکسی خطی، ناچار می‌شوم برای مسیر مستقیم مانند بولوار وکیل آباد، تاکسی اینترنتی بگیرم. با ۱۳۷ نیز تماس گرفتم تا در این باره پیگیری کنند، اما به جایی نرسید.
بعد از ۱۵ دقیقه، تاکسی با دو مسافر حرکت می‌کند. تاکسی متر جلو کیلومترشمار خودرو قرار دارد و یک دستمال هم روی آن را پوشانده است و انگار تاکسی متر روشن یا خاموش نه برای مسافر و نه برای راننده مهم نیست. فروزان یکی از مسافرانی است که تقریبا هرروز این مسیر را با تاکسی طی می‌کند و می‌گوید: معمولا تاکسی‌های خطی تاکسی متر دارند، اما دقت نکرده ام که دکمه محاسبه کرایه را می‌زنند یا نه. تاکسی متر‌ها بیشتر شبیه دکور ماشین شده است. البته من مبلغ کرایه این مسیر را می‌دانم.
ایستگاه تاکسی میدان شریعتی تا میدان شهدا خلوت و تاکسی‌ها خالی از مسافر است. سوار یکی از تاکسی‌ها می‌شوم.
از تاکسی متر خبری نیست، اما به جای تاکسی متر روی داشبورد نوشته شده است: «کارت خوان موجود است.» اینجا هم تاکسی متر پشت یک دستمال کاغذی پنهان است. به راننده برای قرارنداشتن تاکسی متر در معرض دید مسافران اعتراض می‌کنم، اما راننده با تعجبی که نشان می‌دهد این درخواست برایش ناآشناست، می‌گوید: ما تاکسی خطی هستیم و نیاز نیست تاکسی متر بزنیم. اگر مسیر طولانی باشد، آن را روشن می‌کنیم. چون کرایه‌ها دستمان آمده است.
از قانون که صحبت می‌کنم و لزوم استفاده از تاکسی متر، می‌گوید: بعضی چیز‌ها دیگر عرف شده و ما خودمان می‌دانیم کرایه‌ها چقدر است. حالا شما هرچقدر دوست داشتید، کرایه بدهید!
البته در میان مسافرانی که از نبود نظارت بر نرخ کرایه‌ها و خاموشی تاکسی متر‌ها گلایه دارند، بعضی مسافران نیز به رانندگان تاکسی حق می‌دهند و معتقدند این کرایه‌ها دربرابر تورم موجود، مبلغ زیادی نیست.
البته همیشه هم گلایه‌ها برای خاموش بودن تاکسی متر نیست و در مواردی زیادی نیز مسافران از رانندگانی گلایه دارند که علیرغم روشن بودن تاکسی مترشان، تمایلی به محاسبه کرایه با تاکسی متر ندارند.
چنددقیقه ای بیشتر طول نمی‌کشد که در میدان فلسطین کنار تابلو ایستگاه تاکسی، سوار یک سمند زرد می‌شوم. تاکسی متر روشن است و روی داشبورد و جلو راننده قرار دارد. راننده پیرمردی است که به آینه خودرو «و ان یکاد» و دعای «چشم زخم» آویزان کرده است.
احمدی با انتقاد از رانندگانی که به بهانه خرابی از تاکسی متر استفاده نمی‌کنند، می‌گوید: بیشتر این موارد غیرواقعی است. وضعیت پرداخت کرایه‌ها طوری است که به انصاف راننده‌ها بستگی دارد. به نظر من ۵ هزار یا ۱۰ هزار تومان بیشتر ارزش ندارد که آدم بی انصافی کند و دروغ بگوید. کرایه همین مسیر میدان فلسطین تا شریعتی ۲۵۰۰ تومان می‌شود، اما بعضی‌ها ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ هزار تومان از مشتری دریافت می‌کنند.
او همان طور که از میان کاغذ‌های دفتری که روی داشبورد ماشین جا خوش کرده است، پول خرد برای مسافر جدا می‌کند، می‌گوید: بعضی رانندگان به این بهانه که گاهی در یک مسیر فقط یک یا دو مسافر دارند، کرایه را بیشتر می‌گیرند. البته از آن طرف مسافرانی هم هستند که کرایه ما را نمی‌دهند. برای خودم پیش آمده است که مسافران خواسته اند مبلغ را به کارتم واریز کنند و از من شماره کارت می‌گیرند تا با نرم افزار‌های پرداخت، پول را به کارتم واریز کنند، اما زمانی که مشخصاتم در آن نرم افزار را به من نشان می‌دهند، تأیید نهایی واریز پول را انجام نمی‌دهند.
