به گزارش شهرآرانیوز، امکانات عجیبی که در مدلهای جدید گوشی‌های موبایل ارائه می شود باعث شده بسیاری از ما خرید برخی ابزار‌ها را به تعویق بیندازیم یا به طور کل از تهیه آن منصرف شویم. یکی از آن‌ها دوربین های دیجیتال است که شاید تا چند سال پیش علاقه‌مندان به عکاسی نیاز آن را احساس میکردند و برای خریدش برنامه ریزی داشتند. اما امروزه نه‌تن‌ها کیفیت دوربین گوشی‌ها به‌طور چشمگیری ارتقا پیدا کرده بلکه امکانات عکاسی پرتره و طبیعت و حتی آسمان شب هم به آن‌ها اضافه شده است. عکس‌گرفتن از طبیعت در کنار ثبت زیبایی‌های آسمان شب از بخشهای جذاب عکاسی است که بسیاری از افراد به آن علاقه مندند، اما پیچیدگیهای تکنیکی و هزینه های بالایی که برای تهیه ابزار‌های مختلف نیاز دارد نوعی سرعت‌گیر در مقابل علاقه خیلی ها ایجاد می‌کند.
در بسیاری از گوشی‌های هوشمند رایج تنظیمات ساده ای وجود دارد که با آگاهی از آن می‌شود تصویر ستاره ها، ماه و تعدادی از پدیدههای نجومی آسمان شب را ثبت کرد. عکاسی با موبایل از آسمان شب یکی از بخشهای کارگاه عکاسی نجومی پروژه «جهان در شب» یا TWAN است که از ۱۶ تا ۲۷ بهمن به شکل آنلاین برای ایرانیان و دوستداران عکاسی نجومی برگزار می‌شود و علاقه‌مندان زیادی در سراسر کشور دارد. از آنجا که شما هم ممکن است دوست داشته باشید فوت و فن عکاسی از ستاره‌ها با گوشی را یاد بگیرید با دو عکاس نجومی درباره روشهای عکاسی با موبایل از آسمان شب گفت وگو کرده‌ایم.
امیر شاهچراغیان، عکاس آسمان شب و از سخنرانان کارگاه «عکاسی نجومی پروژه جهان در شب» عکاسی با تلفن همراه از آسمان شب را آغازی برای مسیر عکاسی نجومی میداند و در این باره به جام‌جم میگوید: «زیبایی‌های آسمان شب را با ابزار‌های مختلف می‌شود ثبت کرد؛ از دوربین تلفن همراه گرفته تا دوربین‌های جدید بدون آینه (Mirrorless) و دوربین‌های دی‌اس‌ال‌آر (DSLR)، اما طبیعتا وقتی از عکاسی موبایلی برای ثبت شگفتیهای آسمان شب صحبت میکنیم، منظورمان آن جنبه از عکاسی نجومی است که به ثبت منظره در شب میپردازد و نه عکاسی عمق آسمان. از آنجا که عکاسی از اجرام عمق آسمان مثل سحابی‌ها و کهکشان‌های دیگر به ابزار حرفه‌ای و دقیق‌تری نیاز دارد این گونه عکسها با تلفن همراه قابل ثبت نیستند.»
شاهچراغیان معتقد است: «امکاناتی که به‌صورت پیشفرض به تلفن‌های همراه امروزی اضافه شده زمینه ای را فراهم کرده تا بشود از آن‌ها برای عکاسی آسمان با منظره زمینی استفاده کرد. برای مثال زمان نوردهی در بعضی از دوربین‌های تلفن همراه به ۱۰، ۲۰ و حتی ۳۰ ثانیه می‌رسد که نکته مهمی در عکاسی نجومی است.
