عطایی - جوان است و با انگیزه، خوش‌پوش با صورت و صدایی گرم، باب آشنایی ما با او همکاری‌اش با طرح «سایبان امید» بود. در این طرح آقا هادی رایگان و با اشتیاق کامل به جوانان و نوجوانان گلشهری کار طراحی با دستگاه سی ان سی را آموزش می‌دهد.
اینکه چه سرگذشتی داشته و چگونه از تبریز به گلشهر آمده است برایمان جذاب بود. برای همین به مغازه‌اش در خیابان شفیعی آمده‌ایم تا با این کارآفرین جوان گفت‌وگویی داشته باشیم.
در ادامه بخشی از صحبت‌هایمان را می‌خوانید:
از کودکی عاشق بوی چوب بودم
هادی نوید محمدپور متولد سال ۱۳۶۶ تبریز است. دیپلم صنایع چوب و فوق دیپلم فناوری آی تی دارد. از ۳ سال پیش ساکن مشهد و محدوده گلشهر شده است. سابقه فعالیت منبت‌کاری و کار با دستگاه سی ان سی در تهران، اصفهان و دیگر شهر‌های ایران و کشور ترکیه را در کارنامه کاری خود دارد. از ۱۲ سالگی کار با چوب را آغاز می‌کند. آقای محمدپور می‌گوید: «منبت‌کاری، کلاف‌کاری و کار با سی ان سی از جمله فعالیت‌های من در حوزه کار با چوب است. علاقه زیادم به چوب باعث شد که سراغ همین کار بروم. از کودکی عاشق بوی چوب و ورزش کردن بودم. خوشبختانه تا امروز در انجام هر دو فعالیت نیز موفق بودم. از ۱۲ سالگی درس و کار را با هم دنبال کردم. همان زمان یکی از اقوام کار چوب می‌کرد و مرا به کارگاهی که مبلمان چوبی و سرویس خواب می‌زد، معرفی کرد، همانجا مشغول شدم و آموزش‌های مختلفی دیدم و باعث شد به کار تسلط پیدا کنم و صنعتی هم بیاموزم.»
فقط ۴ ساعت می‌خوابیدم
هادی می‌گوید: «اکنون کار‌های مختلف چوب مثل رنگ‌آمیزی، طراحی، مونتاژ، برش‌کاری، ساخت، دیزاین داخلی را آموختم. همین اواخر در امامیه مشهد دیزاین و طراحی داخل خانه را منبت‌کاری کردم که یکی از کار‌های خوب و نمونه من است.»
دوباره به ابتدای راهش برمی‌گردیم. از ادامه زندگی‌اش می‌پرسم و می‌گوید: «نزدیک به ۲ سال در همان تبریز و همان کارگاه کار کردم، بعد از آن به تهران آمدم و همراه با درس کار می‌کردم. البته خانواده‌ام حمایتم می‌کردند و مطمئن بودند در کارم موفق می‌شوم. در تهران به چهاردانگه رفتم، چهاردانگه مرکز کار‌های چوبی تهران و نزدیک به یافت‌آباد است. آنجا کار مونتاژ و رنگ‌کاری چوب را یاد گرفتم. اول کار ماهی ۱۲ یا ۱۳ هزار تومان می‌گرفتم، این مبلغ بعد از ۶ ماه کار به ماهی ۲ میلیون هم رسید. ابتدایی که به آنجا رفته بودم در کارگاه می‌خوابیدم، تا یک هفته در کارگاه ماندم و بعد خانه‌ای گرفتم و ساکن شدم. آن ایام خیلی فعال بودم و در طول شبانه‌روز فقط ۴ ساعت می‌خوابیدم. بازاریابی هم می‌کردم.»
دوره کار با دستگاه در ترکیه و تهران
هادی ادامه می‌دهد: «بعد از ۲ سال سکونت در تهران به تبریز برگشتم و از آنجا به ترکیه رفتم و یک‌سال و نیم همانجا ماندم. ابتدا برای دوره آموزشی به ترکیه رفتم و این دوره فقط ۲ ماه بود، اما برای اینکه به کار تسلط پیدا کنم یک سال و نیم ماندم. سال ۸۶ در ترکیه و بعد در تهران کار با دستگاه سی‌ان‌سی را آموختم و نزدیک به ۶ میلیون هزینه پرداخت کردم. اوایلی که منبت‌کاری با دستگاه سی‌ان‌سی به بازار معرفی شد دوره‌های آموزشی آن هزینه بالایی داشت.»
