فرزانه عمادی | شهرآرانیوز؛ یک بگومگوی ساده بین زن و شوهر و یا خانواده آن‌ها بر سر کیفیت و کمیت جهیزیه، کافی است که موجب رقم خوردن اختلاف میان آن‌ها شود. اختلافی که ممکن است طلاق، رجوع، مهریه، ضرب و جرح، توهین را بین زن و شوهر به همراه داشته باشد و سپس به شکل شکایت یا پرونده قضایی در دادگاه خانواده مطرح شود. باید در نظر داشت تهیه وسایل مورد نیاز زندگی مشترک در حد عرف، بر عهده مرد است و جزو نفقه زن محسوب می‌شود. این یعنی، زن می‌تواند جهیزیه ندهد و مرد مکلف است اثاثیه منزل و اسباب زندگی را فراهم کند.
آنچه درباره جهیزیه حائز اهمیت است، اینکه تعریف مشخصی برای این کلمه در قانون وجود ندارد، بنابراین در این سال‌ها تابع قواعد عام در حقوق شده است. یعنی اموالی که زن به خانه شوهر می‌برد، متعلق به زن است و استفاده از آن‌ها از سوی شوهر، منوط به اجازه او است و مرد نیز حق دارد از جهیزیه زن انتفاع ببرد، اما مالک نیست. احمد حسینی وکیل و کارشناس مسائل حقوقی درباره کم و کیف موضوع جهیزیه و نیز استرداد آن توضیح می‌دهد که در ادامه می‌خوانید.
بهترین راه حل برای استرداد جهیزیه از جانب زن که حق اوست و شوهر تنها حق انتفاع از جهیزیه را دارد، توافق با مرد است. همچنین اگر در زمان فرستادن جهیزیه به منزل مشترک، زن فهرست کاملی از وسایل تهیه و همسرش آن را امضا کرده باشد، طبق این مدرک می‌تواند اموال شخصی خود را مسترد نماید. همچنین برای رفع هرگونه اتهام، هنگام خروج جهیزیه از منزل مشترک، شهادت شاهدان که در زمان خروج وسایل حضور دارند، از دلایل مثبت برای زن به شمار می‌رود. چنانچه مرد از زن به دلیل خروج وسایل مشترک یا متعلق به خود شکایت کند زن با استناد به شهادت شهود از اتهام مبرا می‌شود.
خیر، چنانچه در زمان استرداد جهیزیه مرد مدعی شود که تعداد مشخصی از وسایل را خودش خریداری کرده است، می‌تواند مانع استرداد آن‌ها شود. علاوه بر این در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که مرد وسایل مستهلک استفاده شده را تعویض کرده و یا وسایل جدیدی را برای منزل خریداری کرده است که همه این‌ها جزو سیاهه جهیزیه زن محسوب نمی‌شود.
زیورآلات به جهت اختصاصی بودن استفاده بانوان اگرچه جهیزیه نیست، اما به زن تعلق داشته و در تصرف اوست و مرد حق ندارد از تحویل دادن آن‌ها امتناع کند.
جهیزیه جزو اموال زن و مختص به اوست. همان طور که در بالا اشاره شد، در صورتی که زن تمایل داشته باشد می‌تواند هر زمان که خواست جهیزیه خود را از منزل مشترک خارج کند، چه قبل از طلاق و چه بعد از طلاق و نیازی به اجازه مرد نیست. در جایی که زن زیادتر از سیاهه را بخواهد با خود ببرد برای مثال وسایلی که مرد خریداری کرده و شوهر نیز برای آن‌ها فاکتور خرید داشته باشد، در این صورت مرد می‌تواند با اثبات ادله در دادگاه علیه زن به اتهام سرقت شکایت کند.
بحث خیانت در امانت زمانی مطرح می‌شود که استرداد در آن، بین طرفین شرط شده باشد. چنانچه زن در زمان ازدواج استرداد جهیزیه خود را شرط کرده باشد و در صورتی که مرد از دادن جهیزیه زن خودداری کند می‌توان به نوعی خیانت در امانت را مطرح کرد. اما چنانچه این شرط بین زوجین وجود نداشته باشد جرم خیانت در امانت پذیرفته نیست. در هر حال بعید به نظر می‌رسد در زندگی خانوادگی که بقا و ادامه زندگی مشترک از اهمیت بالایی برخوردار است چنین شروعی وجود داشته باشد.
چنانچه طلاق صورت گرفته باشد و زن و مرد جدا از یکدیگر زندگی کنند و در صورتی که، زوجه همسر خود را از استفاده کردن از جهیزیه منع کرده باشد و زن جهیزیه خود را پس نگرفته باشد و به وسیله اظهارنامه یا دادخواست یا به صورت شفاهی یا ضمنی به مرد برای استرداد جهیزیه اخطار داده باشد، از زمان آگاهی زوج از درخواست استرداد جهیزیه از جانب زوجه چنانچه تعدی و تفریطی نسبت به وسایل زن صورت پذیرد، مرد ضامن است و در این صورت زن در دادگاه اثبات می‌کند که مال در دست مرد امانت بوده و در حفظ و نگهداری و یا مفقود شدن وسایل کوتاهی کرده است. البته احراز سوءنیت از جانب مرد بر عهده دادگاه است.
منظور از تأمین خواسته در امنیت قرار دادن خواسته دعواست، به این صورت که خواهان می‌تواند با گرفتن قرار تأمین از دادگاه و اجرای آن، خواسته دعوا را در بازداشت قرار دهد و امنیت آن را تأمین کند. درباره جهیزیه هم در صورتی که بیم از بین رفتن اموال وجود داشته باشد در زمان ثبت دادخواست از جانب زوجه، تأمین خواسته جهیزیه صورت می‌گیرد. در این صورت همه اموالی که در سیاهه ذکر شده است در اختیار حافظ اموال قرار می‌گیرد و پس از آن با حکم دادگاه اموال از سوی حافظ به زوجه تحویل می‌شود.
در زمان درخواست استرداد جهیزیه، زن به عنوان شاکی باید مالکیت خود را درباره جهیزیه اثبات کند. همچنین در صورتی که سیاهه وسایل خود را ندارد، می‌تواند به شهادت شهود استناد کند و با تأمین دلیل از شورای حل اختلاف، اموال موجود در خانه را تأمین و فهرست نماید تا بر اساس آن دادخواست تنظیم شود. نکته مهم این است که زوجه باید مطابق اسناد و مدارک موجود تحویل و تسلیم اموال به زوج و آورده شدن این اموال را به زندگی مشترک با همسرش ثابت کند. علاوه بر این زن باید اثبات کند که جهیزیه موجود می‌باشد. در صورت اثبات از جانب زن چنانچه مردم اعلام کند جهیزیه تلف شده است، مقصر و حکم به محکومیت وی صادر می‌شود و باید قیمت جهیزیه را در زمان تلف به زن بدهد.