اضافه‌شدن قابلیتهایی مثل تغییر وایت بالانس (White Balance) برای ترازکردن رنگها باعث شده گوشی‌ها بیش از پیش در عکاسی نجومی به کار برود. امکاناتی که برای ثبت عکس خام در گوشی تلفن همراه به کار می‌رود این امکان را به شما می‌دهد که با خیال راحت عکاسی کنید و پس از آن بتوانید در نرم‌افزار‌های مخصوص ویرایش عکس، پردازشی را که مد نظر دارید روی آن اعمال کنید.» این عکاس نجومی تصریح می‌کند: «مسلما افراد علاقهمند به این نوع عکاسی هر قدر بیشتر هزینه کنند و از دوربین‌های تلفن همراه به سمت تهیه دوربین‌های حرفه ای بروند جزئیات بیشتری را هم میتوانند ثبت کنند. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که قیمت تلفن‌های همراه امروزی با دوربین های دست دوم همتراز شده و در بعضی موارد حتی کمتر از آن است. مثلا بعضی از گوشی های سامسونگ تا ۳۰ میلیون تومان و برخی گوشی‌های اپل ۵۰ یا ۶۰ میلیون تومان قیمت دارند در‌حالی که قیمت بعضی از دوربین های دست دوم DSLR از این مبلغ کمتر است.
در چنین شرایطی با صرف هزینه کمتر می‌شود دوربین‌های دست دومی را تهیه کرد که هم به لحاظ کیفی و هم هزینه بسیار مناسب است. نمونه دست دوم دوربین کانن D ۶ که دوربین بسیار محبوبی بین عکاسان نجومی است، کمتر از ۲۰ میلیون تومان در بازار خرید و فروش می‌شود که میتواند گزینه خوبی برای آغاز عکاسی نجومی با دوربین باشد.»
در شبکه‌های اجتماعی عکس‌های زیادی با عنوان عکس نجومی دست به دست می‌شود که در نگاه اول خیره کننده و جذاب‌اند، اما بسیاری از آن‌ها اصلا در تعریف و دسته بندی عکس‌های نجومی قرار نمیگیرند. شاهچراغیان در این باره میگوید: «عکس‌های نجومی به طور کل به دو دسته عکس‌های عمق آسمان و عکس‌های ترکیبی منظره و آسمان شب تقسیم می‌شود. در این بین برخی عکسها به صورت تک‌نوردهی یا مستند ثبت می‌شود که از تجهیزات ثابت مثل یک لنز و یک دوربین مشخص برای ثبت استفاده شده است.
عکس‌های دیگری هم هستند که ترکیبی از چند عکس بوده و با دوربین ها و لنز‌های مختلف ثبت شده و در نهایت کنار هم قرار داده شده اند که به این عکسها مونتاژ گفته می‌شود؛ مثلا ماه بسیار بزرگ بر فراز بام تهران در نگاه اول عجیب و غیرواقعی به نظر می‌رسد و ما میدانیم که ماه هیچوقت با چنین ابعادی در آسمان دیده نمی‌شود. برای ثبت این عکسها ابتدا با لنز تله، عکس نمای نزدیک ماه گرفته می‌شود و بعد در منظره شهری که با دوربین و لنزی متفاوت ثبت شده ادغام می‌شود.
به‌همین علت ابعاد آن با آنچه در واقعیت میبینیم متفاوت است. بسیاری از عکس‌های مونتاژ از مفهوم عکس فاصله گرفته اند و به سمت تصویرسازی میروند. عکس‌های کامپوزیت نوع دیگری از عکسها هستند که در بین عکس‌های مونتاژ و مستند قرار میگیرند. این عکسها در یک مکان مشخص با نوردهی‌های مختلف ثبت شده و بعد در یک عکس تلفیق شدهاند.»
برای شروع عکاسی از آسمان شب با گوشی هوشمند، لازم است که ابتدا در اپلیکیشن دوربین به حالت دستی بروید. این قابلیت در اپلیکیشن پیشفرض دوربین اکثر گوشی‌های پرچم‌دار و میان‌رده اندرویدی با نام‌هایی مثل Manual یا Pro وجود دارد.