علاقه خاصی به مشهد و امام رضا (ع) دارم
می‌پرسم چرا به ایران برگشتی، می‌گوید: «هیچ جای دنیا ایران نمی‌شود و هیچ جای ایران تبریز نمی‌شود.» این را با خنده می‌گوید و ادامه می‌دهد: «دوست داشتم در کشور خودم کار کنم. از ترکیه به تبریز برگشتم و بعد از آن دوباره راهی تهران، اصفهان، شیراز و بندرعباس شدم و در این حوزه فعالیت کردم و کار‌های خوبی را به بازار ارائه دادم. در این شهر‌ها برای افراد مختلفی کار کردم و سربخش کارگاهی در تهران مهم‌ترین مسئولیتم در دوره کاری بود. از اصفهان هم به مشهد آمدم. آموزش خدمتم را در مشهد بودم و علاقه خاصی به مشهد و امام رضا (ع) دارم و ساکن گلشهر شدم.»
قلب صنعتی مشهد، گلشهر است
هادی می‌گوید: «به نظرم قلب صنعتی مشهد، گلشهر است. شما نمی‌توانید این حجم از تراکم بالای تولید و کار را در جای دیگر مشهد پیدا کنید. ۲ سال پیش که به اینجا آمدم کسی در این حوزه کار نمی‌کرد و بعد از آن چند نفری در همین حوزه مشغول به کار شدند. به تازگی هم رو به آموزش آوردم. بعد از چند سال فعالیت تصمیم گرفتم کارآموزانی را که به این رشته علاقه دارند و می‌توانند در این‌حوزه فعالیت کنند وارد بازار کار کنم. جوانان با آموزش این دوره هم هنری آموختند و هم وارد بازار کار می‌شوند.»
دستگاه‌ها زیاد است و متخصص کم
محمدپور می‌گوید: «اولی که این کار به بازار معرفی شد، تعداد معدودی از افراد دستگاه داشتند. الان با اینکه به تعداد دستگاه‌ها اضافه شده است، اما اغلب اپراتور‌های دستگاه تخصص ندارند و نمی‌توانند به خوبی با دستگاه کار کنند. بیشتر آن‌هایی که دستگاه را خریداری می‌کنند آموزش کار با دستگاه را از روی اینترنت دریافت می‌کنند یا برخی از نکات آموزشی را از افرادی که با دستگاه کار کردند یاد می‌گیرند و اغلب کار‌ها و محصولاتشان در حد مقدماتی و آماتوری است و طرح‌های حرفه‌ای یا با جزئیات بالا را نمی‌توانند تولید کنند. در حالی‌که بازار به دنبال طرح‌های خلاقانه و حرفه‌ای یا کار‌های سه بعدی است، کار‌های دوبعدی و سه بعدی در بازار کم است. معمولا برش‌های داخلی در حد قاب را تولید می‌کنند.»
بازار خاص کار‌های خلاقانه
هادی طرح‌ها و کار‌هایی را که برای سنگاپور اجرا کرده است، نشانم می‌دهد و می‌گوید: «کار‌های خلاقانه و طرح‌های نو همیشه بازار خاص خود را دارد. خیلی از کشور‌ها از نمونه کار‌های جدید که سه‌بعدی تهیه شدند، استقبال می‌کنند. خیلی از کار‌ها به عنوان پارتیشن و جداکننده بخش‌های مختلف یک مرکز مثل کتابخانه‌ها یا مکان‌های عمومی استفاده می‌شوند. بیشتر سفارش‌های ما از سنگاپور، بنگلادش، ترکمنستان، ارمنستان و پاکستان است. کار‌های جدید و ایده‌های نو همیشه بازار خودش را دارد.»
قدمتی دو هزار ساله
از آقای محمدپور دلیل سفارش دادن این کشور‌ها به ایران را که می‌پرسم، می‌گوید: «ایده‌ها و تولیدات مدرنی که بازار ایران دارد باعث شده است تا سفارش کار داشته باشیم. ضمن اینکه خود این کشور‌ها نمی‌توانند کاری مثل تولیدات ما را ارائه دهند یا تولید کنند. ایران در تولید صنایع دستی چوبی قدمتی دو هزار ساله دارد، ولی به مرور تعداد این دست تولیدات کمتر شده است و اغلب به دنبال کالا‌هایی هستند که با دستگاه سی‌ان‌سی تولید می‌شود. طراح دستگاه‌های سی‌ان‌سی باید حرفه‌ای، خلاق و آشنا با دستگاه باشد تا بتواند اثری در خور بازار جهانی ارائه دهد و حرفی برای گفتن در این بازار داشته باشد.»
