امساک و خودداری همواره سخت و طاقت‌فرسا بوده است و هیچ‌گاه کار آسانی نیست. از این رو هر که در این تمرین یک‌ماهه سربلند بیرون آمده باشد، می‌تواند در این جشن بندگی وارد شود. زیرا انسان به اراده‌اش زیباست و انسان بی‌اراده، بی‌ارزش است. تمرین تقوا و تقویت اراده، راز روزه است. از این رو قهرمانان عرصه اراده در صدر جشن بندگی می‌نشینند.
شب عید فطر خداوند آزمون مختصری برگزار می‌کند. وجوب پرداخت زکات فطره همان آزمون است. زیرا روزه‌دار حدود سی‌روز و روزی پنج‌بار پس از نماز‌های پنج‌گانه از خداوند درخواست کرده است که همه گرسنگان سیر شوند. اکنون باید دانسته شود که این روزه‌دار در مسیر فقرزدایی چقدر همت خواهد کرد.
ای مسلمان! تو در این ماه حدود ۱۵۰ بار در تعقیبات نمازت از خداوند خواستی که: «اللهم اشبع کل جائع». پس باید در رفع گرسنگی گرسنگان همه عالم، قامت همت و تلاش راست کنی و نخست از خود آغاز کنی.
آری! باید دست‌کم سه کیلوگرم طعام که حداقل چهار گرسنه را کافی است، از طرف خود و نیز همین مقدار را از سوی تک‌تک اعضای خانواده‌ات بپردازی تا گوشه‌ای از ادعای بزرگت را به اثبات رسانی؛ تا بتوانی در جشن بندگی اذن ورود یابی.
از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمود: تمامیت روزه به پرداخت فطریه است؛ همچنان که تمامیت نماز به صلوات و درود بر پیامبر (ص) است. در قرآن هم گویا تمامیت نماز در گرو پرداخت زکات است. به‌طور کلی عبادت، عبودیت و مسلمانی با بی‌تفاوتی به گرسنگی گرسنگان جور درنمی‌آید و مقبول و پذیرفته نیست.
کسى که روزه بگیرد و زکات فطره را عمدا نپردازد، از روزه بى‌بهره است. پرداخت فطریه یک رمز است، وگرنه پرواضح است که با پرداخت چهار کیلوگرم طعام از سوی هر نفر پرونده فقر بسته نخواهد شد.
قیام همگانی دولت و ملت را می‌طلبد و تا رفع کامل فقر نباید از پای نشست. قرآن عبور از گردنه‌های سخت دنیا و آخرت را در گرو اطعام گرسنگان می‌داند. گویا با اطعام هر گرسنه‌ای یکی از گردنه‌های صعب‌العبور دنیا و آخرت را پشت سر می‌گذاری.
ای صاحبان قدرت و ثروت! در دنیا از لبخند رضایت کودکی گرسنه که با انصاف تو سیر می‌شود، لذتی بالاتر وجود ندارد. از این روست که شاید مهم‌ترین دغدغه قرآن و حدیث در عرصه‌های اجتماعی فقرزدایی و برآوردن دست‌کم نیاز‌های اولیه انسان‌هاست.
خوردن و آشامیدن و مسکن سه نیاز اساسی هر انسان است؛ بنابراین دولت و ملت باید در صدد رفع این سه نیاز مهم باشند. آخرین سخن آنکه فطر در لغت به معنای گشایش روزه یا روزه‌گشادن و نقطه مقابل صوم است. از این رو عید فطر عید روزه‌گشادن است و روزه گرفتن در آن حرام!