درست مثل عکاسی از آسمان شب با دوربین، لازم است ابتدا روی ستاره‌ها فوکوس کنید.
برای انجام این کار، پس از آن که گوشی را به وسیله‌ی گیره نگه‌دارنده، روی سه پایه محکم کردید، می‌توانید به جای ستاره‌ها از مثلا نور چراغی دوردست برای فوکوس کردن کمک بگیرید. فوکوس دوربین گوشی را روی نور چراغهای دور دست تنظیم کنید و سعی کنید نور در تیزترین و واضح‌ترین حالت خود قرار بگیرد. در تنظیمات دستی، می‌توانید بسته به شرایط نوری و مدل گوشی، حساسیت سنسور دوربین را بالا ببرید. معمولا بین ۸۰۰ تا ۳۲۰۰ می‌توانید نتیجه خوبی بگیرید. مطمئنا با افزایش حساسیت، نویز بیشتری در عکس ظاهر می‌شود.
مرحله بعدی تنظیم نوردهی دوربین گوشی است. با انتخاب ۳۰ ثانیه نوردهی زمان بیشتری برای ثبت نور اجرام آسمانی به سنسور‌های دوربین گوشی میدهید. دقت کنید که اگر گوشی شما چند دوربین دارد، حتما از دوربین اصلی استفاده کنید، چون معمولا سنسور بزرگ‌تر و لنز سریع‌تری دارد.
لمس دکمه شاتر در صفحه گوشی برای شروع نوردهی باید به آرامی انجام شود تا لرزش یا تکان خوردنش عکس را تار نکند.
عکس‌های موبایلی از آسمان شب ظرفیت پردازش بالایی ندارند، اما اگر گوشی این امکان را بدهد که با فرمت RAW عکاسی کنید بعدا خواهید توانست عکسها را در برنامههای ویرایش تصویر مثل Snapseed با دست بازتر پردازش کنید.
برای بعضی از گوشی‌ها استفاده از Night Mode یا Night Scape میتواند تنظیمات آماده ای برای عکاسی در شب به شما بدهد، ولی معمولا نتیجه‌ی خوبی نمی‌گیرید. عکس‌های آسمان شب که با موبایل ثبت میشوند معمولا کیفیت لازم برای چاپ در ابعاد بزرگ ندارند و بیشتر مناسب نمایش در صفحه‌های کوچک و شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام هستند.
برنامه های موبایلی برای سیستم های اندروید و iOS وجود دارد که با آن‌ها می‌شود حساسیت دوربین (ISO) و زمان نوردهی را تغییر داد. شاهچراغیان ضمن اشاره به این نکته می‌افزاید: «بیشترین کاربرد دوربین‌های گوشی برای عکاسی منظره و آسمان شب است. با گوشی هوشمند می‌شود از ماه، خورشید (البته با فیلتر)، رد ستاره ها و دنباله دار‌ها عکاسی کرد. به دلیل فاصله کانونی کم، دوربین تلفن همراه امکان عکس‌گرفتن از اجرام عمق آسمان را به ما نمی‌دهد، در عوض پدیده های نجومی مثل ماه‌گرفتگی و دنباله دار‌ها را می‌شود با بعضی از تلفن‌های همراه ثبت کرد.»
