رها راد
خبرنگار شهرآرا محله
آمار‌ها نشان می‌دهند که روزانه ۵۲ نفر در کشور بر اثر تصادفات جان خود را از دست می‌دهند. به گفته حسین گل‌مشکی، رئیس اداره ترافیک منطقه ۶، وجه اشتراک اغلب این تصادفات سرعت است یا به‌عبارتی معابر و خیابان‌هایی که مسطح هستند، سرعت‌گیر ندارند و راننده را ترغیب می‌کنند که به سرعت خود بیفزاید. در این شماره می‌خواهیم برویم به‌سراغ همین معابر و خیابان‌ها در منطقه ۶، معابری که اغلب طبق اصول شهرسازی شکل نگرفته‌اند، بدون استاندارد‌های لازم هستند و باعث بیشترین تصادفات در منطقه هستند. یکی از این نقاط که جزو ۱۰ نقطه سیاه حادثه‌خیز در شهر مشخص شد، شیب خطرناکی در بزرگ‌راه بسیج درست روبهروی بازار حافظ است. دیگر نقاط حادثه‌خیز منطقه بیشتر در بولوار پرتردد حر هستند، اما عابران پیاده قربانیان اصلی این سوانح هستند. انبوه ساکنان چند هزار نفری در این منطقه در خانه‌های قوطی کبریتی و بافتی عنکبوتی و معابری باریک که بستری مستعد برای ایجاد انواع و اقسام سوانح و تصادفات هستند. البته با همه این موارد آمار‌ها نشان می‌دهند که تعداد این تصادفات از ابتدای سال تا به امروز روندی کاهشی را طی کرده‌اند. فروردین امسال تعداد تصادفات منجر به جرح در منطقه‌شش ۱۵ مورد ثبت شده و این تعداد تا مهر ماه به هفت مورد کاهش پیدا کرده، اما باز هم تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیاد است.
سیاه‌ترین نقطه
در فهرست نقاط حادثه‌خیز منطقه نام بازار حافظ در بزرگ‌راه بسیج در صدر جدول دیده می‌شود! نقطه‌ای که سال پیش توسط سازمان حمل و نقل ترافیک شهرداری جزو ۱۰ نقطه سیاه شهر شناسایی و معرفی شد. قضیه از این قرار است که نقطه‌ای از این بزرگ‌راه درست روبهروی بازار حافظ تندرویی دارد که این تندرو استاندارد‌های لازم را ندارد. نقطه‌ای از آن، هم شیب طولی دارد و هم قوس گردش به چپ. به زبان ساده‌تر راننده خودرو مجبور می‌شود به‌گونه‌ای حرکت کند که دو حرکت را هم‌زمان با هم انجام بدهد، عبور از شیب غیراستاندارد و گردش به چپ آن هم در شرایط غیراستاندارد! سرعت ماشین در این محدوده به‌دلیل شیب تند آن ناخواسته افزایش پیدا می‌کند و کافی است کمی باران هم آمده باشد و سطح بزرگ‌راه لغزنده شده باشد. آمار تصادف در این ناحیه به‌سرعت بالا می‌رود. اغلب ماشین‌ها چپ می‌کنند یا با سرعت زیاد به داخل آیلند میانی بزرگ‌راه پرت می‌شوند. بر اثر همین تصادفات علاوه‌بر راننده‌ها خیلی وقت‌ها کارکنان فضای سبز شهرداری که در فضای سبز داخل آیلند مشغول به کار بوده‌اند هم جان خود را از دست داده‌اند.
این‌ها را گل‌مشکی، رئیس اداره ترافیک و حمل و نقل شهرداری منطقه، می‌گوید و بعد اضافه می‌کند: «این نقطه، هم به اصلاح عمرانی (اصلاح هندسی) نیاز دارد و هم ترافیکی. در بحث ترافیکی ما سه تابلو با علائم ترافیکی نصب کرده‌ایم و چند ردیف لرزاننده گذاشته‌ایم. البته تنها کاربرد لرزاننده‌ها این است که به راننده هشدار می‌دهند که به نقطه‌ای خطرناک نزدیک شده است همین. حالا با این اصلاحات آمار تصادفات کمتر شده است، اما اقدام اصلی که باید در این نقطه انجام شود تراشیدن سطح بزرگ‌راه و رساندن آن به شیب استاندارد و همان اصلاح هندسی توسط سازمان معاونت فنی و عمران است که مستلزم صرف هزینه زیاد است. ما با این سازمان نامه‌نگاری کرده‌ایم، اما هنوز نتیجه لازم گرفته نشده است، چراکه اولویت آن‌ها حالا طبق درخواست شهروندان به نتیجه رسیدن پروژه پل غیرهم‌سطح مصلی است.»
وی سپس درباره اصلاحاتی که تا به حال در این ناحیه انجام شده است، توضیح می‌دهد: «یکی از نقاط حادثه‌خیز دیگر اینجا خروجی بازار حافظ بود. جایی که ماشین از کندرو وارد تندرو می‌شود. هم به دلیل دید کافی نداشتن و هم به دلیل سرعت بالا اینجا روزی حداقل یک تصادف به وقوع پیوسته است. ما این محدوده را اصلاح کرده‌ایم. به همین منظور عرض دور برگردان را زیاد کرده و سرعتکاه نصب کردیم. با این اقدامات تصادفات در این کندرو به صفر رسیده است.»
یک معبر تجاری میان یک منطقه مسکونی
حد فاصلِ ابتدای بولوار حر تا حر ۲۸ هم به گفته گل‌مشکی دومین نقطه حادثه‌خیز منطقه محسوب می‌شود که البته آن هم تا حدود زیادی اصلاح شده است. او توضیح می‌دهد:
«در حر ۲/۱ تصادفات زیاد بوده که این تصادفات با نرده‌زدن در آیلند میانی و نصب یک سرعتکاه بزرگ کاهش پیدا کرده است.»
حر ۹ هم از آن نقاط پرحادثه‌ای بوده که به گفته رئیس اداره ترافیک و حمل و نقل شهرداری منطقه حالا کاملا اصلاح شده است. او در این باره توضیح می‌دهد: «ما اینجا اقدامات خوبی انجام داده‌ایم. عرض آیلند وسط را بیشتر کردیم، چراغ راهنمایی نصب کردیم و یک دوربرگردان قبل از گذرگاه ایجاد کردیم. همه این‌ها در طول چهار ماه انجام شد و علاوه‌بر کاهش تصادفات باعث شد که ترافیک سنگینی که تا مدت‌ها در این خیابان وجود داشت هم برطرف شود.»
از دیگر معابر مسئله‌ساز منطقه که بیشتر معضل ترافیکی دارد تا اینکه حادثه‌خیز باشد، محدوده بعد از فرعی حر ۱۳ است که در میان اهالی منطقه به کوچه حمام معروف شده است. گل‌مشکی درباره معضلات این محدوده می‌گوید: «این کوچه حالا کاربری تجاری پیدا کرده است و وجود یک معبر تجاری میان یک منطقه مسکونی مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. عرض این معبر بسیار کم است و فضایی برای احداث پارکینگ وجود ندارد. به همین علت ترافیک شدیدی ایجاد شده است. معابر اطراف آن هم بسیار باریک هستند و معبری وجود ندارد که بتوانیم ترافیک را به آن سمت هدایت کنیم.»
نیاز به پل مکانیزه
حر ۲۸ هم از آن جمله نقاط حادثه‌خیز بوده که به گفته رئیس اداره ترافیک و حمل و نقل شهرداری منطقه با اصلاح هندسی و بازکردن آیلند میانی حوادث آن کاهش پیدا کرده است.
