حمیده صفائی|شهرآرانیوز؛ محدثه مثل همیشه با ترس و لرز به سمت مدرسه می‌رود، اما این بار ماجرا فرق دارد. صدای سگها سبب می‌شود تا او بیشتر از قبل بترسد. همین که به خودش می‌آید و می‌خواهد بدود، پایش را می‌گیرند و او را می‌کشند، از آنجایی که حمله سگها در محله ابوذر برای همه پیش بینی شدنی است مردی که از آنجا می‌گذرد با دیدن این اتفاق با چوب درختی که روی زمین افتاده است، به سمتشان می‌دود و محدثه را از دست آن‌ها نجات می‌دهد. سپس کمکش می‌کند تا به داخل مدرسه برود.
بتول صادقی فر، مدیر دبیرستان حضرت معصومه (س) در محله ابوذر، همان طور که این ماجرا را برایمان تعریف می‌کند می‌گوید: تصورش را بکنید که دانش آموز دوره ابتدایی باشد آن وقت چه اتفاقی می‌افتد؛ در شیفت عصر، تعداد سگها بیشتر است و شرایط بدتر، نه تنها دانش آموزان بلکه خودمان هم از سگها می‌ترسیم. کنار مدرسه فضای سبزی است که خیلی وقت‌ها سگها لابه لای درختان می‌نشینند برخی از آن‌ها ظاهرشان مریض است و پوستشان حالت طبیعی ندارد. این‌ها صحنه‌هایی است که در برخی از محلات منطقه ۷ هر روز مشاهده می‌شود.
فاطمه ریحانی نیز از حضور سگها و حمله آن‌ها به رهگذران در پارک محله ابوذر گله دارد. او می‌گوید: متأسفانه برخی از مردم با این تصور که دوستدار حیوانات هستند برای آن‌ها غذا می‌ریزند و سبب می‌شوند این حیوانات در محله بیشتر شوند. آن‌ها هرگز به این موضوع فکر نمی‌کنند چه خطراتی برای ما ایجاد می‌کنند. خانه ما نزدیک همین پارک است، من جرئت نمی‌کنم نوه هایم را تنها به پارک بفرستم. همیشه خودم در کنارشان هستم. از زمانی که حادثه حمله سگها به آن کودک بیرجندی را هم شنیده ایم ترسمان چند برابر شده است. حتی یکی دوبار سگ به خودم حمله کرد، با کیفم به او می‌کوبیدم تا گازم نگیرد؛ یکبار به دوستداران حیوانات تذکر دادم برای سگها اینجا غذا نریزید، آن‌ها جواب دادند، این حیوانات گناه دارند.
از نگاه من، این خودخواهی است. شما نه تنها به مردم محله و امنیت آن‌ها آسیب می‌زنید، بلکه به این حیوانات هم آسیب می‌رسانید. اگر سگها تا این اندازه برای شما اهمیت دارند به خانه خودتان ببرید و در آنجا از آن‌ها مراقبت کنید، چه احساسی دارید در خیابان راه می‌روید و یک سگ در کمین شما باشد. متأسفانه این حامیان حیوانات! حس افرادی را که از ترس سگها نمی‌توانند در خیابان راه بروند نمی‌فهند. یک سمت محله ما کوه است و یک سمت هم فضای سبز و درخت، پس نمی‌توان مانع ورودشان به محله ابوذر شد. وقتی غذای آماده برایشان باشد زاد و ولدشان هم زیاد می‌شود.
محمدحسین خانی، عضو شورای اجتماعی محله بهارستان، هم در این باره می‌گوید: در محله ما سگهای ولگرد و بدون صاحب به چشم می‌خورند. هر چند تعدادشان اندک است، اما باعث ترس و وحشت بعضی ساکنان می‌شوند. محله ما از سمت مزدوری به کوه‌ها و زمین‌های رهاشده منتهی می‌شود و سگها از آن سمت به محله ما می‌آیند. چند روز قبل یکی از همین سگها از لای نرده‌های مسجد رد شده بود و به داخل مسجد قمر بنی هاشم (ع) آمده بود. این حیوانات برای غذا به محلات مسکونی می‌آیند. وقتی حیوان در کنار دیوار یا زمین‌های رهاشده پسماند‌های غذا را می‌بیند به طور حتم وارد محله هم می‌شود.