صادرات کار‌های چوب به اروپا
هادی ادامه می‌دهد: «خوشبختانه تعدادی از آقایان و بانوان در تهران و اصفهان موفق شدند با بازار کشور‌های اروپایی مثل آلمان کار خود را شروع و طرح‌ها و ایده‌های خود را به بازار اروپا صادر کنند. اکنون کشور‌هایی مثل چین، سنگاپور، بنگلادش، ازبکستان حتی افغانستان و به تازگی عراق برای طراحی و کار با دستگاه به سراغ ایرانی‌ها می‌آیند. اثرگذاری و تأیید کارهایمان را مدیون منبت‌کاری با دست هستیم و ریشه‌ای که در این فعالیت هنری دارد. کاسه، قاشق و بشقاب‌های چوبی از ایران به دیگر کشور‌ها راه پیدا کرده است.»
سرعت بالا و هزینه کم کار ماشین
ریشه منبت‌کاری دستی به ۲ هزار و ۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. این‌ها را آقای محمدپور می‌گوید که خودش هم منبت‌کاری دستی را با همه فنونش آموخته است. او ادامه می‌دهد: «اکنون فناوری با پیشرفتی که داشته، سرعت تولید کالا را پایین آورده است. درحالی‌که برای تولید یک کالای دستی از ابتدا تا انتها باید ۲ تا ۳ روز زمان گذاشت همان طرح را دستگاه سی‌ان‌سی عرض ۱۰ دقیقه تولید می‌کند. این دستگاه سرعت عمل بالایی دارد و به تازگی دستگاه‌هایی وارد بازار کار شدند که توانایی پیکرتراشی دارند. این دستگاه توانایی دارد یک پیکر را با تمام جزئیات مثل خط ریش، ابرو، مژه و مو انجام دهد.»
طرح عروس و داماد با سی‌ان‌سی
آقای محمدپور یکی از مد‌های مراسم عروسی را فرستادن تابلو عکس عروس و داماد قبل از آمدن آن‌ها به سالن می‌داند و می‌گوید: «یکی از ایده‌ها و طرح‌هایی که ۲ سال پیش به بازار تهران دادم این بود که به جای عکس عروس و داماد، پیکر تراشیده آن‌ها با دستگاه‌های جدید را به سالن بفرستند که در تهران اجرا و از آن استقبال شد. یکی از اهداف کاری خود من در مشهد ارائه همین کار به تازه عروس و دامادهاست.»
هیچ چیز جایگزین کار با دست نمی‌شود
از آقای محمدپور درباره این می‌پرسم که هنوز هم سرمایه‌گذاری روی کار با دست پذیرفتنی هست یا با آمدن این دستگاه‌ها دیگر جای کار ندارد؟ و پاسخ می‌شنوم: «کار با دستگاه هیچ‌گاه جایگزین کار با دست نمی‌شود، اما آثار دستی مثل گذشته دیده نمی‌شود و خیلی خیلی کم‌رنگ شده‌اند. با توجه به راندمان بالای دستگاه‌های پیشرفته نسبت به کار‌های دستی دستگاه‌ها جای آثار دستی را گرفتند، اما کار‌های دستی زیبایی و ظرافت خاص‌تری دارند، در عین حال قیمت بالای کار‌های دستی باعث شده است تا خرید آن‌ها سخت شود. بیشتر مردم توانایی خرید کالای لوکس با قیمت بالا هر چند تولید دستی را ندارند. این باعث شده است تا بیشتر سرمایه‌گذاران در این حرفه به دنبال کار با دستگاه‌های سی‌ان‌سی پیشرفته بروند که تولیدات بیشتری را با سرعت بالاتر به آن‌ها ارائه می‌دهد و قیمت تمام شده مناسب‌تری هم برای بازار فروش دارد. اغلب کار‌هایی که با دستگاه و به وسیله طراحان حرفه‌ای تولید می‌شود تا ۹۰ درصد به کار‌های دستی منبت نزدیک است. برخی کار‌های جدید به صورت تلفیقی از دستگاه و کار با دست ارائه می‌شود. بعد از اینکه اثر از دستگاه خارج می‌شود خراطان و منبت‌کاران نیز روی آن کار می‌کنند تا اثر به کار دستی نزدیک‌تر شود. اگر طراحان کار با سی‌ان‌سی زمان بیشتری برای طراحی اثر بگذارند می‌توان اثر را قریب به صد در صد به کار دستی نزدیک کرد.»