اما کلالی، مسئول پلیس راهور ایستگاه ۱۶ مشهد، درباره این نقطه حادثه‌خیز نظر دیگری دارد و می‌گوید: «رفت و آمد عابران در این نقطه بسیار زیاد است و ضلع جنوبی حر ۲۸ محل ایست خودرو‌هایی است که مسافران را به سرخس می‌برند و عابران هم در این نقطه رفت‌وآمد زیادی دارند. همین موضوع باعث شده است که تصادفات خودرو با رهگذران اینجا آمار بالایی داشته باشد. راهکار این است که پل مکانیزه نصب شود تا افراد از خیابان رفت‌وآمد نداشته باشند. ما در این زمینه مکاتباتی با شهرداری داشته‌ایم، اما تاکنون نتیجه‌ای نگرفته‌ایم.»
عابران پیاده، قربانیان اصلی هستند!
مسئول پلیس راهور ایستگاه ۱۶ مشهد بیشترین حادثه را مربوط به همین عابران پیاده می‌داند و می‌گوید: انبوه کودکان زیر هفت سال که در معابر قلعه‌ساختمان رها شده‌اند، جمیعت بالای افراد کهنسال در این ناحیه یا عابرانی که اغلب به‌طور دسته جمعی از بولوار عبور می‌کنند، مهم‌ترین قربانیان حوادث ترافیکی این محدوده هستند.
به گفته گل‌مشکی برای حل این معضل از دی ماه سال پیش تا اوایل امسال طرحی به نام طرح گذربندی در این بولوار اجرا شد که تا حدودی از این‌گونه تصادفات جلوگیری کرد. او توضیح می‌دهد: «در این طرح، ۱۷ محل در بولوار حر که عابران بیشترین تردد و عبور و مرور را در آنجا داشتند مشخص شد. هم‌زمان امکان عبور در هر کجای بولوار منع شد و ۱۷ محل برای عبور دوچرخه، ویلچر و عابر تعیین شد.»
البته این طرح حالا در حال حاضر در بولوار شهید رستمی هم در حال اجراست. با همه این‌ها شهرک شهید رجایی و به‌اصطلاح هم‌محله‌ای‌هایش قلعه ساختمان همچنان یکی از مسئله‌سازترین و همچنین حادثه‌خیزترین نواحی این منطقه است. یکی از مهم‌ترین دلایل آن هم بافت عنکبوتی و درهم تنیده و انبوه خانه‌های قوطی‌کبریتی آن است که چند هزار نفر جمعیت را درون خود جا داده‌اند. این محدوده پر از کوچه‌ها و معابر غیراستانداردی است که سال‌های پیش بی‌ضابطه و نامنظم شکل گرفته‌اند و هیچ نشانی از اصول شهرسازی ندارند و حالا تعریض و عقب‌نشینی تمام معابر آن تقریبا ناممکن است.
رئیس اداره ترافیک و حمل‌ونقل شهرداری منطقه دراین‌باره توضیح می‌دهد: «یکی از پرمخاطره‌ترین وسایل نقلیه که به وفور در معابر باریک این منطقه رفت‌وآمد دارند موتورسیکلت‌ها هستند، جوانانی که به ویراژدادن با موتور علاقه بسیار دارند و ایمنی‌هایی مثل گذاشتن کلاه کاسکت و... را رعایت نمی‌کنند. همین موضوع باعث شده است که بیشترین آمار تصادفات اینجا مربوط به برخورد موتورسیکلت با عابر پیاده باشد. البته باز هم با اقداماتی جزئی می‌توان از این تصادفات جلوگیری کرد. احداث پیاده‌راه برای عبور و مرور عابران، نصب تابلو‌های ترافیکی و... از آن جمله هستند. همچنین آموزش‌ها و اقدامات فرهنگی درباره تردد با موتور در شهر هم دراین‌باره مؤثر است.»
حدفاصل شهرک شهید باهنر و شهید رجایی
پروژه بهسازی حدفاصل شهرک شهید باهنر و شهید رجایی پروژه خوبی بود که شهریور امسال به مناسبت هفته دولت، اجرا و بهره‌برداری شد. این پروژه به‌منظور تسهیل در عبور و مرور شهروندان و کاهش تصادفات اجرا شد. در این پروژه بستر این محدوده به طول ۱۸۰۰ متر و با عرض حدود ۱۰ متر زیرسازی و تثبیت بستر آسفالت شد و اعتبار آن بالغ بر ۲۳ میلیارد ریال بود. در پی این پروژه اقدامات دیگری هم انجام شد که حوادث را در این ناحیه کاهش داد. مثل نصب آیلند میانی توسط سازمان عمران در تیرماه امسال، نصب دو سرعتکاه در انتها و ابتدای حد فاصل و....