وی تأکید می‌کند: «قرارگرفتن در زمان و مکان مناسب در عکاسی نجومی اهمیت ویژه‌ای دارد. برای مثال وقتی قرار است از دنباله دار عکس بگیرید حدود یکی دو ماه فرصت دارید و متناسب با شرایط درخشندگی دنباله دار باید بهترین زمان را انتخاب کنید؛ در حالیکه عکس‌گرفتن از ماه‌گرفتگی، بازه چند ساعته دارد. برای عکاسی از نوار کهکشان راه شیری و صورتهای فلکی چند ماه در سال فرصت هست. برای این که عکس نجومی خوبی بگیریم بهتر است شبهایی که ماه در آسمان نیست عکاسی کنیم یا نهایتا شبهای ششم یا هفتم ماه قمری را برای این کار انتخاب کنیم. از آنجا که آلودگی نوری آسمان شب بسیاری از شهر‌های بزرگ را روشن کرده است برای عکاسی باید حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر از شهر‌ها فاصله گرفت تا از آلودگی نوری مزاحم دور شد و آسمان را پرستاره دید.»
این عکاسی نجومی همچنین اشاره می‌کند: «اگر افراد بخواهند از ترکیب مناظر طبیعی و آسمان شب عکاسی کنند به مجوز نیازی ندارند، اما عکاسی از برخی اماکن و بنا‌های تاریخی به مجوز و هماهنگی نیاز دارد که آن هم باید از قبل برنامه ریزی شود.»
پروژه «جهان در شب» یا TWAN (سرواژه The World at Night) سال ۲۰۰۷ با همراهی عکاسان خبره آسمان شب از سراسر جهان آغاز شد. بابک امین تفرشی، عکاس ایرانی موسسه نشنال جئوگرافیک، موسس این پروژه جهانی است. او به پاس مشارکت جهانی در طول سال‌ها عکاسی از آسمان شب، جایزه Lennart Nilsson -که شناخته‌شده‌ترین جایزه جهان برای عکاسی علمی است - را دریافت کرده است. اولین کارگاه و نمایشگاه بزرگ «جهان در شب» سال ۱۳۸۶/ ۲۰۰۸ در افلاک‌نمای نهرو در شهر دهلینو هند برگزار شد. سال ۱۳۸۹/ ۲۰۱۰ زنجان میزبان اولین نمایشگاه و کارگاه عکاسی جهان در شب در سطح ملی بود. این کارگاه از آن زمان تاکنون هر سال و با حضور اعضای این پروژه برگزار می‌شود و محلی برای انتقال تجربه علاقه‌مندان و عکاسان با تجربه آسمان شب است.
در این مدت هزاران عکس و ویدئوی چشم نواز از آسمان شب، وحدتی جهانی را به تصویر میکشد. وحدتی که خط کشیها میان انسانها، قلمرو‌ها و اقوام و رسوم مختلف را کمرنگ می‌کند و نشان می‌دهد همان شبی که ماه از پشت قله اورست طلوع می‌کند با اختلاف چند ساعت در صحرای آفریقا و صخرههای آمریکا و دشتهای سرسبز اروپا نمایان خواهد شد. هدف TWAN یادآوری زیبایی های طبیعت زمین و آسمان شب است به انسانهایی که همه از یک خانواده اند و در سیارهای بدون مرز در کنار هم زندگی میکنند.
وبگاه این پروژه به نشانی twanight.org این پروژه اکنون از مهم‌ترین منابع و گالریهای در حوزه عکاسی نجومی است. آنچه عکس‌های این پروژه جهانی را از دیگر عکس‌های تهیه شده از آسمان شب متمایز می‌کند رعایت اصول عکاسی مستند و واقعی‌بودن عکسهاست.
به عبارت بهتر تمام عکس‌های واقعی از مناظر واقعی و سوژه‌های زمینی زیر آسمان شب هستند و هیچ تصویر غیر واقعی یا ترکیب‌های دیجیتالی در آن وجود ندارد. هیچ قرص ماه اضافه یا با ابعاد غیر واقعی یا آسمان دستکاری شده در عکسها دیده نمی‌شود، همه چیز واقعی است و با تکنیک‌های حرفه‌ای عکاسی نجومی ثبت شده است. عکسهایی هم که ترکیبی از چند عکس هستند باز هم اصول مستند را رعایت کرده اند و در شرح‌شان روشها و تکنیک آن ذکر شده است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان