عرب هاشمی | شهرآرانیوز؛ «در آستانه توافق در وین قرار داریم»؛ این جمله کوتاه، اما مهم رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، در گفتگو با یک شبکه خبری فرانسوی که روز گذشته مطرح شد، مجددا امید‌ها برای رسیدن به توافق هسته‌ای را احیا کرد.
سیر مذاکرات وین در دو هفته اخیر از روند مطلوبی برخوردار نبود و درنهایت به یک «مکث» رسید و متوقف شد. اگرچه تحلیلگران و متخصصان، مکثی را که اتفاق افتاد، لازمه این مذاکرات برای رسیدن به توافق می‌دانستند، افکار عمومی نگران آسیب دیدن مذاکرات و منتفی شدن آن بود و برخی رسانه‌ها هم تلاش می‌کردند براساس رویکرد‌های خود، این توقف را متوجه آمریکا یا روسیه کنند.
با ایجاد تغییراتی در مناسبات سیاسی بین المللی در پی حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه مسکو، دور هشتم مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای با پیچیدگی‌هایی مواجه شد.
این مذاکرات چند روز پیش در حالی به دنبال تحولات اخیر با وقفه مواجه شد که به گفته طرفین، پیشرفت‌های چشمگیری در آن ایجاد شده بود. بخشی از این تحولات، کشمکش‌هایی است که در روابط واشینگتن-مسکو در زمینه درخواست روسیه مبنی بر دریافت ضمانت کتبی از آمریکا جهت مصون ماندن روابط اقتصادی-تجاری اش با ایران از تحریم‌ها ایجاد شده است.
دولت آمریکا موضوع تحریم‌های روسیه را که در پی حمله آن کشور به اوکراین اعمال شده اند، به روند مذاکرات وین بی ربط می‌دانست و با هرگونه صدور معافیت یا ارائه تصمین در این زمینه مخالفت کرد.
اما حالا بنا بر آنچه طرف‌های مذاکره می‌گویند، موانع برطرف شده و مذاکرات وین در مرحله آخر قرار دارد و به توافق نزدیک شده است.
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، در گفتگو با شبکه خبری فرانس ۲۴ در پاسخ به این سؤال که آیا با توجه به اینکه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، گفته است که از آمریکا ضمانت کتبی دریافت کرده، طرف‌ها در آستانه توافق در مذاکرات وین قرار دارند، پاسخ مثبت داد و گفت: بله، فکر می‌کنم در آستانه توافق هستیم. البته مشکلاتی که طی روز‌های قبل پیش آمدند، مشکلات واقعی بودند. مشکلات ناشی از تحریم‌های جدید علیه روسیه باعث ایجاد وقفه در گفتگو‌ها شد؛ بنابراین من خیلی خوشحالم که لاوروف گفته است که از آمریکا ضمانت دریافت کرده و امیدوارم به زودی به توافق دست پیدا کنیم.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین، از تحریف‌های رسانه‌ای واقعیت مذاکرات، انتقادی شدید کرد و در صفحه توئیتر خود نوشت: «فاجعه است! از گمانه زنی‌ها درباره موضع روسیه در مرحله آخر مذاکرات وین خسته شده ام. سوء تفاهم ها، سوءتعبیر‌ها و تحریف واقعیت. خلاصه مطلب اینکه، به نتیجه رسیدن توافق [در مذاکرات وین]به روسیه بستگی ندارد، به بقیه بستگی دارد، به ویژه آمریکا.»
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز روز گذشته در این باره در یک کنفرانس خبری مشترک پس از دیدارش با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، در مسکو گفت: اظهارات آمریکا مبنی بر اینکه مسکو در حال مانع تراشی بر سر راه تلاش‌ها در راستای احیای توافق هسته‌ای است، صحت ندارد.
لاوروف همچنین در دیدار با امیرعبداللهیان گفته بود روسیه بر خلاف ادعای آمریکا مانع از دستیابی به توافق در وین نخواهد بود و تا پایان رویکرد سازنده خود در مساعی جمعی در این راستا را حفظ خواهد کرد. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، در یادداشتی اعلام کرد که بنا به درخواست مسکو، برخی مفاد ضروری به متن توافق احتمالی وین اضافه شده است تا از همکاری‌های تهران و مسکو در زمینه پروژه‌های هسته‌ای اطمینان حاصل شود.
لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران، هم تأیید کرد که کشورش طرفدار احیای برجام است و در گفتگو با روزنامه «اعتماد» افزود: ما طرفدار احیای برجام هستیم، شکی نیست؛ چون روسیه، چه در دوره اول که برجام امضا شد، چه در حال حاضر از طرف ایران، حمایت می‌کرد و کنار ایران بود. سه شنبه و چهارشنبه این هفته هم در ایران مذاکراتی میان سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت روس اتم درباره تبادل اورانیوم غنی شده و اورانیوم طبیعی انجام خواهد شد که براساس برجام ما از ایران اورانیوم غنی شده دریافت می‌کنیم و اورانیوم طبیعی به ایران تحویل می‌دهیم.