رئیس اداره ترافیک و حمل‌ونقل شهرداری منطقه از اجرای طرح دیگری هم در این زمینه خبر می‌دهد: «با توجه به معابر فرعی متعدد در خیابان حر در محدوده حدفاصل دو شهرک شهید رجایی و شهید باهنر، مسیر خاکی حاشیه بولوار قرار است به عرض ۵ متر به یک کندرو برای توقف و پارک خودرو‌ها تبدیل شود. این طرح نه‌تن‌ها حوادث را کاهش می‌دهد بلکه ترافیک را هم روان‌تر می‌کند.»
باوجوداین اقدامات مثبت انجام شده در حوزه ترافیکی برای بهسازی این خیابان معضلی را درباره سوانح منجر به جرح ایجاد کرده است که مسئول پلیس راهور ایستگاه ۱۶ مشهد این معضل را این‌گونه توضیح می‌دهد: «به دلیل مسطح و تازه‌تأسیس‌بودن این بولوار، سرعت ماشین‌ها در این منطقه افزایش پیدا کرده است و همین باعث شده که آمار تعداد تصادفات در حدفاصل این دو شهرک افزایش یابد. بهتر است که با نصب سرعتکاه، لرزاننده و... از این تصادفات جلوگیری شود.»
تجمع کلی‌فروش‌ها
بولوار مصلی در کنار بولوار حر و شهید رستمی، یکی از پرترددترین معابر اصلی منطقه است که البته نسبت به دیگر نواحی، آمار تصادفات آن کمتر است. دلیل آن هم استانداردبودن و رعایت اصول شهرسازی در این محدوده است. باوجوداین، دو معبر آن (مصلی ۷ و ۱۵) بنابه‌دلایلی.
هم معضل ترافیکی دارند و هم حادثه‌خیز هستند.
گل‌مشکی این دلایل را این‌طور بیان می‌کند: «حادثه‌خیزترین نقطه در ناحیه یک، مصلی ۱۵ است. یک کوچه تجاری فوق‌العاده شلوغ و پرتردد در بافتی مسکونی! مدت‌هاست کلی‌فروش‌ها در این کوچه اجناس را با قیمت بسیار نازل می‌فروشند. همین موضوع باعث شده است که از کل مشهد برای خرید به این کوچه رفت‌وآمد داشته باشند. درنهایت همه این‌ها باعث به وجود آمدن مشکلات ترافیکی و سختی تردد خودرو‌ها و عابران پیاده شده است. ما فقط توانستیم اینجا یک میدان و یک دوربرگردان احداث کنیم که بر اثر آن تا حدودی ترافیک کمتر شد، اما تغییر محسوسی صورت نگرفت.»
تردد خودرو‌های سنگین در معابر باریک مصلی
رئیس اداره ترافیک و حمل و نقل شهرداری منطقه در ادامه درباره مشکل معبر مصلی ۷ می‌گوید: «اینجا هم با همان مشکل روبه‌رو هستیم. بازار‌ها و پاساژ مولوی باعث ترافیک در این کوچه شده‌اند. معبر باریک است و خودرو‌ها جلوی بازار‌ها پارک می‌کنند و همین موضوع باعث ترافیک شدید می‌شود. به‌علاوه مدتی است که اینجا به کسب درآمد از راهی جدید هم رو آورده‌اند که خودش باعث ایجاد ترافیک بیشتر می‌شود. تعداد زیادی از خانه‌های مسکونی اینجا به انبار تبدیل شده‌اند و اجناس را نگهداری می‌کنند. همین انبار‌های خانگی باعث رفت‌وآمد تریلی‌ها و ماشین‌های سنگین در این معبر باریک شده و ترافیک شدیدی ایجاد کرده است. به نظر من راه‌حل این است که سازمان حمل بار درون‌شهری شهرداری مقرراتی را برای حمل بار توسط ماشین‌های سنگین در این محدوده وضع کند تا از تردد خودرو‌هایی که باعث ترافیک می‌شوند، جلوگیری شود. پیشنهاد‌های دیگری هم وجود دارد از جمله احداث یک پارکینگ اختصاصی برای این خودرو‌ها که البته این پیشنهاد‌ها باید بررسی کارشناسی‌شده و در صورت مناسب‌بودن هرچه زودتر اجرا شود.»
میدان ۱۷ شهریور ابعاد استانداردی نداشت
به گفته گل‌مشکی میدان ۱۷ شهریور هم پیش از این از نقاط حادثه‌خیز منطقه ۶ شهری بوده و تعداد آمار تصادفات این میدان نیز بالا بوده است. خودرو‌ها دور این میدان به‌دلایل غیراستانداردبودن اضلاع آن با هم برخورد داشتند و همین آمار تصادف به‌ویژه تصادفات جزئی و بدون جرح را افزایش می‌داد، اما امسال با انجام یک پروژه اصلاحی این تصادفات ۹۰ درصد کاهش یافت.
او درباره این پروژه می‌گوید: «خود میدان ابعاد استانداردی نداشت. ما استانداردسازی‌ها را انجام دادیم. قبلا دور میدان چهار مسیر و خط برای حرکت خودرو‌ها وجود داشت که ما آن را تبدیل به سه مسیر کردیم. قبلا تصادفات به دلیل آزادی عمل خودرو‌ها زیاد بود، اما حالا هر خودرو در خطی مشخص حرکت می‌کند و حرکت آن‌ها منظم‌تر شده است. ما برای آمار تصادفات امسال استعلام گرفتیم و متوجه شدیم که پس از این اصلاح دیگر تصادفی دور این میدان اتفاق نیفتاده است.»
نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم
در همین حال دهقان، کارشناس پیشگیری از بحران و پدافند غیرعامل شهرداری منطقه ۶، معتقد است «آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی درباره رانندگی بیشترین تأثیر را در کاهش آمار تصادفات دارد. به‌ویژه در این نقطه که استفاده از خودرو‌های پرخطر مثل موتورسیکلت آمار بالایی دارد.»
وی درباره کاهش فرهنگ‌سازی سوانح رانندگی می‌گوید: «با توجه به درصد بالای سوانح رانندگی در منطقه ۶، نیازمند یک فرهنگ‌سازی عمیق برای کاهش سوانح هستیم و این در درجه اول با آموزش و تقویت فرهنگ ترافیک محقق خواهد شد.»
دهقان این نکته را هم اضافه می‌کند: «آمار‌ها نشان می‌هد در ۹۰ درصد تصادفات رفتار راننده دخیل است؛ پس این آموزش‌ها باید جدی گرفته شوند. ما در همین راستا در حال برنامه‌ریزی هستیم تا با برگزاری کلاس‌های آموزشی شهروندی در حوزه ترافیک و همچنین تهیه تراکت‌های آموزشی با همکاری ادارات مرتبط اقداماتی انجام دهیم.»
وی می‌افزاید: «همچنین تشکیل کارگروه بررسی سوانح رانندگی با هدف کاهش سوانح در منطقه با همکاری راهور، اداره ترافیک و نشریه شهرآرامحله منطقه ۶ به‌طور فصلی در دستورکار است. تهیه نقشه جامع نقاط سانحه‌خیز در بحران منطقه و همچنین درج پیام‌های آموزشی در شهرآرامحله از دیگر موضوعات در دست پیگیری است.»
کارشناس پیشگیری از بحران و پدافند غیرعامل شهرداری منطقه ۶ در پایان می‌گوید: «در همین راستا شناسایی رانندگان پرخطر در منطقه، ارائه مشاوره و راهنمایی و آموزش فرهنگ شهروندی و رانندگی اختصاصی به آن‌ها از طریق مشاوران و پلیس هم می‌تواند راهکاری مؤثر درراستای کاهش سوانح رانندگی باشد.»