رئیس اداره خدمات شهری منطقه ۷ در این باره توضیح می‌دهد: باتوجه به بافت ویژه منطقه و مجاورت آن با اراضی رهاشده حاشیه شهر، کوه‌ها و همچنین وجود روستا‌های هم جوار، متأسفانه روزانه تعداد زیادی از سگهای ولگرد به این منطقه که در ورودی شهر مشهد قرار دارد می‌آیند. همین امر سبب شده تا منطقه ۷ بعد از منطقه ۱۲ و ۲ رتبه سوم را به دلیل سگهای ولگرد داشته باشد.
مرتضی طهماسبی با اشاره به اینکه دیگر مثل گذشته گرفتن سگهای ولگرد برعهده پیمانکار نیست تا به ازای هر سگ هزینه جدایی بگیرد توضیح می‌دهد: مسئولیت جمع آوری سگها برعهده حوزه سد معبر منطقه است. در شهرداری منطقه ۷ سه گروه ویژه جمع آوری سگ که شامل دوگروه ۱۲ ساعته ویژه محدوده سیدی و شهرک طرق و یک گروه هشت ساعته ویژه دیگر محلات منطقه است همه روزه مشغول به فعالیت هستند.
فعالیت این گروه‌ها علاوه بر پیگیری درخواست‌های مردمی از سامانه ۱۳۷ شهرداری شامل گشت زنی مستمر به ویژه در محدوده‌های حاشیه‌ای و صید موارد مشاهده شده است. طهماسبی ادامه می‌دهد: این حیوانات که فقط به شکل زنده گیری، توسط گروه جمع آوری می‌شوند روزانه به سوله نگهداری سگها در نزدیک رباط طرق تحویل داده می‌شوند که زیرنظر سازمان پسماند شهرداری است.
مسئولیت جمع آوری سگهای ولگرد بر عهده شهرداری هاست که به طور حتم این موضوع هزینه‌ای را به شهر تحمیل می‌کند هر منطقه متناسب با تعداد سگها سالانه هزینه‌ای را می‌پردازد. به طور مثال در منطقه ۷ بابت دوگروه ۱۲ ساعته مبلغ ۳۴۰ میلیون تومان و بابت یک گروه هشت ساعته مبلغ ۱۵۶ میلیون تومان پرداخت می‌شود که درمجموع تمام گروه‌ها هزینه‌ای معادل ۴۹۶ میلیون تومان در سال برای شهرداری این منطقه ایجاد می‌کنند.
مابقی هزینه‌ها در روند کار باید از سازمان مپ پیگیری شود. امسال تاکنون ۱۰۳۶ قلاده سگ جمع آوری شده که به طور تقریبی برای هر قلاده حدود ۴۰ هزار تومان هزینه شده است. او با اشاره به مشکلات جمع آوری سگها می‌افزاید: باتوجه به مجاورت با اراضی باز و زمین‌های کشاورزی و همچنین پارک‌های طرق و غدیر معمولا صید سگها به صورت زنده سخت است. از سوی دیگر شکایات مردمی درباره چرایی صید سگها باعث ایجاد مشکلاتی شده است. وجود انجمن‌های حامی حیوانات که توسط برخی شهروندان ایجاد شده، ضمن مخالفت با فعالیت گروه‌ها و ممانعت کار آن‌ها برای ما دردسر می‌شود.
آن‌ها از روی ترحم به سگها غذا میدهند این کارشان سبب تجمع سگها در حاشیه شهر شده که محل سکونت بعضی شهروندان است. عده‌ای از گزش سگها و انتقال بیماری گله دارند و عده‌ای دیگر در مقابل ما می‌ایستند که کاری با سگها نداشته باشیم. آن‌ها را آزاد بگذاریم، اما جان مردم، آسایش و امنیت آن‌ها برای ما اولویت دارد.