احمدی معتقد است که اگر مأموران نظارت تاکسی رانی تخلف استفاده نکردن از تاکسی متر را مشاهده کنند، پیگیری می‌شود، اما مشکل اینجاست که برخی بازرس‌ها اصلا به این مسئله توجه نمی‌کنند. او بیان می‌کند: اگر یک مسافر شکایت کند و شماره پلاک تاکسی متخلف را اعلام کند، پیگیری می‌شود.
بیگلری یکی از مسافرانی است که با او هم مسیر هستیم و معتقد است تاکسیمتر بعضی تاکسی‌ها پیش از سوارشدن مسافر روشن است و تاکسی‌های زرد و سبز که سهمیه بنزین دارند، به دلیل گرفتن کرایه‌های چندین برابری، دلخواه مردم نیستند.
مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسی رانی شهرداری مشهد با اشاره به اینکه از مجموع تاکسی‌های فعال در شهر حدود ۴۶۰۰ تاکسی به صورت گردشی کار می‌کنند، می‌گوید: با وجود اینکه تعداد زیادی گشت‌های ناظر و بازرس در شهر داریم، هر اقدامی برای نظارت انجام بدهیم، تا زمانی که راننده تاکسی نخواهد، قوانین را رعایت نمی‌کند و به نوعی اقدامات ما بازدارنده نیست.
احمد محبی به خبرنگار ما می‌گوید: درمجموع تعداد شکایات پارسال ۶۲۰ مورد بوده که به دو ابطال پروانه منجر شده است. امسال نیز ۴۸۷ شکایت ثبت شده که درنهایت به ابطال یک پروانه منجر شده است. همچنین بیشتر شکایت‌های این آمار مربوط به استفاده نکردن از تاکسی متر و خودداری از جابه جایی مسافر است. وی بیان می‌کند: برای تخلف استفاده نکردن از تاکسی متر، ابتدا به راننده تذکر می‌دهیم، اما برای مرتبه دوم راننده متخلف به هیئت انضباطی فرستاده می‌شود و با توجه به نوع تخلف، جریمه نقدی، محدودیت در مسیر کار یا حتی ابطال پروانه انجام می‌شود. درباره این تخلف، حق با شهروندان و زائران است، اما فقط بخشی از رانندگان این تخلف را دارند و به آبروی جامعه تاکسی رانان خدشه وارد می‌کنند.
وی معتقد است تا زمانی که برای نظارت از هوشمندسازی استفاده نشود، شکی نیست که باز هم شاهد مواردی از تخلف خواهیم بود. محبی ادامه می‌دهد: یکی از راه‌ها این است که مبلغ کرایه در خطوط مشخصی ثابت شود. برای تعیین این مبلغ، تاکسی‌ها در وضعیت و زمان‌های مختلف (پیک یا غیرپیک) از تاکسی متر استفاده می‌کنند تا میانگین قیمت به دست بیاید. درنهایت این قیمت روی تابلو ایستگاه و روی شیشه تاکسی درج می‌شود و مسافر مبلغی بیشتر از آن را پرداخت نمی‌کند. این اقدام در برخی ایستگاه‌های تاکسی شهر انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه گام بعدی در هوشمندسازی، استفاده از قبض سفر در مکان‌هایی مانند بازار است که مقصد مسافر مشخص است و با صدور قبض سفر، مبلغ کرایه مشخص می‌شود، می‌گوید: اجرای این اقدام در صورت هماهنگی و تأیید کمیسیون حمل ونقل شورای اسلامی شهر و معاونت حمل ونقل، یک ماه زمان می‌برد.
به گفته وی، استفاده از دستگاه‌های هوشمندی که در تاکسی‌ها قرار می‌گیرد، اقدامی است که می‌تواند نظارت فیزیکی را حذف کند. به این صورت که نظارت فقط توسط مردم و تعدادی از عوامل محدود در شهر انجام می‌شود. وی بیان می‌کند: مسافران می‌توانند به عملکرد و رفتار راننده امتیاز بدهند و درصورتی که این دستگاه خاموش شود، در سیستم غیرفعال می‌شود و برای ما قابل پیگیری است. خرید این دستگاه‌ها بودجه ۲۰۰ میلیارد تومانی نیاز دارد که شهرداری نمی‌تواند آن را تأمین کند و باید به دنبال مشارکت بخش خصوصی باشیم.