لاله سادات کوثری | شهرآرانیوز؛ «راننده پراید به شماره... توقف کن.» با کمی تأمل، تکرار می‌کند: «راننده پراید سفید توقف کن.» راننده به اخطار خودرو گشت توجهی نمی‌کند، اما چشمانش کاملا متوجه است که گشت سامانه مدیریت آلاینده‌های محیط زیست شهرداری مشهد با پلیس راهنمایی ورانندگی در حال اعمال قانون است.
راننده به حرکت دست پلیس هم توجهی نمی‌کند. اینجاست که جریمه توجه نکردن به فرمان پلیس برای پلاکش ثبت می‌شود. گاهی این بی توجهی آن قدر ادامه دارد که راننده را به انجام تخلفات دیگری مانند سرعت غیرمجاز، حرکات مارپیچ و... وا می‌دارد و به جای اعمال قانون جریمه ۵۰ هزار تومانی برای نداشتن معاینه فنی خودرو، گاهی ۵۰۰ تا ۶۰۰هزار تومان تخلف دیگر را به نام پلاک خودرو خود ثبت می‌کند.
سال هاست که گشت کنترل خودرو‌های دودزا در مشهد با کمک پلیس و شهرداری مشهد در شهر فعالیت می‌کند. در حوزه آلایندگی هوا، این بار به جای آنکه نگاهشان به آسمان باشد، زمین را رصد می‌کنند؛ زمینی که انسان‌ها در بیشتر موارد با بی توجهی خود دود آبی یا سیاه ناشی از سوخت ناقص اگزوز خودروهایشان را راهی آسمان می‌کنند. مردم مشهد در ۲۹۸روز گذشته فقط ۳۸روز هوای پاک تنفس کرده اند و این در حالی است که به استناد سیاهه انتشار آلاینده‌های مشهد، سهم خودرو‌ها یا همان منابع آلاینده متحرک در آلودگی هوای شهر حدود ۳۰ درصد است.
این نقطه آغاز همراهی ما با گشت سامانه مدیریت آلاینده‌های محیط زیست به بهانه روز هوای پاک است و می‌خواهیم ساعاتی با گشت سمام (سامانه مدیریت آلاینده‌های محیط زیست) اداره محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد به سراغ خودرو‌های دودزایی برویم که به طور عمده فرسوده اند، یا به علت نقص فنی دودزا هستند و در آلایندگی هوای شهر سهم زیادی دارند.
به گفته سرگرد محمود خالقی، مجری این طرح، روزانه بین ۵ تا ۱۲ خودرو دودزا فقط در یک گشت با حوزه گشت زنی دو منطقه از شهرداری مشهد اعمال قانون می‌شوند.
احسان خجسته، کارشناس سنجش میزان آلایندگی خودرو‌ها نیز دستگاه سنجش میزان آلایندگی را آماده به کار می‌کند و با اعلام سرگرد خالقی، به خودرو مدنظر دستور توقف داده می‌شود. راننده در راست گرد پل جمهوری اسلامی توقف می‌کند و مدارک خودرو را به پلیس ارائه می‌دهد. سنجش میزان آلایندگی‌ها کمی زمان می‌برد.
لوله خرطومی شکل دستگاه سنجش آلایندگی وارد اگزوز می‌شود. خودرو روشن است و تبلت متصل به دستگاه در کادر چهارقسمتی بررسی چهار گاز مهم، اعداد مختلفی را نشان می‌دهد. با فعالیت دستگاه، هشدار خطر چندین گاز روی تبلت نقش می‌بندد و اینجاست که با تأیید کارشناس سنجش میزان آلایندگی، سرگرد خالقی برای اعمال قانون راننده خودرو آلاینده وارد عمل می‌شود.
سرگرد خالقی پس از اعمال قانون راننده متخلف، می‌گوید: در بیشتر موارد خودرو‌های فرسوده در مشهد در آلودگی هوا شریک جرم محسوب می‌شوند، اما شهروندان دودزابودن خودرو‌ها را تخلف محسوب نمی‌کنند.
کارشناس میزان سنجش آلایندگی دود خودرو‌ها نیز می‌گوید: بعد از چکاپ اگزوز خودرو با دستگاه، چهار گاز مؤثر در آلایندگی هوا روی صفحه تبلت متصل به دستگاه نقش می‌بندد.