شاید شما هم اخبار مربوط به سگهای ولگرد را شنیده باشید، سگ‌هایی که هر ازگاهی جان یک انسان را می‌گیرند و به طور گله‌ای به هر آنچه سر راهشان قرار بگیرد حمله می‌کنند. برای بررسی این موضوع با علی مهدوی، کارشناس ارشد تنوع زیستی، گفتگو کردیم. او در این‌باره توضیح می‌دهد: حیوانات به دو دسته اهلی مانند گاو، گوسفند، مرغ، خروس، سگ و وحشی مانند گرگ، شیر، خرس و... تقسیم می‌شوند. حیوانات اهلی باید در کنار انسان باشند. اگر این حیوانات وارد چرخه اکوسیستم شوند به عنوان مهاجم عمل کرده و به محیط زیست آسیب می‌رسانند.
این کارشناس محیط زیست با اشاره به خصوصیت وفاداری سگها یادآور می‌شود: همین سگهای وفادار و مهربان، وقتی بدون صاحب هستند و تشکیل گله میدهند، خطرناک می‌شوند. در واقع آن‌ها در حیات وحش شکار می‌کنند و گونه‌های حیوانات دیگر را از بین می‌برند. گاهی مشاهده می‌شود به خرس و پلنگ هم حمله می‌کنند. بهتر است بگوییم در زیستگاهی که سگ هست، دیگر حیوانات باید آنجا را ترک کنند. مهدوی با اشاره به اخبار اخیر درباره سگها و خبرساز شدن آن‌ها می‌گوید: بیشتر اخباری که می‌شنوید درباره گُرگاس است. موجودی که از جفت گیری سگ و گرگ به وجود آمده است. برخلاف گرگ، از انسان نمی‌هراسد، همچنین سگهای گله به علت مشترکات زیادی که با این حیوان دارند به آن حساسیت چندانی نشان نمی‌دهند از این رو به راحتی به انسان و گله حمله می‌کنند.
وی یادآور می‌شود: به وجود آمدن گرگاس‌ها نتیجه رها کردن توله سگها در طبیعت است؛ در گذشته این توله‌ها را می‌کشتند، اما بعد‌ها با هدف آزارنرساندن به آن‌ها از کشتن این توله‌ها خودداری و آن‌ها را در طبیعت رها می‌کنند. مهدوی با اشاره به این موضوع که حامیان سگها آن‌ها را حلقه حفاظتی شهر می‌دانند توضیح می‌دهد: اگر این افراد مطالعه‌ای در این زمینه داشته باشند، متوجه خواهند شد سگهای ولگرد باعث جذب حیوانات درنده می‌شوند. گرگ‌هایی که نمی‌توانند جفت پیدا کنند، به حاشیه شهر می‌آیند و با سگ جفت می‌شوند. همچنین یکی از طعمه‌های پلنگ، سگ است، هر چند وقتی سگها به طور گروهی باشند به پلنگ هم حمله می‌کنند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد نیز در این باره توضیح می‌دهد: موضوع سگهای بدون صاحب و ولگرد بیش از ۱۸ سال است که بررسی شده است و درنهایت در پاییز ۱۳۸۷ طبق دستور وزارت کشور جمع آوری آن‌ها برعهده شهرداری گذاشته شد. پیرو این مصوبه در شهرستان‌ها کارگروهی با حضور نمایندگان فرمانداری، شهرداری، اداره حفاظت محیط زیست، مرکز بهداشت، اداره دام پزشکی و ... تشکیل و رفع این موضوع پیگیری شد. مرتضی شیرزور ادامه می‌دهد: وقتی سخن از آمار و ارقام جمع آوری سگها می‌شود، می‌شنویم حدود ۶ هزار تا ۱۰ هزار سگ جمع آوری شده است، اما در نهایت می‌بینیم تعداد سگها کم نشده، بیشتر هم شده است.
شاید به این دلیل است که ما برنامه صحیح و مدونی برای این موضوع نداریم. وی با اشاره به افزایش زاد و ولد در بین سگها توضیح می‌دهد: گاهی ما برای احساساتمان به این حیوانات غذا می‌دهیم، بدون آنکه فکر کنیم کارمان درست است یا اشتباه. کم‌کم برای این حیوانات عادت می‌شود که برای به دست آوردن غذا به محل زندگی انسان‌ها بیایند. وجود غذای مناسب سبب زاد و ولد بیشتر آن‌ها می‌شود و روز به روز تعدادشان بیشتر خواهد شد. از طرفی برخی روستائیان توله‌های ماده را در طبیعت رها می‌کنند.