هادی متخصص کار با نرم افزار سی‌ان‌سی
«طرح‌ها با نرم‌افزار «آرت کم» که نرم‌افزار تخصصی روز دنیا در طراحی است، تهیه می‌شود و شرکت «آرت کم» نیز تلاش می‌کند به طور مداوم نرم‌افزار‌هایی با دقت بالا به بازار عرضه کند.»
آقای محمدپور با بیان این مطلب بیان می‌کند: «این نرم‌افزار تخصصی دستگاه‌های سی‌ان‌سی است و کدنویسی به وسیله آن برای دستگاه انجام می‌شود. دستگاه نیاز دارد تا یک انسان به آن دستورات لازم را ارائه دهد و ما نیز از طریق این نرم‌افزار طرح را به دستگاه برای تولید می‌دهیم. نرم‌افزار‌های تریدیمکس، زیبراش و دیگر نرم‌افزار‌های طراحی نیز برای این دستگاه‌ها بسته به اثری که می‌خواهید تولید کنید، وجود دارد.»
تحریم و تولید مواد اولیه
هادی‌آقا درباره تولید مواد اولیه این دستگاه‌ها در ایران می‌گوید: «مواد اولیه از کشور‌های مختلفی مثل چین، ترکیه، تایوان، برزیل و دیگر کشور‌ها می‌آید، اما تولید برخی مواد اولیه به طور محدود در ایران انجام می‌شود. با تحریم‌ها کار برای ما دستگاه‌داران سخت می‌شود، اما برهه زمانی دارد. باید تلاش کنیم تا مواد اولیه و تولیدات داخلی بیشتر شود. تحریم‌ها باعث می‌شود تا به دنبال جایگزین مواد اولیه‌ای مثل چوب و ام‌دی‌اف باشیم. ام‌دی‌اف ماده‌ای شیمیایی است که با ترکیب از اره‌های چوب درست می‌شود. این ماده زمان تولید و ترکیب آن با اره‌های چوب بسیار خطرناک و سرطان‌زاست. زمانی که برش خورده می‌شود براده‌های آن بسیار خطرناک و مشکل‌آفرین است. باید بتوانیم جایگزین مناسبی برای آن پیدا کنیم. امکان تولید مواد اولیه هست و توجیه اقتصادی هم دارد و فقط زمانبر است. اولین ایده جایگزینی مواد را هم خود من دادم و در حال مطالعه و کار روی آن هستیم.»
به دنبال جایگزین
دستگاه سی‌ان‌سی، مواد اولیه کار و نرم‌افزار‌های طراحی از دیگر کشور‌ها به کشور ما وارد شده است و در نهایت اثر تولیدی به دیگر کشور‌ها صادر می‌شود. با این شرایط زمان تحریم می‌تواند در وضعیت کاری و معیشتی این سرمایه‌گذاران تأثیرگذار باشد. از محمدپور می‌خواهم که در این‌باره توضیح دهد و او می‌گوید: «درست است که دستگاه، مواد اولیه و نرم‌افزار تولید داخلی نیست، ولی شرایط باعث شده که برخی از افرادی که با دستگاه‌ها کار می‌کنند و به بخش سخت‌افزاری آن تسلط دارند دستگاه‌های جدید و ایرانی آن را تولید کنند. اکنون ۸۰ درصد دستگاه‌های استان خراسان تولید داخلی است. به دنبال جایگزین برای مواد اولیه و نرم‌افزار‌ها نیز هستیم.»
قیمت ام‌دی‌اف پایین‌تر از چوب است
محمدپور ادامه می‌دهد: «می‌توان از انواع چوب در دستگاه سی‌ان‌سی استفاده کرد تنها به این دلیل که ام‌دی‌اف از لحاظ قیمت مناسب‌تر است و در پایان نیز کالای تولید شده با قیمت مناسب‌تری به فروش می‌رود و از آن بیشتر استفاده می‌شود. در حالی‌که می‌توان یک بوفه تمام چوب را نیز با دستگاه تولید کرد منتها قیمت تمام شده آن ۳ میلیون تومان است در حالی‌که با ام‌دی‌اف ۷۰۰ هزار تومان به بازار عرضه می‌شود. استفاده از مواد اولیه مختلف به نیاز و توان خرید مشتری برمی‌گردد. شما می‌توانید طرح یا عکس کار مورد نظری که می‌خواهید به ما نشان دهید و بعد هم انتخاب کنید با چه مواد اولیه‌ای آن را برای شما تولید کنیم.»