خجسته بیان می‌کند: دستگاه میزان سنجش آلایندگی را به طور استاندارد و پیش فرض دارد. چنانچه میزان گاز خروجی از حد استاندارد دستگاه بالاتر باشد، دستگاه هشدار خطر را اعلام می‌کند و در این حالت فرم آلایندگی خودرو برای راننده تکمیل می‌شود.
وی تأکید می‌کند: بعد از اعلام آلایندگی خودرو، اعمال قانون انجام می‌شود و کارت خودرو از راننده دریافت و به او مهلتی پانزده روزه برای رفع نقص خودرو داده می‌شود.
گشت وگذار ما در شهر ادامه پیدا می‌کند و دو خودرو پژو پارس و یک سمند دیگر هم به همین ترتیب اعمال قانون می‌شوند. نکته درخور تأمل اینجاست که هرسه راننده با بهانه‌های مشابه سعی در فرار از اعمال قانون دارند؛ «اتوبوس‌های شرکت اتوبوس رانی دودزاتر هستند»، «این همه خودرو آلاینده در شهر است، آیا می‌توانید همه را اعمال قانون کنید؟»، «هزینه و بودجه لازم برای خرید خودرو جدید و بدون آلایندگی را نداریم»، «هزینه تعمیر سنگین است» و...
مسئول امور محیط زیست اداره کل محیط زیست شهری شهرداری مشهد گفت: روزانه ۷۰ تا ۸۰ خودرو دودزا در مشهد اعمال قانون می‌شوند.
وحید فاتحی در گفتگو با خبرنگار ما افزود: سالانه حدود ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ دستگاه خودرو دودزا در مشهد شناسایی و رفع عیب می‌شوند و دوباره به شبکه حمل ونقل شخصی شهر می‌پیوندند.
وی ادامه داد: روزانه شش گروه گشت «سمام» همراه با مأمور راهور در شهر تردد می‌کنند و پس از مهلت پانزده روزه برای اصلاح آلایندگی خودرو دودزا، چنانچه فرد خاطی به رفع مشکل اقدام نکرده باشد، اخطار دوم به نشانی مالک پلاک ارسال می‌شود. تاکنون ۹۷ درصد خودرو‌هایی که اخطار دریافت کرده اند، به رفع آلایندگی اقدام کرده‌اند.
وی با اشاره به اجرای طرح نصب پلاک «اعزام به تعمیرگاه» روی خودرو‌های آلاینده، افزود: در مقطعی مقرر شد پلیس راهور پلاک «اعزام به تعمیرگاه» در اختیار ما قرار بدهد.
بر این اساس پلاک خودرو دودزا فک و جای آن پلاک تعمیری نصب می‌شد، اما در کل استان پلیس راهور فقط ۱۰ پلاک «اعزام به تعمیرگاه» داشت و این تعداد پلاک برای ما که به تنهایی در مشهد روزانه حدود ۷۰ تا ۸۰ خودرو آلاینده را اعمال قانون می‌کنیم، تعداد اندکی بود.
وی اظهار کرد: بعد از وصول مدارک شناسایی خودرو، درصورت مراجعه نکردن مالک خودرو دودزا، این مدارک تا دو سال نزد ما نگهداری خواهد شد و پس از آن با نامه نگاری با معاون دادستان، مدارک به پلیس راهور ارائه وحکم توقیف پلاک خودرو دودزا نیز صادر می‌شود.
فاتحی با اشاره به اینکه برخی خودرو‌های جدید نیز کیفیت خود را از دست داده اند، گفت: خودرو‌های صفرکیلومتر که وارد بازار می‌شود، تا چهارسال نیازمند معاینه فنی نیست، اما در بررسی‌های کارشناسان، مواردی وجود داشته که عمر خودرو زیر چهار سال بوده، اما دارای آلایندگی بوده است.
وی با بیان اینکه پیشنهاد دادیم که عمر چهارساله خودرو برای بررسی معاینه فنی به سه سال کاهش یابد، بیان کرد: روزانه یک میلیون و ۳۵۰ هزار خودرو در مشهد تردد بدون تکرار دارند.