سید عبدالله ارجائی در جمع معاونان فنی و عمران کلانشهرهای کشور گفت: امروز حرم مطهر امام هشتم (ع) کانون کالبدی شهر مشهد نیست، یعنی شهرسازی برای عمران این شهر مطابق با فلسفه شکل‌گیری شهر پیش نرفته است.
طنین همتی|شهرآرانیوز، سید عبدالله ارجائی، شهردار کلانشهر مشهد، در گردهمایی معاونان فنی و عمران کلانشهرهای کشور که امروز صبح در هتل پردیسان مشهد برگزار شد، گفت: ارتباط معنویت و عمران اولین نکته‌ای است که می‌توان به آن پرداخت. حال این سؤال پیش می‌آید در جایی مثل شهر مشهد و دیگر شهرهای زیارتی، این ارتباط بین معنویت و عمران شهر چگونه باید باشد یا ینکه کدام‌یک بر مبنای دیگری است؟
به‌گفته ارجائی، همه ما به پابوسی حضرت رضا(ع) مشرف شده‌ایم و توسعه اماکن پیرامون ملجأ نورانی امام هشتم(ع) را دیده‌ایم. از یک فضای بسیار کم در گذشته، امروز حرم مطهر به بنایی فاخر و قابل استناد و مباهات برای کشور چه از نظر وسعت و چه از نظر سبک معماری تبدیل شده است.
سؤال دیگری که مطرح می‌شود، این است که حرم کجاست؟ از باب‌الجواد که وارد صحن جامع می‌شویم، حدود شش هکتار وسعت دارد و این فضا امروز حرم امام‌رضا(ع) است. صحن عتیق و آزادی جزو محصورات حرم است.
سؤال من این است که اگر صحن جامع را آستان قدس رضوی و تولیت فقید آستانه احداث نمی‌کردند، امروز حرم کجا بود؟ اگر این شش هکتار امروز خیابان بود، حرم کجا بود؟ چطور می‌توان معنویت را در حصار عمران محصور کرد؟! هرجا که امکانات ما اجازه داد، صحن ساختیم. چگونه دلمان می‌آید حرم را به گیت‌های آستان قدس محدود کنیم؟ مگر می‌شود؟
ما معتقدیم مشهد «حرم‌شهر» است
شهردار مشهد یادآور شد: دوره ششم مدیریت شهری در مشهد معتقد است که این شهر، حرم‌شهر است و آن هم چون حدیث داریم، وگرنه ایران حرم‌شهر است و مرزی ندارد و هر فعالیت عمرانی که می‌خواهد انجام شود، باید با این فلسفه هم‌خوانی داشته باشد.
بلایی که سر تهران امروز آمده است، جای سؤال دارد
وی خطاب به مدیران فنی و عمرانی در تهران گفت: شما یک نیوسیتی دارید و یک شهرری. آیا تهران ۱۵۰ سال پیش هم همین بود؟
وی اضافه کرد: فاصله آخرین نقطه غربی تهران تا حرم مطهر حضرت عبدالعظیم چقدر است؟ امروز حرم مطهر امام هشتم(ع) هم کانون کالبدی شهر مشهد نیست؛ یعنی شهرسازی برای عمران این شهر مطابق با فلسفه شهر و شکل‌گیری آن پیش نرفته است.
وی تأکید کرد: روزی که در این شهر می‌خواستند خیابان و بنا احداث کنند و طرح تفصیلی انجام دهند، مبنا و فلسفه شهر را در نظر نگرفتند. اگر به همین روال ادامه دهیم، حرم مطهر امام‌رضا(ع) حاشیه شهر می‌شود؛ چیزی که در تهران اتفاق افتاده است (شهرری کجاست و تهران کجاست!).
مرکز معنوی اگر بر مرکز کالبدی منطبق شود، خیلی مسائل حل می‌شود
به‌گفته شهردار مشهد، بعضی معتقدند دسترسی به حرم مطهر با وسیله نقلیه را آسان کنیم تا باعث تمایل بیشتر به سفر شود. هرچه ما عرض خیابان‌ها را بیشتر کنیم و تقاطع‌های غیرهم‌سطح بسازیم و این دسترسی عمومی ساده شود، بر ترافیک تأثیری ندارد، بلکه تقاضای سفر را بیشتر می‌کند. پس باید حمل‌ونقل عمومی را گسترش دهیم تا این مشکل حل شود و مانع تردد وسایل شخصی به هسته مرکزی شهرها و اماکن متبرکه شویم.
وی تصریح کرد: این سؤال پیش می‌آید که این گسترش‌ها و امکانات با فلسفه شهرهای زیارتی هم‌خوان است یا اینکه تسهیل زیارت شرط است یا رعایت نسخه‌های خارجی برای حوزه حمل‌ونقل ترافیک شهری؟ شهری که یک باغ خصوصی بوده و در کمتر از ۱۳۰۰ سال به ابرشهری جهانی تبدیل شده و سرعت جمعیت‌پذیری‌اش از همه کهن‌شهر‌های اطرافش چندین برابر بیشتر بوده است. این اتفاق فقط به‌دلیل ملجأ مبارک در این نقطه و مردمی بوده است که تقاضای دسترسی آسان به این نقطه داشته‌اند.
وی تأکید کرد: نکته‌ای که در این باب می‌توان گفت، هم‌خوانی فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در مدیریت شهری برمبنای فلسفه ذاتی شهرهای زیارتی است. در مشهد اگر فعالیتی مغایر فلسفه زیارتی و شکل‌گیری شهر انجام شود، نامأنوس است.
اهمیت مطالعه برای اجرای پروژه‌های عمرانی
شهردار مشهد در جمع معاونان فنی و عمران کلانشهرهای کشور تصریح کرد: گاهی ما گرفتار اولویت سرعت بر دقت و کیفیت می‌شویم که آفتی بزرگ در شهرداری‌ها به‌ویژه در سال‌های پایانی مدیریت شهری است و آیندگان برای این مسئله ما را نخواهند بخشید.