همکاری با شهرداری منطقه در طرح «سایبان امید»
محمدپور درباره اجرای طرح «سایبان امید» و همکاری‌اش با شهرداری هم می‌گوید: «از آنجا که طراح و متخصص کار با دستگاه سی‌ان‌سی در شهر مشهد کم است با همکاری شهرداری منطقه دوره‌های آموزشی رایگان را برای نوجوانان و جوانان علاقه‌مند به این رشته برگزار کردیم. خانم کاریزی از اعضای قدیمی شورای محله و فعال در حوزه فرهنگی به من مراجعه کردند و گفتند طرح «سایبان امید» از طرف اداره اجتماعی و فرهنگی منطقه ۵ در حال اجراست و اگر شما طرح یا ایده‌ای دارید می‌توانید به شهرداری منطقه ارائه دهید. همین باعث شد تا آموزش دادن به نوجوانان و جوانانی که دوست دارند مهارتی بیاموزند در بخشی از فعالیت‌های کاری‌ام قرار دهم. یکی از اهداف طرح «سایبان امید» یادگیری مهارت‌های شغلی برای جوانان بود تا در کنار تحصیل بتوانند وارد بازار کار شوند و درآمد داشته باشند. یکی از هنرجویان خوب این دوره‌ها آقای اخلاقی است که اکنون وارد بازار کار شده و به درآمدزایی هم رسیده است. در دور اول اجرای این طرح ۱۲ نفر آموزش دیدند که ۴ نفر آن‌ها وارد بازار کار شدند. کلاس‌ها طی دوره ده روزه ارائه شد. طراحی را آموختند و از طریق دستگاه‌هایی که دیگران دارند مدل تولید می‌شود. فروش نیز با خود هنرجو‌ها خواهد بود. ضمن اینکه می‌توانند در کارگاه‌های مربوط به همین کار نیز وارد شده و تا ماهی ۲ میلیون تومان نیز درآمد داشته باشند. طراحی و ایده‌های خلاقانه نیز می‌تواند بخشی از درآمد آن‌ها باشد. خیلی از کارگاه‌دار‌ها برای طراحی به من مراجعه می‌کنند که در صورت وقت نداشتن طراحی را به هنرجویانم می‌سپارم و از این طریق نیز کسب درآمد می‌کنند. یک سال اخیر نزدیک به ۱۰۰ نفر را در همین حوزه آموزش دادم و اشتغال به کار برای همه این افراد مهیاست و هنوز هم فضای کاری برای آن وجود دارد.»
کشت آبزی گیاهان ارگانیک
محمدپور خودش دستگاه سی‌ان‌سی ندارد و دوست دارد برای کارگاه‌ها کار کند. می‌گوید: «نزدیک به ۳۰ کارگاه اکنون با من همکاری دارند و سفارش آن‌ها را تهیه و تولید یا طراحی می‌کنم. اگر هر کدام از این کارگاه‌ها ۲ نفر همکار بخواهند می‌توانم ۶۰ نفر را به آن‌ها معرفی کنم. خیلی‌ها به صورت شخصی به ما مراجعه می‌کنند و مدلی را که می‌خواهند به ما نشان می‌دهند تا برایشان طراحی کنیم. هنرجو خانم نیز دارم و خیلی از خانم‌ها هم پشت دستگاه کار می‌کنند.»
خارج از کار چوب یکی از طرح‌های بزرگی که آقای محمدپور تصمیم دارد در مشهد اجرایی کند کشت آبزی ارگانیک است. او در این باره بیان می‌کند: «نمونه این کار در ایران نیست. کاشت گیاهان بدون خاک از امتیاز‌های این طرح است. بیشتر کار‌هایی که انجام شده در تراکم پایین و گیاه نیز خوابیده است نه ایستاده. گیاهان درون آب نیستند و آب به صورت بخار به آن‌ها می‌رسد. نزدیک به گلشهر این پروژه را اجرا می‌کنیم. در این حوزه شدید به پشتیبانی نیاز دارم و امیدوارم مسئولان یا افراد علاقه‌مند در این حوزه و اجرای طرح کمک کنند.»
او به عنوان سخن آخر می‌گوید: «لطفا بنویسید جوان‌های امروز دنبال کار‌های راحت نباشند و باید تلاش کنند. نمی‌شود پشت رایانه نشست و انتظار درآمد‌های میلیونی داشت. برای رسیدن به درآمد باید تلاش کرد.»