او با رد اینکه درخواست روسیه بنا به خواست رژیم صهیونیستی برای سنگ اندازی در برجام بوده است، گفت: اسرائیل چنین نفوذی در سیاست خارجی ما ندارد، اول اینکه ما مستقل هستیم. دوم اگر یادتان باشد چندی پیش روسیه واردات فلفل دلمه از ایران را ممنوع کرد. در افکار عمومی شنیدم که این گونه مشهور شده بود که این توطئه یهودی‌ها و اسرائیل بود، ولی این کاملا نادرست بود. هیئتی از روسیه آمد، از گلخانه‌های مازندران، آذربایجان شرقی و اصفهان بازدید کردند، بعدا آزمایش کردند و بعد مجوز صادر کردند... این را هم گفتند کار اسرائیل است.
از طرف دیگر، مقامات سایر کشور‌ها هم درباره رفع چالش‌های مذاکرات وین ابراز امیدواری کردند و اعتقاد دارند با حذف موانع پیش آمده، مذاکرات می‌تواند به سرانجام برسد. وانگ یی، وزیر خارجه و نخست وزیر چین، در گفتگو با همتای ایرانی خود گفت: چین از دفاع ایران از حقوق و منافعش و رسیدن به یک توافق در اسرع وقت در مذاکرات مذاکرات وین حمایت می‌کند.
وانگ این اظهارات را در گفت وگویی تلفنی با امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، مطرح و تأکید کرد: چین با تحریم‌های یک جانبه که هیچ مبنایی در قوانین بین المللی ندارند، مخالف است. او بر حمایت چین از رسیدن به یک توافق به منظور احیای توافق هسته‌ای در اسرع وقت تأکید کرد.
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در سخنانی تأکید کرد که واشینگتن روسیه را به دلیل مشارکت در پروژه‌های هسته‌ای ایران مشمول تحریم نخواهد کرد.
یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا هم در واکنش به اظهارات اخیر وزارت امور خارجه روسیه درباره ارتباط تحریم‌های مسکو در پی جنگ اوکراین به اجرایی شدن توافق هسته‌ای گفت «تعامل آمریکا با روسیه در زمینه احیای توافق ادامه دارد» و افزود: ما به تعامل با روسیه در زمینه بازگشت به اجرای کامل برجام ادامه می‌دهیم. ما مسلما همکاری روسیه در پروژه‌های هسته‌ای را که بخشی از از سرگیری اجرای کامل برجام هستند، تحریم نمی‌کنیم.
کارشناسان و مقامات ایرانی تأکید می‌کنند که رسیدن به توافق هسته‌ای به خواست آمریکا بستگی دارد. منصور حقیقت پور، نماینده اسبق مجلس، دراین باره بیان کرد: علی رغم اینکه در روز‌های اخیر این گونه اعلام شد که مانع اصلی بر سر راه برجام طرف روس است، باید بپذیریم که اصلی‌ترین مانع بر سر احیای برجام، آمریکاست. ابتدا این کشور آمریکا بود که ایران را تحریم کرد و پس از آن نیز به صورت یک طرفه از برجام خارج شدند. نکته تأمل برانگیز این است که آن‌ها حتی حین مذاکرات اخیر دو کشتی نفتکش ایرانی را نیز توقیف کردند.
به نظر می‌رسید که طرف آمریکایی در روز‌های اخیر برای فرار از توافق، روسیه را بهانه کرده بود. با صحبت‌های اخیر مقامات روسیه در خصوص برجام، دیگر بهانه‌ای ازسوی آمریکا برای کارشکنی وجود ندارد و به نوعی توپ در زمین آمریکا قرار دارد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران، نیز در مکالمه تلفنی با وانگ یی، عضو شورای دولتی و وزیر خارجه چین، متذکر شد: در صورت واقع بینی طرف آمریکایی، توافقی خوب، قوی و پایدار را با حمایت همه طرف‌های مذاکره کننده در وین نهایی خواهیم کرد.
به نظر می‌رسد مذاکرات وین و احیای توافق هسته‌ای به مرحله پایانی رسیده است و طرف‌ها منتظر نهایی شدن آن هستند. حشمت ا... فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم، درباره این موضوع عنوان کرد: اگر واقعا گفته اخیر لاوروف واقعیت داشته باشد که در این زمینه آمریکا و روسیه در اجرای برجام توافق کرده اند، معنایش این است که عملا منع جدی برای اجرای برجام وجود ندارد و می‌توان منتظر توافق بود.