محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ مرگ خط پایان زندگی شان نمی‌شود و قبل از اینکه تنِ سردشان به خاک سپرده شود، نجات بخش جان انسانی دیگر می‌شوند. بافت‌های اهداشدنی از پیکرشان برداشته و بعد از فراوری به بیماران چشم انتظار برای درمان، پیوند می‌شود. دریچه‌های قلب، تاندون ها، قرنیه چشم، استخوان‌ها برای تولید پودر استخوان و پوست از جمله بافت‌های مختلفی هستند که از پیکر اجساد برای درمان بیماران قلبی، سرطانی، سوانح سوختگی، تصادفات و بیماران نیازمند به جراحی، می‌توانند اهدا شوند.
این نوع «اهدای زندگی» از پیکر متوفیان در مقایسه با اهدای خون یا اهدای عضو بیماران مرگ مغزی، اهدای جدیدی در عرصه درمان بیماران است. شاید برای همین این نوع از اهدا هنوز جا نیفتاده و خیلی از مردم رضایت به اهدای بافت‌های متوفیانشان نمی‌دهند. چنانکه بر اساس آمار پزشکی قانونی کشور، فقط در حدود ۳۰ درصد از مواردی که پزشکی قانونی برای اهدای بافت‌ها از اجساد ورود کرده، موفق به جلب رضایت خانواده‌ها و اولیای دم شده است.
این در حالی است که نیاز بیماران با اهدای بافت‌ها از اجساد داخل کشور تأمین نمی‌شود و برای درمان خیلی از بیماران از بافت‌های فراوری شده وارداتی استفاده می‌شود که بیش از ۳۰۰ میلیون دلار ارز بابت ورود این محصولات از کشور خارج می‌شود. نگاهی به میزان آمار کل اجسادی که امسال بافت‌های پیکرشان اهدا شده است نیز نشان می‌دهد که برای جا افتادن بحث اهدای بافت از اجساد، همانند اهدای خون و اهدای عضو، نیازمند همراهی و همدلی مردم هستیم. در مجموع در کل کشور از ابتدای سال اهدای بافت از حدود ۸۰۰ متوفی انجام شده است که نیاز بیماران کشور خیلی بیشتر از این میزان اهداست.
در این میان مشهد به عنوان سومین مرکز در کشور به بحث اهدای بافت از اجساد ورود پیدا کرده است و بعد از تهران و شیراز در این کلان شهر نیز این نوع از اهدای زندگی در واحد فراهم آوری بافت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی خراسان رضوی انجام می‌شود. برای تشریح وضعیت اهدای بافت اجساد در مشهد با دکتر امیررضا لیاقت، مسئول واحد فراهم آوری بافت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی خراسان رضوی، گفتگو کرده ایم.
ما به خانواده‌هایی که پیکر عزیزانشان را برای اهدای بافت در اختیار پزشکی قانونی قرار می‌دهند، این اطمینان را می‌دهیم که در ظاهر جسد هیچ گونه تغییری صورت نمی‌گیرد. زیرا بعد از برداشتن بافت‌های اهداشدنی، پیکر با روش‌های نوین جراحی ترمیم می‌شود. در مواردی، بعد از برداشت بافت ها، پیکر متوفی با پروتز ترمیم می‌شود و به حالت اول در می‌آید. البته این توضیحات را تیم مستقر در مرکز تحقیقات پزشکی قانونی مشهد به خانواده‌ها ارائه می‌دهد، اما مواردی داریم که حتی بعد از شنیدن این توضیحات نیز رضایت به اهدا نمی‌دهند. برخی از خانواده‌ها را هم داشتیم که اظهار پشیمانی کردند چرا رضایت ندادند. با این حال زمان طلایی برای برداشت بافت‌ها تمام شده بود.
بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از فوت می‌توان بافت‌های سالم و قابل اهدا را برداشت. بعد از این زمان طلایی دیگر بافت‌ها برای اهدا قابل برداشت و استفاده نیستند.
به طور خاص از اجساد متوفی مردان تا ۶۵ سال و زنان تا ۵۵ سال بافت‌های اهدایی برای استفاده در درمان بیماران برداشت می‌شود. همچنین بعضی ویژگی‌های پیکر نیز مهم است که در صورت دارا بودن این ویژگی‌ها پیکر یک متوفی برای اهدای بافت مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از جمله اینکه فرد متوفی بیماری خاصی نداشته باشد و جسم متوفی هم در زمان حیات از زندگی سالم برخوردار بوده و بافت هایش قابل اهدا و استفاده باشد.
در مجموع در طول یک سال بافت‌های ۱۳۰ متوفی در مرکز تحقیقات پزشکی قانونی مشهد برای اهدا به بیماران برداشته شده است. این میزان اهدا کفاف نیاز بیماران را نمی‌دهد و خیلی از نیاز بیماران عقب هستیم. برای همین همچنان برای درمان بیماران به بافت‌های فراوری شده وارداتی نیاز داریم.
بافت‌های اهدا شده از اجساد این گونه نیست که همانند اهدای عضو بیماران مرگ مغزی بلافاصله به بیمار پیوند شود. حدود سه تا شش ماه باید روی این بافت‌ها کار شود تا بعد از فراوری بتوان برای پیوند یا استفاده در جراحی‌ها از آن‌ها استفاده کرد.
اکنون به دو صورت برای اهدای بافت متوفیان اقدام می‌شود. روش اول همین وصیت خود افراد است. اگر فردی قبل از فوت، فرم اهدای بافت یا پیکر را امضا کند، پس از فوت امکان اهدای بافت‌های پیکرش وجود دارد. البته حتی با وجود وصیت قبلی باز هم رضایت خانواده و اولیای دم در زمان اهدای بافت‌ها گرفته می‌شود. روش دوم برای اهدای بافت ها، پیشنهاد خود مرکز پزشکی قانونی است. پزشکی قانونی از بین اجسادی که به این مرکز منتقل می‌شود برخی از پیکر‌ها را که ویژگی‌های اهدا داشته باشند انتخاب می‌کند. در مرحله بعد به خانواده‌های این متوفیان گفته می‌شود که اگر آن‌ها برای اهدای بافت به بیماران رضایت داشته باشند، در زمان طلایی، برداشت بافت‌ها انجام شود.
اکنون فقط پزشکی قانونی مرکز در تهران فرم‌های اهدای بافت وصیت افراد را ثبت می‌کند. افرادی که این تصمیم را داشته باشند می‌توانند با مرکز تحقیقات پزشکی قانونی تهران به شماره تلفن ۰۲۱۵۵۹۸۳۱۴۹ ارتباط بگیرند و روال قانونی ثبت این فرم‌ها را انجام دهند. فقط متقاضیان مشهد و استان توجه داشته باشند که ثبت وصیت و تقاضای اهدای بافت در مرکز تحقیقات تهران انجام می‌شود، اما برداشت بافت‌ها از پیکر متوفیان در سالن تشریح اجساد مشهد، بر اساس روال قانونی پزشکی قانونی کشور صورت می‌پذیرد. امیدواریم با گسترش این فرهنگ اهدای زندگی شاهد این باشیم که تعداد بافت‌های اهدایی به اندازه نیاز بیماران کشور برسد.