تمام این موارد در کنار هم موجب افزایش بی رویه سگهای ولگرد می‌شود. شیرزور می‌گوید: در مشهد مکانی برای نگهداری سگهای بدون صاحب در نظر گرفته شده است. سگهای جمع آوری شده قابلیت استفاده به عنوان سگهای گله و سگهای نگهبان را دارند. مردم می‌توانند از آن‌ها برای نگهبانی در باغ یا دامداری استفاده کنند.
افرادی که آشغال گوشت در طبیعت می‌ریزند در حق محیط زیست و حیوانات خیانت می‌کنند. این افراد با گسترش جمعیت سگها به سخت شدن زندگی آن‌ها و کشتارشان کمک می‌کنند و طی چند سال آینده زندگی دشواری را برای آن‌ها رقم خواهند زد. مهدوی با تأکید بر این موضوع ادامه می‌دهد: خیلی از مردم ما ناآگاه هستند و نمی‌دانند سگهای ولگرد چه سیر باشند و چه گرسنه به حیات وحش آسیب می‌رسانند.
کارهای محیط زیستی ما ضد محیط زیست است. در بسیاری از کشور‌ها غذا دادن به حیوانات اهلی و وحشی جرم است. علی مهدوی تذکر می‌دهد: برخی از مردم غذا می‌گیرند و در حاشیه شهر برای حیوانات می‌ریزند تا به آن‌ها خدمت کنند. آن‌ها یک لحظه با خودشان فکر نمی‌کنند که بیماری‌هایی مانند سالک، هاری و... را برای افرادی که در حاشیه شهر زندگی می‌کنند به ارمغان می‌آورند.
وقتی سگ گله زاد و ولد می‌کند، تنها دو تا سه توله اش را نگه می‌دارند و بقیه را در طبیعت رها می‌کنند. شهرک‌های صنعتی، کشتارگاه‌های صنعتی، سایت‌های پسماند هر چند در حاشیه شهر قرار دارند، به دلیل وجود غذا بهترین مکان برای زندگی سگها هستند و باعث افزایش آن‌ها می‌شوند. مهدوی با اشاره به این موضوع یادآور می‌شود: باید این چرخه معیوب که موجب افزایش سگها می‌شود را از این مکان‌ها جمع آوری کنیم. ما باید به دنبال قطع چرخه تولید سگها باشیم.
اما ما صورت مسئله را حل نمی‌کنیم بلکه تلاش داریم با جمع آوری سگها از محیط شهری، این مسئله را پاک کنیم. وی ادامه می‌دهد: متأسفانه شهرداری تنها متولی جمع آوری سگ هاست و دیگر سازمان‌ها خیلی خودشان را درگیر این موضوع نمی‌کنند؛ غافل از اینکه آن‌ها نیز درگیر ماجرا هستند. آیا به این موضوع فکر کرده اید مراکز بهداشت سالانه چقدر باید برای واکسن هاری هزینه کنند. اداره دام پزشکی و محیط زیست نیز هر یک به طور مجزا برای رفع آسیب‌های این مشکلات چقدر هزینه می‌کنند.
برخی از حامیان حیوانات، روز‌های سه شنبه در فضای مجازی اعلام می‌کنند که: «به پنجشنبه رهاسازی نزدیک می‌شویم.» شماره حسابی می‌دهد تا هزینه‌ای جمع کنند و روز پنجشنبه سگها را از محل جمع آوری بگیرند و در حاشیه شهر رها کنند.
مشخص نیست این اتفاق تا چه اندازه واقعیت دارد، اما اگر حرفشان صحت داشته باشد آن‌ها مسبب اصلی زندگی سخت سگها و کشتارشان هستند. افزایش سگها و آسیب‌هایی که به جامعه وارد می‌کنند برعهده همان حامیانی است که بدون تفکر کار‌هایی بدون برنامه ریزی انجام میدهند.