مسجد به عنوان کانون انقلاب معنوی تربیتی، انقلاب سیاسی اجتماعی و هم انقلاب اقتصادی و حتی نظامی و جهادی در اسلام تعریف شده است. شاید اسلام تنها دینی باشد که معبدش فقط برای نیایشهای شخصی انسان با خدا منحصر نیست، بلکه معبدش هم مدرسه و دانشگاه است و هم محفل اخلاق و تربیت و انس و عاطفه بین مؤمنان. این نقش را نه در کلیسا و کنیسه و نه در عرفانهای سرخپوستی و آمریکایی میتوان یافت.
همه اهداف مسجد پیرامون توحید با محوریت ا... تعریف میشود. مسجدی که فقط برای موارد خاص مانند عزا باز میشود، سبک مسجد اسلامی نیست. مسجد قلب تپنده یک جامعه است و در هر محلی که مسجد باشد، خون در رگهای محله جاری میشود. مسجد باید مانند خانواده باشد و اگر در هر محل و منطقهای مسجد نقش خود را ایفا کند، خواهید دید وضعیت آن منطقه چقدر تغییر مثبت میکند. اگر مسجد محلی فعال و خوب باشد، مردم آن منطقه هم همانطور میشوند.
مسجد اسلامی مرکز عبادت، تعلیم، تربیت، جهاد، سیاست و ارتباطات اجتماعی است. بچههای مسجد باید سواد اسلامی داشته باشند و این مسئلهای بسیار مهم است. بصیرت تزریقی نیست. امری اکتسابی است و باید بهتدریج و مستمر کسب شود. بهترین و کارآمدترین راه برای انقلابی ماندن همین امر به معروف و نهی از منکر است.
امر به معروف و نهی از منکر یعنی انسان فردگرای محض و خودمحور نباشد. امر به معروف و نهی از منکر یعنی تلاش برای انقلابی کردن و ارزشی نگهداشتن جامعه. وجوب امر به معروف و نهی از منکر به این دلیل است که انسان را به خودباوری برساند تا بداند در جامعه خود مؤثر واقع میشود.
مسجد هم به نوعی کانون امر به معروف و نهی از منکر است و با ضدارزشها در محلهها مبارزه میکند. مساجدی که به فقرای محل رسیدگی میکنند میتوانند منشأ آثار بسیاری باشند. مسجد در تفکر انسان نقش مهمی دارد، ولی استفاده مناسب صورت نمیگیرد.
مبانی نظری انقلابی بودن و انقلابی ماندن احیا و دفاع امروز ارزشهای جامعه است. در هر جامعهای که هستید، اگر با ظلم و بیعدالتی و گناه مواجه میشوید، اول برای اصلاح خود تلاش کنید، بعد برای اصلاح جامعه. اگر هم نمیتوانید، طبق گفته قرآن، مهاجرت کنید. هدف دین توحید و رشد انسان و رستگاری و عدالت است.
باید تلاش کنیم هدف دین را در عرصه سیاست، اجتماع، اقتصاد و سیاست تأمین کنیم. مسجد روح جامعه است و اگر مسجد خوب و فعال باشد، محله هم فعال و پویا میشود.
باید با برنامهریزی مناسب و بهینه، از مساجد به عنوان پایگاههای ساماندهی فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی حداکثر استفاده را ببریم، زیرا امکانات بالقوه و مؤثری در آنها وجود دارد.